Walki na Oceanie Arktycznym w II wojnie światowej

Walki na Oceanie Arktycznym
II wojna światowa
Ilustracja
Konwój PQ-18 atakowany przez Niemców, 14 września 1942 r.
Czas1939–1945
MiejsceMorze Barentsa, Svalbard, rejon Murmańska
(za kołem podbiegunowym)
TerytoriumNorwegia, ZSRR
Wynikzwycięstwo aliantów
Strony konfliktu
 Wielka Brytania
 ZSRR
 Stany Zjednoczone
 Kanada
 Norwegia
 Francja
 Polska
 III Rzesza
Dowódcy
Dudley Pound
Andrew Cunningham
John Tovey
Bruce Fraser
Nikołaj Kuzniecow
Arsienij Gołowko
Walerian Frołow
Hermann Göring
Erich Raeder
Karl Dönitz
Eduard Dietl
Lothar Rendulic
Franz Böhme
brak współrzędnych

Walki na Oceanie Arktycznym – szereg starć i potyczek pomiędzy niemiecką Kriegsmarine a flotami wojennymi ZSRR oraz aliantów zachodnich stoczonych na obszarach podbiegunowych.

Do 1941

Związek Radziecki na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow nawiązał współpracę militarną z hitlerowską III Rzeszą. W dniach od 8 września do 10 września 1939 prowadzone były rozmowy pomiędzy attaché Kriegsmarine von Baumbachem a radzieckim ministrem spraw zagranicznych Wiaczesławem Mołotowem dotyczące m.in. założenia tajnej bazy dla okrętów wojennych Niemiec nad Morzem Barentsa. Ostatecznie strona radziecka zaproponowała do tego celu fiord o nazwie Zapadnaja Lica. 10 października 1939 na konferencji w Berlinie postanowiono, że niemieckie okręty będą zaopatrywane również w radzieckich portach, a amunicja ma być tam dowożona drogą lądową. W połowie października tegoż roku komisarz ludowy Anastas Mikojan zezwolił na przejście niemieckich okrętów warsztatowych, zaopatrzeniowych oraz holowników do Zatoki Zapadnaja Lica przez Kanał Białomorsko-Bałtycki.

Siły obu stron

Kriegsmarine

Obejmowały:

Flota Północna

W chwili inwazji Niemiec na ZSRR, w 1941 roku, w skład Floty Północnej wchodziło:

Siły Floty bazowały w Polarnoje, Murmańsku i Archangielsku. W czasie wojny siły Floty były wzmocnione okrętami i samolotami z Floty Bałtyckiej, Floty Oceanu Spokojnego i Flotylli Kaspijskiej, a także z sił zmobilizowanych, z przemysłu i z Lend-Lease Act, oraz samolotami z rezerw Stawki. W czasie wojny w składzie Floty Północnej została sformowana Flotylla Białomorska i Północny Rejon Obrony.

Flota Północna broniła wybrzeża morskiego, współdziałała ze skrzydłami wojsk lądowych, wysadzała desanty morskie, działała na morskich liniach komunikacyjnych nieprzyjaciela, broniła swoich szlaków morskich oraz konwojowała statki transportowe sojuszników.

1941–1943

1944

Amerykański Douglas SBD Dauntless z lotniskowca USS Ragner podczas nalotu na Bodø

25 lutego na Morzu Barentsa U-990 zatopił brytyjski niszczyciel HMS „Mahratta” podczas ataku U-Bootów na brytyjski konwój JW-57 do Murmańska. Na Atlantyku północnym brytyjskie eskortowce zatopiły niemiecki okręt podwodny U-91. Na północ od Lofotów brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki okręt podwodny U-601. 1 kwietnia na południowy zachód od Wyspy Niedźwiedziej brytyjskie eskortowce zatopiły niemiecki okręt podwodny U-355. 3 kwietnia na południowy wschód od Wyspy Niedźwiedziej brytyjskie samoloty z lotniskowca eskortowego „Tracker” zatopiły niemiecki okręt podwodny U-288. 2 maja na południowy wschód od Jan Mayen brytyjskie samoloty z lotniskowca eskortowego „Fencer” zatopiły niemieckie U-booty U-674 i U-959. 16 maja na Morzu Norweskim norweskie samoloty zatopiły niemiecki U-240. 18 maja na Morzu Norweskim norweskie samoloty zatopiły U-241. 23 maja na południowy zachód od Lofotów brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki okręt podwodny U-476. W rejonie Ålesundu w Norwegii brytyjskie samoloty zatopiły U-Boota U-675. 24 maja na Morzu Norweskim brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki okręt podwodny U-990. 27 maja na północ od Szetlandów samoloty alianckie zatopiły niemiecki okręt podwodny U-292. 11 listopada w rejonie Harstad w Norwegii brytyjski okręt podwodny HMS „Venturer” zatopił niemiecki okręt podwodny U-771. 13 grudnia na Morzu Barentsa brytyjskie samoloty z lotniskowca eskortowego HMS „Campania” zatopiły niemiecki okręt podwodny U-365.

Operacje Kriegsmarine

  • Grün – („Zielony”) – przejście krążownika pomocniczego HSK Komet Wielką Drogą Północną na Ocean Spokojny latem 1940 roku.
  • Rtisselsprung – („Gambit skoczka”) – akcja niemieckiej floty przy współudziale lotnictwa przeciwko idącemu do Murmańska konwojowi PQ-17 na początku lipca 1942 roku.
  • Wunderland – („Cudowna kraina”) – wypad ciężkiego krążownika „Admral Scheer” przeciw w radzieckiej żegludze na Oceanie Arktycznym w drugiej połowie sierpnia 1942 roku.
  • Zar – („Car”) – nieudana akcja minowania wód u północno-zachodnich wybrzeży Nowej Ziemi w lipcu i sierpnia 1942 roku, w której stawiacz min „Ulm” został zatopiony przez trzy brytyjskie niszczyciele.
  • Zarin – („Caryca”) – wypad niemieckich okrętów i zaminowanie wód na północ od Nowej Ziemi w końcu września 1942 roku.
  • Seehund – („Pies morski”) – zaminowanie przez U-Booty wewnętrznego ujścia rzeki Ob w nocy 18 sierpnia 1943 roku.
  • Katharina – („Katarzyna”) – nieudana niemiecka akcja stawiania min u wylotu Morza Białego pod koniec października 1943 roku.
  • Ostfront – („Front wschodni”) – akcja niemieckiej floty przeciw idącemu do Murmańska konwojowi JW-56B, zakończona zatopieniem pancernika „Scharnhorst” 26 grudnia 1943 roku.

Zobacz też

  • S-56 (1941)

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Flag of Canada (1921–1957).svg
The Canadian Red Ensign used between 1921 and 1957.

This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The only change is making the maple leaves green from red. This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The most recent version of this image has changed the harp into one with a female figure; see [http://flagspot.net/flags/ca-1921.html FOTW
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Torpedo explosion in convoy c1942.jpg

Panorama of convoy showing torpedo explosion (?). The AWM description describes it as a bomb esplosion, there is, however, no anti-aircraft fire.


AWM caption: "Barents Sea. 1942-09-14. A bomb from a Junkers 88 aircraft explodes at 1.30pm, close alongside Hunt class destroyer HMS Wheatland as Tribal Class destroyer HMS Eskimo speeds between convoy lanes. Note the concentration of ships, in convoy number PQ-18, carrying supplies to Russia by the Arctic route. These convoys were under almost constant attack by enemy planes and submarines, and losses were heavy."
SBD-3 CV-4 Norway 1943 NAN10-1-45.jpg

A Douglas SBD Dauntless of U.S. Navy bombing squadron VB-4 during Operation Leader , on 4 October 1943, flying from the aircraft carrier USS Ranger (CV-4). The objective of the force was the Norwegian port of Bodø. The task force reached launch position off Vestfjord before dawn 4 October completely undetected. At 0618, Ranger launched 20 Dauntless dive bombers and an escort of eight Grumman F4F-4 Wildcat fighters of VF-4. One division of dive bombers attacked the 8,000-ton freighter LaPlata, while the rest continued north to attack a small German convoy. They severely damaged a 10,000-ton tanker and a smaller troop transport. They also sank two of four small German merchantmen in the Bodø roadstead.

The SBD "4-B-19" was piloted by Lt(jg) Clyde A. Tucker with ARM2c Stephen D. Bakran as gunner and passes Kunna Head South of Bodø. It was one of two planes later lost in the attack.