Wang Jingwei

Wang Jingwei
Ilustracja
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone

汪精卫

Pismo tradycyjne

汪精衛

Hanyu pinyin

Wāng Jīngwèi

Wade-Giles

Wang Ching-wei

Wang Jingwei
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1883
Sanshui

Data i miejsce śmierci

10 listopada 1944
Nagoja

Wang Jingwei (ur. 4 maja 1883, zm. 10 listopada 1944) – chiński polityk, członek lewego skrzydła Kuomintangu, znany z zerwania współpracy z szefem partii Czang Kaj-szekiem i utworzenia kolaborującego z Japończykami rządu w Nankinie.

Życiorys

Wang urodził się w Sanshui (prowincja Guangdong). W 1903 pojechał na studia do Japonii, dzięki współfinansowaniu jego podróży przez cesarski rząd dynastii Qing. W 1905 wstąpił do Tongmenghui. Następnie został uwięziony za uczestnictwo w spisku zmierzającym do zgładzenia ówczesnego regenta Chin - drugiego księcia Chun. Wang pozostawał w więzieniu od 1910 aż do 1911, kiedy to doszło do wybuchu powstania w Wuchangu. W 1912 Wang, Wu Zhihui, Li Shizeng oraz Zhang Ji założyli Towarzystwo Rozwoju Moralności (chin. 進德會; Jinde hui), znane również jako "Osiem Punktów" lub "Stowarzyszenie Ośmiu Zakazów" (chin. 八不會; Babu hui)[1][2].

Kariera polityczna Wang Jingweia (nazywanego chińskim Vidkunem Quislingiem) była nieszablonowa i niespójna. Jego poglądy polityczne ewoluowały od pozycji skrajnej lewicy (anarchizm) do skrajnej prawicy (faszyzm) i były przedzielone okresami kiedy przebywał na wygnaniu. Był jednym z najważniejszych członków Kuomintangu (KMT) i zaufanym Sun Jat-sena oraz czuwał nad wykonaniem jego ostatniej woli.

Na początku lat dwudziestych Wang zajmował kilka stanowisk w rewolucyjnym rządzie Sun Jat-sena w Guangzhou. Jednak w 1925 po śmierci tego ostatniego w partii wywiązała się zaciekła walka o władzę.

W czasie ekspedycji północnej Wang był czołowym przywódcą lewej frakcji KMT, która skłaniała się do współpracy z Komunistyczną Partią Chin i Kominternem[3]. Część Kuomintangu z Wangiem na czele na początku 1927 doprowadziła do powstania nowej stolicy partii w Wuhanie i stanęła w opozycji do Czang Kaj-szeka - reprezentującego opcję prawicową[4]. Tymczasem Czang Kaj-szek dokonywał czystek politycznych w Szanghaju i pozbywał się tamtejszych komunistów. Kłótnie na łonie zjednoczonej dotąd partii są znane jako "Podział Ninghan" (寧漢分裂, 宁汉分裂, Nínghàn Fenlìe). Skrzydło KMT pod przywództwem Wanga było słabe wojskowo i dlatego zostało pokonane przez miejscowych militarystów[5]. Dotychczasowa opozycja z Wangiem, która nie posiadała większych środków finansowych, musiała znowu dołączyć we wrześniu 1927 w Nankinie do swojego dotychczasowego wroga - Czang Kaj-szeka, który dysponował o wiele silniejszą armią.

W 1930 Wang znowu próbował przeprowadzić próbę zamachu stanu przeciwko Czang Kaj-szekowi, tym razem z pomocą Fenga Yuxianga i Yana Xishana w rezultacie tego wybuchła tzw. Wojna Środkowych Równin. W tym czasie Wang odbył podróż do Niemiec i poznał Adolfa Hitlera. Jednak próba zdobycia władzy znowu zakończyła się niepowodzeniem i Wang po swojej porażce pojednał się z rządem Czanga w Nankinie na początku lat trzydziestych. Od tego momentu zajmował kluczowe stanowiska w partii, towarzyszył nawet rządowi nacjonalistów w jego odwrocie do Chongqing w czasie wojny chińsko-japońskiej (1937-1945). Wówczas też zaczął organizować wewnątrz partii frakcje o wyraźnie faszystowskim odchyleniu, wzorując się przy tym na doświadczeniach europejskich. Początkowo Wang opowiadał się za walką z japońskimi okupantami, ale po chińskich porażkach w obronie Szanghaju (1932) i podczas obrony Wielkiego Muru stracił wiarę w możliwość pokonania przeciwnika. W czasie narad sztabu Kuomintangu często wypowiadał defetystyczne opinie i skłaniał się do negocjacji z Japonią, ponieważ uważał, iż tylko tędy prowadzi droga do uratowania Chin.

W końcu 1938 r. Wang udał się do Szanghaju, aby tam ostentacyjnie podjąć rozmowy z Japończykami. 30 marca 1940 został szefem marionetkowego państwa z siedzibą w Nankinie, które było wspierane przez Japonię. Wang podtrzymywał także kontakty z niemieckimi i włoskimi faszystami.

W marcu 1944 r. został przewieziony do szpitala w Nagoi w Japonii, w tym okresie praktycznie nie wstawał już z łóżka. Zmarł 10 listopada 1944 r. z powodu powikłań po zapaleniu płuc[6].

Wang został pochowany w Nankinie niedaleko mauzoleum Sun Jat-sena. Po wkroczeniu Czang Kaj-szeka do Nankinu jego ciało spalono[6], a grobowiec wysadzono w powietrze. Dzisiaj w tym miejscu stoi jedynie mały pawilon. Za rolę, jaką odegrał w czasie wojny, Wang jest krytykowany przez większość chińskich historyków, jednak niektórzy z nich uważają jego współpracę z okupantem za działanie w dobrej wierze i próbę ocalenia kraju.

Przypisy

  1. Robert A. Scalapino, George T. Yu, The Chinese Anarchist Movement, Center for Chinese Studies, Institute of International Studies, University of California, 1961.
  2. Arif Dirlik, Anarchism in the Chinese Revolution, Berkeley: University of California Press, 1991, ISBN 0-520-07297-9.
  3. Jakub Polit, Pod wiatr. Czang Kaj-szek 1887-1975, Kraków 2008, Wyd. Arcana, ISBN 978-60940-36-5 s. 131, 150.
  4. Jakub Polit, Pod wiatr. Czang Kaj=Szek 1887-1975 , Kraków 2008, Wyd. Arcana, ISBN 978-60940-36-5 s. 122-186.
  5. Przywódców wojskowych, którzy uzurpowali sobie prawo do władzy w niektórych rejonach Chin. Używany w polskiej literaturze sinologicznej termin "militarysta" czy określenie "watażka" nie są tak precyzyjne jak ich angielski odpowiednik warlord
  6. a b Adam Leszczyński, Zdrajca tysiąca pokoleń, wyborcza.pl, 11 lipca 2016 [dostęp 2016-07-31].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie