Wang Jingwei

Wang Jingwei

Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone 汪精卫 Pismo tradycyjne 汪精衛 Hanyu pinyin Wāng Jīngwèi Wade-Giles Wang Ching-wei

Wang Jingwei (ur. 4 maja 1883, zm. 10 listopada 1944) – chiński polityk, członek lewego skrzydła Kuomintangu, znany z zerwania współpracy z szefem partii Czang Kaj-szekiem i utworzenia kolaborującego z Japończykami rządu w Nankinie.

Życiorys

Wang urodził się w Sanshui (prowincja Guangdong). W 1903 pojechał na studia do Japonii, dzięki współfinansowaniu jego podróży przez cesarski rząd dynastii Qing. W 1905 wstąpił do Tongmenghui. Następnie został uwięziony za uczestnictwo w spisku zmierzającym do zgładzenia ówczesnego regenta Chin - drugiego księcia Chun. Wang pozostawał w więzieniu od 1910 aż do 1911, kiedy to doszło do wybuchu powstania w Wuchangu. W 1912 Wang, Wu Zhihui, Li Shizeng oraz Zhang Ji założyli Towarzystwo Rozwoju Moralności (chin. 進德會; Jinde hui), znane również jako "Osiem Punktów" lub "Stowarzyszenie Ośmiu Zakazów" (chin. 八不會; Babu hui)^[1][2].

Kariera polityczna Wang Jingweia (nazywanego chińskim Vidkunem Quislingiem) była nieszablonowa i niespójna. Jego poglądy polityczne ewoluowały od pozycji skrajnej lewicy (anarchizm) do skrajnej prawicy (faszyzm) i były przedzielone okresami kiedy przebywał na wygnaniu. Był jednym z najważniejszych członków Kuomintangu (KMT) i zaufanym Sun Jat-sena oraz czuwał nad wykonaniem jego ostatniej woli.

Na początku lat dwudziestych Wang zajmował kilka stanowisk w rewolucyjnym rządzie Sun Jat-sena w Guangzhou. Jednak w 1925 po śmierci tego ostatniego w partii wywiązała się zaciekła walka o władzę.

W czasie ekspedycji północnej Wang był czołowym przywódcą lewej frakcji KMT, która skłaniała się do współpracy z Komunistyczną Partią Chin i Kominternem^[3]. Część Kuomintangu z Wangiem na czele na początku 1927 doprowadziła do powstania nowej stolicy partii w Wuhanie i stanęła w opozycji do Czang Kaj-szeka - reprezentującego opcję prawicową^[4]. Tymczasem Czang Kaj-szek dokonywał czystek politycznych w Szanghaju i pozbywał się tamtejszych komunistów. Kłótnie na łonie zjednoczonej dotąd partii są znane jako "Podział Ninghan" (寧漢分裂, 宁汉分裂, Nínghàn Fenlìe). Skrzydło KMT pod przywództwem Wanga było słabe wojskowo i dlatego zostało pokonane przez miejscowych militarystów^[5]. Dotychczasowa opozycja z Wangiem, która nie posiadała większych środków finansowych, musiała znowu dołączyć we wrześniu 1927 w Nankinie do swojego dotychczasowego wroga - Czang Kaj-szeka, który dysponował o wiele silniejszą armią.

W 1930 Wang znowu próbował przeprowadzić próbę zamachu stanu przeciwko Czang Kaj-szekowi, tym razem z pomocą Fenga Yuxianga i Yana Xishana w rezultacie tego wybuchła tzw. Wojna Środkowych Równin. W tym czasie Wang odbył podróż do Niemiec i poznał Adolfa Hitlera. Jednak próba zdobycia władzy znowu zakończyła się niepowodzeniem i Wang po swojej porażce pojednał się z rządem Czanga w Nankinie na początku lat trzydziestych. Od tego momentu zajmował kluczowe stanowiska w partii, towarzyszył nawet rządowi nacjonalistów w jego odwrocie do Chongqing w czasie wojny chińsko-japońskiej (1937-1945). Wówczas też zaczął organizować wewnątrz partii frakcje o wyraźnie faszystowskim odchyleniu, wzorując się przy tym na doświadczeniach europejskich. Początkowo Wang opowiadał się za walką z japońskimi okupantami, ale po chińskich porażkach w obronie Szanghaju (1932) i podczas obrony Wielkiego Muru stracił wiarę w możliwość pokonania przeciwnika. W czasie narad sztabu Kuomintangu często wypowiadał defetystyczne opinie i skłaniał się do negocjacji z Japonią, ponieważ uważał, iż tylko tędy prowadzi droga do uratowania Chin.

W końcu 1938 r. Wang udał się do Szanghaju, aby tam ostentacyjnie podjąć rozmowy z Japończykami. 30 marca 1940 został szefem marionetkowego państwa z siedzibą w Nankinie, które było wspierane przez Japonię. Wang podtrzymywał także kontakty z niemieckimi i włoskimi faszystami.

W marcu 1944 r. został przewieziony do szpitala w Nagoi w Japonii, w tym okresie praktycznie nie wstawał już z łóżka. Zmarł 10 listopada 1944 r. z powodu powikłań po zapaleniu płuc^[6].

Wang został pochowany w Nankinie niedaleko mauzoleum Sun Jat-sena. Po wkroczeniu Czang Kaj-szeka do Nankinu jego ciało spalono^[6], a grobowiec wysadzono w powietrze. Dzisiaj w tym miejscu stoi jedynie mały pawilon. Za rolę, jaką odegrał w czasie wojny, Wang jest krytykowany przez większość chińskich historyków, jednak niektórzy z nich uważają jego współpracę z okupantem za działanie w dobrej wierze i próbę ocalenia kraju.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Japan's Asian Axis Allies - Chinese National Government of Nanking. members.optusnet.com.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-14)].
• Wang Jingwei: zdrajca tysiąca pokoleń.