Wanda Półtawska

Wanda Półtawska

Wanda Wojtasik

Wanda Półtawska (Kraków, 7 listopada 2009)
Data i miejsce urodzenia	2 listopada 1921 Lublin
Zawód, zajęcie	lekarz
Miejsce zamieszkania	Kraków
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Rodzice	Adam Franciszek Wojtasik, Anna z domu Chaber
Małżeństwo	Andrzej Półtawski
Dzieci	4
Odznaczenia

Wanda Półtawska w 1963

Wanda Wiktoria Półtawska z d. Wojtasik (ur. 2 listopada 1921 w Lublinie^[1]) – polska lekarka, doktor nauk medycznych oraz specjalistka w dziedzinie psychiatrii, profesor nadzwyczajny Papieskiej Akademii Teologicznej, harcerka, działaczka antyaborcyjna, podczas II wojny światowej więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, bliska przyjaciółka Jana Pawła II (obecna przy jego śmierci)^[2], dama Orderu Orła Białego.

Życiorys

Uczęszczała do szkoły sióstr urszulanek w Lublinie. Przed 1939 i w czasie II wojny światowej była harcerką. Gdy miała 15 lat, została drużynową.

Okres II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej wraz z grupą harcerek włączyła się w służbę pomocniczą i przystąpiła do walki konspiracyjnej jako łączniczka, uczestnicząc jednocześnie w tajnym nauczaniu. Została aresztowana przez Gestapo 17 lutego 1941 i więziona na zamku w Lublinie. Torturowana i przesłuchiwana w lubelskim gestapo „Pod Zegarem”, następnie, 21 września 1941, wywieziona do Ravensbrück z zaocznym wyrokiem śmierci. W obozie stała się ofiarą eksperymentów pseudomedycznych (głównie chirurgicznych okaleczeń kończyn) przeprowadzanych przez niemieckich lekarzy, w tym berlińskiego profesora, prezesa niemieckiego Czerwonego Krzyża, Gebhardta oraz dr. Fischera, Rosenthala i Oberheuser. Na krótko przed końcem wojny została przewieziona do obozu w Neustadt-Glewe, gdzie przebywała do 7 maja 1945.

Działalność naukowa i medyczna

W 1951 ukończyła medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie uzyskała oba stopnie specjalizacji i doktorat z psychiatrii (1964). W latach 1952–1969 była adiunktem w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie, 1955–1997 wykładowczynią medycyny pastoralnej na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie, 1964–1972 pracowniczką Poradni Wychowawczo-Leczniczej przy Katedrze Psychologii UJ. W 1967 zorganizowała Instytut Teologii Rodziny przy Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie i kierowała nim przez 33 lata, piastując stanowisko profesora. W latach 1981–1984 była wykładowczynią w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną im. Jana Pawła II przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie.

W lutym 1966 roku badała Karola Kota, mordercę znanego jako „Wampir z Krakowa”, wówczas jeszcze niebędącego w ścisłym kręgu podejrzanych^[3].

Prowadziła badania tak zwanych dzieci oświęcimskich – ludzi, którzy jako dzieci trafili do obozów koncentracyjnych. W kwietniu 1969 zwolniła się z Kliniki, aby poświęcić się przede wszystkim poradnictwu małżeńskiemu i rodzinnemu. Według bazy danych bibliograficznych publikacji medycznych medline jest autorem pięciu publikacji naukowych publikowanych w języku polskim i jednej publikacji opublikowanej w piśmie anglojęzycznym^[4].

Działalność społeczna

W 1995 zaangażowała się w kampanię na rzecz umieszczenia tablicy upamiętniającej Polki, więźniarki Ravensbrück i ofiary niemieckich lekarzy. Starania o zgodę władz obozu-muzeum zaczęły się na początku 1995 w związku z 50. rocznicą wyzwolenia obozu. Ze względu na sprzeciw władz niemieckich tego obozu wobec pomysłu przypomnienia tragedii Polek, tablicy nie pozwolono zamontować. Dopiero po rocznej kampanii w 1996 niemieckie władze muzeum były zmuszone ustąpić.

Uczestniczyła w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Była członkinią Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu. Jest wśród redaktorów „Źródła. Tygodnika Rodzin Katolickich”. Jest autorką kilku publikacji z zakresu pedagogiki. Przez 10 lat była radną Krakowa. W 2010 podpisała list otwarty do rządu RP i prezydenta przeciwko organizacji w Warszawie parady Europride. W liście tym podkreślano sprzeciw wobec legalizacji związków osób tej samej płci oraz adopcji dzieci przez pary homoseksualne, a działania środowisk LGBT w tym kierunku określono jako zamach na wolność słowa, przekonań i sumienia^[5].

W maju 2014 była inicjatorką i autorką tekstu Deklaracji wiary lekarzy katolickich i studentów medycyny w przedmiocie płciowości i płodności ludzkiej^[6].

Przyjaźń z Karolem Wojtyłą

Znana jest korespondencja z 1962, skierowana do włoskiego zakonnika i późniejszego świętego katolickiego Ojca Pio przez arcybiskupa Karola Wojtyłę, z prośbą o modlitwę o uleczenie Wandy Półtawskiej z choroby nowotworowej i późniejsze podziękowanie papieża za skuteczną interwencję. Korespondencja listowna z Janem Pawłem II trwająca aż do jego śmierci stanowiła utajniony materiał dowodowy w procesie beatyfikacyjnym.

O Wandzie Półtawskiej opowiada film dokumentalny pt. „Duśka”, który wyreżyserowała Wanda Różycka-Zborowska. Film miał premierę wiosną 2008 w Poznaniu.

Dzięki przyjaźni i zaufaniu, jakim darzył ją Karol Wojtyła, w listopadzie 2001 mogła poinformować papieża o sprawie arcybiskupa poznańskiego Juliusza Paetza i sytuacji w diecezji poznańskiej^[7], w następstwie czego do Poznania przybyła watykańska komisja, która wysłuchała relacji obu stron.

O przyjaźni Wandy Półtawskiej z Karolem Wojtyłą (Janem Pawłem II) opowiada książka Beskidzkie rekolekcje, w której jest zebrana korespondencja z prawie 50 lat. Przed publikacją Beskidzkich rekolekcji rękopis został przedstawiony Postulacji Generalnej Procesu Beatyfikacyjnego Jana Pawła II w Rzymie, by nie zaszkodzić procesowi beatyfikacyjnemu Jana Pawła II. Postulacja nie zgłosiła żadnych obiekcji^[8].

Życie prywatne

Trzecia córka Adama Franciszka Wojtasika, urzędnika pocztowego, i Anny z domu Chaber. Mąż – Andrzej Półtawski (1923–2020) – był profesorem filozofii. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim i na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Mają cztery córki.

Członkostwo w organizacjach

• od 1983 członkini Papieskiej Rady ds. Rodziny
• od 1994 członkini Papieskiej Akademii Życia
• konsultantka Papieskiej Rady ds. Pracowników Służby Zdrowia
• członkini Unii Pisarzy Medyków
• członkini Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy
• była wieloletnia członkini Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu

Publikacje

Publikacje naukowe

• (1978) Stany hipermnezji napadowej u byłych więźniów obserwowane po 30 latach^[9]
• (1967) Stany hipermnezji napadowej (Na marginesie badań tzw. „dzieci oświęcimskich”)^[10]
• (1966) Wyniki badań psychiatrycznych osób urodzonych lub więzionych w dzieciństwie w hitlerowskich obozach koncentracyjnych^[11]
• (1957) Dr Władysław Stryjeński ur. 1889 r., zm. 1956 r.^[12]
• (1956) Clinical observations on agenesis of the pellucid septum^[13]
• (1996) The responsibility of the medical doctor and the life of the patient^[4]

Książki

• I boję się snów. Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 1998 (wydanie IV). ISBN 83-7168-202-6.
• Homoseksualizm – sprawa prywatna?. Wyd. Jedność 1998; praca zbiorowa: Wanda Półtawska, Bogdan Gierdziewicz, Wiesław Kryczka, Krystyna Kluzowa. ISBN 83-7224-056-6.
• And I am afraid of my dreams (tłum. I boję się snów). New York: Hippocrene Books, 1989. ISBN 0-87052-745-2.
• Samo życie Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 1994, 2004.
• Z prądem i pod prąd. Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-178-X.
• Jestem odpowiedzialny za swój kwiat. (wyd. kasetowe)
• Stare Rachunki Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-447-9.
• By rodzina była Bogiem silna... Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2004. ISBN 83-7168-643-9.
• Przygotowanie do małżeństwa WAM Kraków, wydania: 1988, 1993, 1996, 1998, 2000 (ISBN 83-7097-678-6), 2002. Nowe wydanie pod tytułem: Eros et iuventus!, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2009, ISBN 978-83-7424-698-9.
• Przed nami miłość. Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2001. ISBN 83-7168-466-5.
• Ekspertyza sądowo-psychiatryczna w postępowaniu spadkowym testamentowym. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974.
• I boję się snów (audiobook mp3). Czyta Czesława Monczka, Wyd. Edycja Świętego Pawła Częstochowa 2008.
• Beskidzkie rekolekcje. Dzieje przyjaźni księdza Karola Wojtyły z rodziną Półtawskich, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2009, ISBN 978-83-7424-572-2.
• Miłość, Małżeństwo, Rodzina, w pracy zb. pod red. F. Adamskiego, Wydawnictwo PETRUS, Kraków 2010.
• Wychowanie w rodzinie, w pracy zb. pod red. F. Adamskiego, Wydawnictwo PETRUS, Kraków 2010.
• „Duśka” Filmowa opowieść o wyjątkowej kobiecie (DVD) – film dokumentalny o Wandzie Półtawskiej. reż. Wanda Różycka-Zborowska, Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011
• Jeden pokój. Rozmowy na podstawie filmu Pawła Zastrzeżyńskiego „Jeden pokój” (książka + DVD). Wyd. Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011
• Uczcie się kochać, wydawnictwo Edycja Świętego Pawła, 2015. ISBN 978-83-7797-483-4.

Ordery, odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

• Złota Odznaka „Za pracę dla miasta Krakowa” (1964)
• Medal „Pro Ecclesia et Pontifice” (1981)
• Doctor honoris causa Notre Dame Pontifical Catechetical Institute w Arlington, Wirginia (1987)
• Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (1999)
• Medal Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (1999)
• Medal Świętej Jadwigi Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (1999)
• Medal Prezydenta Miasta Lublin (2006)
• Nagroda im. Eugena Bolza (2006)
• Honorowy Obywatel Siedlec (26.10.2007)
• Doctor honoris causa KUL (9.06.2008)^[14]
• Nagroda im. Antona Neuwirtha Słowackiego Stowarzyszenia Forum Życia za obronę życia w kategorii osobowość zagraniczna (27 marca 2009)
• Honorowy Obywatel Świdnika (28.06.2009)
• Honorowy Obywatel Lublina (19.11.2009)^[15]
• Fides et ratio – za konsekwentną obronę życia
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – w uznaniu wybitnych zasług w upamiętnianiu prawdy o wojennych losach Polaków, za ogromny wkład w rozwój katolickiej nauki społecznej i osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej w dziedzinie psychiatrii, za dawanie świadectwa miłości do człowieka i niesienie pomocy osobom potrzebującym (2012)^[16][17]
• Medal Kochaj i Służ – przyznawany przez Parafię Rzymsko-Katolicką św. Maksymiliana Kolbe w Lublinie „tym którzy przejawiają wyjątkową aktywność w czynieniu dobra, niosą pomoc, krzewiąc idee chrześcijańskie” (2014)^[18]
• Medal i tytuł Honorowy Obywatel Miasta Limanowej (13.02.2016)^[19]
• Order Orła Białego (28 kwietnia 2016)^[20][21]
• Honorowy Obywatel Miasta Zakopane (5 czerwca 2017)^[22]
• Medal 700-lecia Miasta Lublin (19 października 2017)^[23]
• Tytuł i nagroda Kustosz Pamięci Narodowej (2019)
• Złota Odznaka Honorowa Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski (2019)^[24]
• Wielka Nagroda Honorowa im. Witolda Hulewicza (25 listopada 2020)^[25]
• „Świadek Historii” (2018)^[26]
• „Pro Bono Poloniae” (2021)^[27][28]
• Honorowa Obywatelka Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (2022)^[29]

Przypisy

Bibliografia

• Dr Wanda Półtawska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-03-18] .
• „Ocalały nie po to aby żyć, ale by dać świadectwo”. Życiorysy „królików” z Ravensbrück, Interia.pl [zarchiwizowane z adresu 2005-12-19] .
• Dr Wanda Półtawska Doktorem Honoris Causa KUL, kul.lublin.pl, 9 czerwca 2008
• Grzegorz Polak. Kto jest Kim w Kościele? KAI Warszawa 1999
• Biografia autorki w książce W. Półtawskiej I boję się snów.

Linki zewnętrzne

• List Wandy Półtawskiej do Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich, w którym opisuje swoje wojenne losy