Warcisław IX

Warcisław IX

Herb dynastii Gryfitów
książę wołogoski
Okres	od 1405 do 1451
Poprzednik	Barnim VI
Następca	w ramach zjednoczonego księstwa (ziemie: wołogoska, bardowska i rugijska)
książę zjednoczonego księstwa
Okres	od 1451 do 1457
Poprzednik	brak
Następca	Eryk II, Warcisław X
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	1395? lub w okr. 1395–1400
Data śmierci	17 kwietnia 1457
Ojciec	Barnim VI
Matka	Weronika
Żona	Zofia
Dzieci	Elżbieta, Eryk II, Warcisław X, Krzysztof

Warcisław IX (ur. 1395? lub między 1395 a 1400, zm. 17 kwietnia 1457^[1]) – książę wołogoski i zjednoczonego księstwa (ziemie: wołogoska, bardowska i rugijska), z dynastii Gryfitów, starszy syn Barnima VI i Weroniki.

Życie i panowanie

Po śmierci ojca objął władzę wraz z bratem Barnimem VII, jednak z powodu ich niepełnoletności do swojej śmierci w 1415 władzę sprawował stryj, Warcisław VIII^[a][2][3]. Po jego śmierci Warcisław IX wraz z wdową po stryju, Agnieszką, sprawował do 1425 regencję w imieniu brata i kuzynów, Barnima VIII i Świętobora II. Na soborze w Konstancji w 1417 otrzymał kraj w lenno od Zygmunta Luksemburskiego, króla niemieckiego^[4]. W 1421, pod naciskiem głównych miast księstwa wystawił w Strzałowie dokument ustanawiający sąd suchedniowy – doraźny sąd dla sprawców rozbojów i zakłócania miru publicznego^[5].

6 grudnia 1425 po kolejnym podziale Księstwa Wołogoskiego współrządził wraz z bratem Barnimem VII (Starszym) Psiarzem nad ziemiami, które obejmowały Wołogoszcz, Greifswald, Dymin, Gützkow, zamki wkrzańskie oraz dobra położone w Danii. Po śmierci brata i kuzynów w roku 1451 zjednoczył dzielnice wołogoską, bardowską i rugijską^[4][2][3].

U schyłku swego życia książę zjednoczonego księstwa poczynił starania o założenie Uniwersytetu w Greiswaldzie. Powstanie wyższej uczelni datuje się na 29 maja 1456, kiedy pp. Kalikst III wystosował bullę, która powoływała uniwersytet do życia^[b]. Opiekę nad uczelnią sprawowali książęta pomorscy, a ekonomiczną specjalnie powołana fundacja im. św. Mikołaja^[2][3].

Zmarł z powodu duszności w dzień Wielkanocy – 17 kwietnia 1457 w Wołogoszczy lub myśliwskim zameczku w Darsin. Miejsce jego pochówku jest nieznane^[6], choć w literaturze przedmiotu podawana jest informacja za J. Bugenhagenem, że pochówek nastąpił w Wołogoszczy w tamtejszym kościele św. Piotra^[7][2].

Rodzina

Warcisław IX był żonaty z Zofią, córką Eryka IV i Zofii brunszwickiej^[1]. Ze związku małżeńskiego miał troje lub czworo dzieci:

• Elżbietę (ur. ok. 1420, zm. 7 kwietnia 1473) – ksienię w Krumminie oraz Bergen,
• Eryka II (ur. w okr. 1418–1425 lub poźn., zm. 5 lipca 1474) – księcia wołogoskiego, słupskiego i szczecińskiego,
• Warcisława X (ur. ok. 1435, zm. 17 grudnia 1478) – księcia bardowskiego, rugijskiego i wołogoskiego,
• Krzysztofa (ur. ?, zm. ok. 1450) – zmarłego w młodości^[8].

Genealogia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Opracowania

• KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 .
• EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 .
• Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.
• Zientara B., Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295-1464), [w:] Labuda G. (pod red.), Dzieje Pomorza, T. I, cz. 2, Poznań 1969.

Opracowania dodatkowe (online)

• Bär M., Wartislav IX., Herzog von Pommern-Wolgast (niem.) [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-06-17].
• Madsen U., Wartislaw IX. Herzog von Pommern-Wolgast (niem.), [dostęp 2012-06-17].