Warszawski Ruch Homoseksualny

Warszawski Ruch Homoseksualny
Warsaw Homosexual Movement
Ilustracja
Symbol WRH
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Data założenia

1987

Zakończenie działalności

1988

Profil działalności

organizacja LGBT

Zasięg

Warszawa

Przewodniczący

Waldemar Zboralski

Członkowie

Sławomir Starosta, Krzysztof Garwatowski

Data rejestracji

odmówiono rejestracji

Powiązania

ETAP Wrocław, FILO Gdańsk, HOSI-Wien, ILGA

brak współrzędnych

Warszawski Ruch Homoseksualny (WRH) – niezależna grupa lesbijek i gejów, której władze PRL odmówiły legalizacji jako stowarzyszenia”[1][2][3], działająca na terenie Warszawy od stycznia 1987 do lata 1988.

Założycielami byli: Waldemar Zboralski (pielęgniarz z praskiego Szpitala Kolejowego), Sławomir Starosta (student Uniwersytetu Warszawskiego) i Krzysztof Garwatowski (student Politechniki Warszawskiej). Wspierała ich grupa studentów i pracowników kilku warszawskich uczelni oraz młodzi dziennikarze prasy warszawskiej.

Na spotkaniu w dniu 24 stycznia 1987, w prywatnym mieszkaniu przy Placu Gabriela Narutowicza w Warszawie zapadła decyzja o utworzeniu oficjalnej organizacji gejów i lesbijek, a 20 marca 1988 w Milanówku pod Warszawą odbyło się zebranie założycielskie WRH z przyjęciem jego oficjalnej nazwy, statutu oraz wyborem jego władz (konieczne dla legalizacji stowarzyszenia). Na przewodniczącego grupy wybrano Waldemara Zboralskiego, a na logo[4] stowarzyszenia wybrano zmodyfikowany herb Warszawy: męski Syrenek z tarczą z napisem WRH[5]. Warszawski Ruch Homoseksualny, pod nazwą „Warsaw Homosexual Movement”. został dwukrotnie umieszczony w raportach Radia Wolna Europa o niepodległych organizacjach działających w PRL, sporządzonych przez jej analityka politycznego ds. Europy Środkowej, Jiříego Pehe w roku 1988[6] oraz 1989[7].

Poparcie

Do chwili złożenia dokumentów rejestracyjnych WRH prowadziło szeroko zakrojoną kampanię informacyjną w całej Polsce, do której udało się włączyć znanych dziennikarzy ówczesnej prasy, m.in. „Polityki”[8], „Przeglądu Tygodniowego”[5], „Wprost”[1], „Na Przełaj”. „Radaru”[9], „Expressu Wieczornego”. „Pana”[10], „Sztandaru Młodych”. „Kuriera Polskiego”[11]. W latach 1987–1988 udało się zaprezentować cele i założenia programowe WRH w kilku audycjach radiowych oraz w cyklu audycji telewizyjnych („Rozmowy Intymne” pod red. Halszki Wasilewskiej)[1][12].

Działalnością WRH udało się zainteresować ówczesne Ministerstwo Zdrowia, które poparło działalność stowarzyszenia. Było to wynikiem deklaracji członków WRH, że włączą się czynnie w profilaktykę AIDS.

Ruch otrzymał również poparcie psychologa, prof. Mikołaja Kozakiewicza, ówczesnego prezesa Towarzystwa Rozwoju Rodziny, i grona zaprzyjaźnionych z nim intelektualistów, którzy podjęli próbę przekonania ówczesnych komunistycznych władz PRL o pożytku wynikającym z istnienia organizacji homoseksualistów. Poparcie przybrało m.in. formę listu do ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, gen. Czesława Kiszczaka. List datowany był na 5 marca 1988[13] – podpisali go: prof. Tadeusz Kielanowski, Bolesław Popielski, Kazimierz Imieliński, Zbigniew Sternadel, prof. Bogdan Suchodolski, Stanisław Ehrlich, prof. Jan Szczepański, Artur Sandauer, Jerzy Kawalerowicz, Szymon Kobyliński, Daniel Passent[13][12][14].

Grupa otrzymała od władz warszawskiej dzielnicy Mokotów lokal przy ulicy Piaseczyńskiej na biuro, w którym odbywały się regularne spotkania i który był oficjalną siedzibą WRH[15][14].

Współpraca z innymi organizacjami LGBT

WRH był od samego początku wspierany przez międzynarodowy ruch lesbijsko-gejowski, zrzeszony w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Lesbijek i Gejów (ILGA). Bezpośrednią opiekę nad WRH roztoczył austriacki oddział ILGA, stowarzyszenie HOSI-Wien, którego ówczesny przedstawiciel Andrzej Selerowicz nawiązał kontakty z założycielami WRH już w 1985. HOSI-Wien wniosło za WRH opłaty członkowskie w ILGA i grupa została jej członkiem w kwietniu 1988[12][16][17]. W swej działalności WRH ściśle współpracował z innymi grupami lesbijsko-gejowskimi w Polsce – z Grupą ETAP z Wrocławia oraz FILO z Gdańska[17].

W maju 1987 członkowie WRH uczestniczyli w międzynarodowych konferencjach ILGA organizowanych w Kolonii[12][16][17] i Londynie[16][17] Warszawski Ruch Homoseksualny został formalnie zrzeszony z ILGA w 1987[18], jeszcze przed nieudaną legalizacją stowarzyszenia w Polsce. 16 kwietnia 1988 udało się zorganizować międzynarodową konferencję ILGA z udziałem delegatów organizacji gejowskich m.in. z RFN, ówczesnej NRD, Węgier, Danii, USA, Kanady, Austrii[12][16]. Było to najważniejsze wydarzenie organizacyjne do czasu ustania działalności ruchu.

Próba rejestracji

Po wyłonieniu grupy 15 osób, sygnatariuszy-założycieli gotowych podać swoje dane osobowe do wniosku rejestracyjnego stowarzyszenia (niektóre z nich były ofiarami milicyjnej Akcji Hiacynt z lat 1985–1987), 24 marca 1988 w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy złożono dokumenty założycielskie, w tym statut WRH[12][14]. Na skutek decyzji politycznych ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, gen. Czesława Kiszczaka, odmówiono rejestracji stowarzyszenia o nazwie „Warszawski Ruch Homoseksualny”. Uzasadniano to obawami, że takie stowarzyszenie naruszałoby zasady moralności publicznej, względnie uzasadniając to obawami przed reakcją kościoła rzymskokatolickiego[2][3][17].

Zakończenie działalności

Część sygnatariuszy-założycieli WRH, wspólnie z członkami nieformalnych grup lesbijsko-gejowskich działającymi w innych miastach Polski, ponownie podjęło w 1989 roku próbę zalegalizowania wspólnej organizacji. Próba powiodła się i 23 lutego 1990 zarejestrowano ogólnopolską organizację gejów i lesbijek o nazwie Stowarzyszenie Grup Lambda[17].

Publikacje o WRH

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Piotr Gabryel. Na razie plecami do kamery. „Wprost”. Nr 25, 1988. [dostęp 2013-12-18]. 
  2. ↑ a b Wiadomości z kraju: odmowa rejestracji WRH. „Polityka”. 44/1988, 1988.10.29. [dostęp 2019-03-07]. 
  3. ↑ a b Relacja z konferencji prasowej Jerzego Urbana z dnia 9 listopada 1988. „Rzeczpospolita”, s. 6, 1988.11.10. [dostęp 2019-03-07]. 
  4. ↑ Logo WRH. Portal Kultura Wirtualna Polska. [dostęp 2013-12-18].
  5. ↑ a b Katarzyna Nazarewicz. Sekcja specjalna. „Przegląd tygodniowy”. Nr 45, 1987. [dostęp 2013-12-18]. 
  6. ↑ Jiří Pehe: Independent Movements in Eastern Europe, str. 18 (RAD BR/228). Open Society Archives, 1988-11-17. [dostęp 2019-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. Cytat: The Warsaw Homosexual Movement. Founded: Date unknown in Warsaw; has been told unofficially that it will be legalized this year as an independent association. Estimated membership: „A few hundred.” Objectives: No aims stated. Leading personalities: Waldemar Zboralski. (ang.).
  7. ↑ Jiří Pehe: An Annotated Survey of Independent Movements in Eastern Europe, str. 28 (RAD BR/100). Open Society Archives, 1989-06-13. [dostęp 2019-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-29)]. (ang.).
  8. ↑ Barbara Pietkiewicz. Co dziesiąty. „Polityka”. Nr 5, 1988-01-20. [dostęp 2013-12-18]. 
  9. ↑ Danuta Kantor-Jankowska. Kara za grzech sodomski?. „Radar”. Nr 26, 1987. [dostęp 2013-12-18]. 
  10. ↑ Andrzej Kołodziejski. Różowy trójkąt. „Pan”. Nr 2, 1987. [dostęp 2013-12-18]. 
  11. ↑ Andrzej Kołodziejski. O AIDS, ale nie tylko.... „ Kurier Polski”. Nr 206, 1986. [dostęp 2013-12-18]. 
  12. ↑ a b c d e f Franz Werner. Pedal in Polen. „Rosa Flieder”. Czerwiec, 1988. [dostęp 2013-12-18]. (niem.). 
  13. ↑ a b Treść listu prof. Kozakiewicza do gen. Kiszczaka. [dostęp 2013-12-18].
  14. ↑ a b c Warszawski Ruch Homoseksualny. W: Yga Kostrzewa, Michał Minałto, Marcin Pietras, Wojciech Szot, Marcin Teodorczyk, Krzysztof Tomasik, Krzysztof Zabłocki, Marcin Pietras: HomoWarszawa, Przewodnik kulturalno-historyczny. Warszawa: Stowarzyszenie Lambda Warszawa, 2010, s. 158. ISBN 978-83-926968-1-0.
  15. ↑ Warsaw Gay Movement (Warszawski Ruch Homoseksualny). W: Yga Kostrzewa, Michał Minałto, Marcin Pietras, Wojciech Szot, Marcin Teodorczyk, Krzysztof Tomasik, Krzysztof Zabłocki, Marcin Pietras: QueerWarsaw. Historical and cultural guide to Warsaw. Warszawa: Stowarzyszenie Lambda Warszawa, 2010, s. 201-204. ISBN 83-926968-1-6. [dostęp 2013-12-18]. (ang.).
  16. ↑ a b c d Waldemar Zboralski. Wspomnienia weterana. „Inaczej”. Nr 9, luty 1991. [dostęp 2013-12-18]. 
  17. ↑ a b c d e f Andrzej Selerowicz: Leksykon kochających inaczej. Poznań: Wydawnictwo SOFTPRESS, 1993, s. 19-28. ISBN 83-900208-6-6. [dostęp 2013-12-18].
  18. ↑ Bronisław Tumiłowicz. Inny homo. „Tygodnik Argumenty”. Nr 42, 1987. [dostęp 2013-12-18]. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie