Walter Kuhn

Walter Kuhn
Data i miejsce urodzenia

27 września 1903
Bielitz

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1983
Salzburg

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: etnologia, historia osadnictwa niemieckiego na wschodzie
Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

Doktorat

1931

Profesura

1955

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Friedrich-Wilhelms-Universität Breslau
Uniwersytet w Hamburgu

Walter Kuhn (ur. 27 września 1903 w Bielitz, zm. 25 sierpnia 1983 w Salzburgu) – niemiecki historyk i etnolog, zajmujący się głównie problematyką osadnictwa niemieckiego w Europie Środkowo-Wschodniej i języka niemieckiego na tych terenach, związany z nurtem Ostforschung.

Życiorys

Walter Kuhn urodził się w roku 1903 w Bielsku (dziś Bielsko-Biała), mieście na pograniczu Śląska Austriackiego i Galicji tworzącym wraz z kilkunastoma okolicznymi miejscowościami od średniowiecza niemiecką wyspę językową. Jego ojciec, Josef, był dyrektorem Bielskiej Szkoły Przemysłowej, a politycznie reprezentował poglądy wszechniemieckie, należał do zwolenników Georga von Schönerera. Młody Walter w wieku 11 lat wziął udział w bitwie nad Białą, największym w dziejach miasta starciu między polskimi i niemieckimi nacjonalistami.

Po maturze w roku 1921 Kuhn rozpoczął studia elektryczne na Uniwersytecie Technicznym w Grazu. W 1927 r. uzyskał tytuł inżyniera i dzięki stypendium naukowemu rozpoczął drugie studia – etnologię i historię w Wiedniu. W 1931 r. obronił pracę doktorską pt. Die jungen deutschen Sprachinseln in Galizien (Młode niemieckie wyspy językowe w Galicji).

W międzyczasie odwiedził podczas ferii zimowych w roku 1926 jako wandervogel wraz z jedenastoma przyjaciółmi Wołyń i wschodnią Galicję, gdzie spotkał się z tamtejszą społecznością mniejszości niemieckiej. Nawiązał też kontakt z Kurtem Lückiem, liderem organizacji niemieckich w Łucku. Od 1932 r. był współpracownikiem Niemieckiego Związku Kulturalnego (Deutscher Kulturbund) w Katowicach, a w roku 1936 przeniósł się na zaproszenie Hermanna Aubina i Alberta Brackmanna do Wrocławia. Wykładał na Uniwersytecie Wrocławskim jako „profesor etnologii niemieckiej i nauk o niemieckim wschodzie”. Jego badania były wspierane finansowo przez nazistowską organizację Nordostdeutsche Forschungemeinschaft (Północno-Wschodnioniemiecka Wspólnota Badawcza).

29 września 1939 r. Kuhn nawiązał kontakt z Theodorem Schiederem i wysłał mu tajne opracowanie Deutsche Dörfer in Mittelpolen unmittelbar jenseits der alten Reichsgrenze. (Niemieckie wsie w Polsce środkowej bezpośrednio za starą granicą Rzeszy). Wraz z Schiederem, Aubinem, Brackmannem i kilkoma innymi był współautorem opublikowanego 11 października 1939 r. memoriału w sprawie „zniemczenia Poznańskiego i Prus Zachodnich” oraz niezwłocznego „przesiedlenia” z tego obszaru 2,9 mln Polaków i Żydów. Był także członkiem niemiecko-radzieckiej komisji mającej ustalić przebieg granicy zgodny z rzekomym podziałem etnicznym. W latach 1939–1940 prowadził badania rasowe na Wołyniu i w Galicji Wschodniej będące wstępem do przesiedleń stamtąd ludności niemieckiej na tereny Rzeszy.

W roku 1940 formalnie wstąpił do NSDAP. Trzy lata później został wcielony do Wehrmachtu i skierowany na front zachodni. We Francji trafił do niewoli brytyjskiej.

Po zwolnieniu kontynuował od 1947 r. pracę naukową na Uniwersytecie w Hamburgu, zajmując się nadal badaniami historii osadnictwa niemieckiego na wschodzie. Wydał m.in. książki Siedlungsgeschichte Oberschlesiens (Historia osadnictwa na Górnym Śląsku, 1954) oraz Geschichte der deutschen Ostsiedlung in der Neuzeit (Historia niemieckiego osadnictwa na wschodzie w epoce nowożytnej, 1957). W 1955 r. został mianowany profesorem. Przeszedł na emeryturę w roku 1968, nie zaprzestał jednak działalności naukowej: w 1981 r. wydał swoje ostatnie dzieło – monografię rodzinnego Bielska-Białej (Geschichte der deutschen Sprachinsel Bielitz (Schlesien)). Zmarł w Salzburgu w 1983 r.

Bibliografia

  • Michael Burleigh: Germany Turns Eastwards. A Study of Ostforschung in the Third Reich.. London: 2002, s. 91–94, 156–158. ISBN 0-330-48840-6. (ang.).
  • Gotthold Rhode, Hugo Weczerka. Zum Tode von Walter Kuhn (1903–1983). „Zeitschrift für Ostforschung”. 32, s. 161–168, 1983. (niem.). 
  • Alexander Pinwinkler. Walter Kuhn (1903–1983) und der Bielitzer „Wandervogel e. V.“. Historisch-volkskundliche „Sprachinselforschung“ zwischen völkischem Pathos und politischer Indienstnahme. „Zeitschrift für Volkskunde”. 105, s. 29–52, 2002. Münster: Waxmann Verlag. (niem.). 
  • Gerd Simon et al., Die Grimms der deutschen Sprachinseln im Osten. 2. Chronologie Kuhn, Walter (niem.)