Wanilia

Wanilia
Ilustracja
Wanilia płaskolistna
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządszparagowce
Rodzinastorczykowate
Podrodzinawaniliowe
Rodzajwanilia
Nazwa systematyczna
Vanilla P. Miller
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

Vanilla mexicana P. Miller[3]

Zasięg występowania
Mapa zasięgu

Wanilia (Vanilla Mill.) – rodzaj roślin jednoliściennych z rodziny storczykowatych (Orchidaceae), liczący 109 gatunków[4] występujących w strefie tropikalnej. Owoce wanilii płaskolistnej są źródłem przyprawy zwanej laskami wanilii.

Vanilla walkeriae
Vanilla pompona

Morfologia

Rośliny o pędach monopodialnych, pnące. Liście rozmieszczone skrętolegle i luźno na łodydze. Kwiatostany i korzenie przybyszowe wyrastają z kątów liści[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z 10 rodzajów plemienia Vanillineae w podrodzinie waniliowych (Vanilloideae), stanowiącej jedną ze starszych linii rozwojowych wśród storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są z kolei kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[2][4].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.), podplemię Vanillinae (Lindl.) Meisn., rodzaj wanilia (Vanilla Mill.)[6].

Wykaz gatunków[7]
  • Vanilla abundiflora J.J.Sm.
  • Vanilla acuminata Rolfe
  • Vanilla africana Lindl.
  • Vanilla albida Blume
  • Vanilla andamanica Rolfe
  • Vanilla angustipetala Schltr.
  • Vanilla annamica Gagnep.
  • Vanilla aphylla Blume
  • Vanilla appendiculata Rolfe
  • Vanilla bahiana Hoehne
  • Vanilla barbellata Rchb.f.
  • Vanilla bertoniensis Bertoni
  • Vanilla bicolor Lindl.
  • Vanilla borneensis Rolfe
  • Vanilla bradei Schltr. ex Mansf.
  • Vanilla calopogon Rchb.f.
  • Vanilla calyculata Schltr.
  • Vanilla chalottii Finet
  • Vanilla chamissonis Klotzsch
  • Vanilla claviculata Sw.
  • Vanilla columbiana Rolfe
  • Vanilla costaricensis Soto Arenas
  • Vanilla coursii H.Perrier
  • Vanilla crenulata Rolfe
  • Vanilla cribbiana Soto Arenas
  • Vanilla cristagalli Hoehne
  • Vanilla cucullata Kraenzl. ex J.Braun & K.Schum.
  • Vanilla decaryana H.Perrier
  • Vanilla diabolica P.O'Byrne
  • Vanilla dilloniana Correll
  • Vanilla dubia Hoehne
  • Vanilla dungsii Pabst
  • Vanilla edwallii Hoehne
  • Vanilla fimbriata Rolfe
  • Vanilla francoisii H.Perrier
  • Vanilla gardneri Rolfe
  • Vanilla giulianettii F.M.Bailey
  • Vanilla grandiflora Lindl.
  • Vanilla grandifolia Lindl.
  • Vanilla griffithii Rchb.f.
  • Vanilla guianensis Splitg.
  • Vanilla hallei Szlach. & Olszewski
  • Vanilla hamata Klotzsch
  • Vanilla hartii Rolfe
  • Vanilla havilandii Rolfe
  • Vanilla helleri A.D.Hawkes
  • Vanilla heterolopha Summerh.
  • Vanilla hostmannii Rolfe
  • Vanilla humblotii Rchb.f.
  • Vanilla imperialis Kraenzl.
  • Vanilla inodora Schiede
  • Vanilla insignis Ames
  • Vanilla kaniensis Schltr.
  • Vanilla kempteriana Schltr.
  • Vanilla kinabaluensis Carr
  • Vanilla madagascariensis Rolfe
  • Vanilla methonica Rchb.f. & Warsz.
  • Vanilla mexicana Mill.
  • Vanilla montana Ridl.
  • Vanilla moonii Thwaites
  • Vanilla nigerica Rendle
  • Vanilla ochyrae Szlach. & Olszewski
  • Vanilla odorata C.Presl
  • Vanilla organensis Rolfe
  • Vanilla oroana Dodson
  • Vanilla ovalis Blanco
  • Vanilla ovata Rolfe
  • Vanilla palembanica Teijsm. & Binn.
  • Vanilla palmarum (Salzm. ex Lindl.) Lindl.
  • Vanilla parvifolia Barb.Rodr.
  • Vanilla penicillata Garay & Dunst.
  • Vanilla perrieri Schltr.
  • Vanilla phaeantha Rchb.f.
  • Vanilla phalaenopsis Rchb.f. ex Van Houtte
  • Vanilla pittieri Schltr.
  • Vanilla planifolia Jacks. ex Andrews – wanilia płaskolistna
  • Vanilla platyphylla Schltr.
  • Vanilla poitaei Rchb.f.
  • Vanilla polylepis Summerh.
  • Vanilla pompona Schiede
  • Vanilla ramificans J.J.Sm.
  • Vanilla ramosa Rolfe
  • Vanilla ribeiroi Hoehne
  • Vanilla roscheri Rchb.f.
  • Vanilla ruiziana Klotzsch
  • Vanilla sanjappae Rasingam, R.P.Pandey, J.J.Wood & S.K.Srivast.
  • Vanilla savannarum Britton
  • Vanilla schwackeana Hoehne
  • Vanilla seranica J.J.Sm.
  • Vanilla seretii De Wild.
  • Vanilla siamensis Rolfe ex Downie
  • Vanilla somae Hayata
  • Vanilla sprucei Rolfe
  • Vanilla sumatrana J.J.Sm.
  • Vanilla tahitensis J.W. Moore
  • Vanilla trigonocarpa Hoehne
  • Vanilla utteridgei J.J.Wood
  • Vanilla vellozii Rolfe
  • Vanilla walkeriae Wight
  • Vanilla wariensis Schltr.
  • Vanilla wightii Lindl. ex Wight
  • Vanilla yersiniana Guillaumin & Sigaldi
  • Vanilla zanzibarica Rolfe

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-01] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). [dostęp 2010-08-01].
  4. ↑ a b Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life (ang.). [dostęp 2010-08-01].
  5. ↑ Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 313. ISBN 83-09-01774-X.
  6. ↑ Crescent Bloom: Vanilla (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-08-01].
  7. ↑ Vanilla (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-06-29].

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Vanillapompona.jpg
Vanilla pompona at the Huntington Library & Botanical Gardens in San Marino, California, USA. Identified by sign.
Vanilla walkeriae.jpg
Autor: Keystone Foundation, Licencja: CC BY 3.0
Vanilla walkeriae
Map Vanilla.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0