Warszawskie Zakłady Fotochemiczne „Foton”
 Siedziba „Fotonu” przy ul. Wolskiej 45 po zakończeniu produkcji | |
| Państwo | |
|---|---|
| Adres | ul. Wolska 45 |
| Data założenia | 1888 |
| Forma prawna | |
| Prezes | Robert Muraszko |
| Udziałowcy | Skarb Państwa |
| Nr KRS | 0000029544 |
| Dane finansowe | |
| Kapitał zakładowy | 2 285 750 PLN |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′01,2″N 20°58′08,1″E/52,233667 20,968917 | |
Warszawskie Zakłady Fotochemiczne „Foton” (zapis stylizowany FOTON) – warszawskie zakłady fotochemiczne, z siedzibą na Woli przy ul. Wolskiej 45. Zakłady te przejęły tradycję przedwojennych zakładów „Foton” Piotra Lebiedzińskiego oraz działu produkcji fotochemicznej „Foto” fabryki „J. Franaszek S.A.”.
Historia
Początki przemysłu fotochemicznego w Warszawie związane są z Piotrem Lebiedzińskim, który w roku 1888 rozpoczął produkcję materiałów światłoczułych. W roku 1936 przy ul. Wolskiej bracia Jerzy i Kazimierz Franaszkowie, właściciele Fabryki Obić Papierowych i Papierów Kolorowych „J. Franaszek S.A.” rozpoczęli budowę oddziału zajmującego się produkcją papierów fotograficznych i błon negatywowych.
Mimo wybuchu II wojny światowej produkcja utrzymana została i w czasie okupacji hitlerowskiej zakład nie przeszedł pod zarząd niemiecki. W zakładach powstawały papiery ze znakami wodnymi dla potrzeb ruchu oporu.
W 1943 r. zmarł Jerzy Franaszek, a 5 sierpnia 1944 podczas rzezi Woli oddziały SS zamordowały Kazimierza Franaszka z rodziną, pracowników i ludzi szukających schronienia na terenie fabryki. Zabudowania fabryki uległy zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego, urządzenia do produkcji fotochemicznej zostały zdemontowane i wywiezione do Niemiec.
Po wojnie fabrykę „J. Franaszek S.A.” wstępnie odbudowano i upaństwowiono w 1949 roku, nadając jej nazwę Warszawskie Zakłady Fotochemiczne. Zakłady specjalizowały się w produkcji błon i odczynników fotograficznych, w tym głównie dla radiologii medycznej, pod własnym znakiem FOTON – specjalnością fabryki były halogenosrebrowe materiały światłoczułe na podłożu przeźroczystym (w odróżnieniu od bliźniaczych zakładów z Bydgoszczy, które produkowały na podłożu papierowym). WZF „Foton” produkowały również inne błony techniczne (dla zastosowań w poligrafii i kartografii) oraz filmy i błony czarno-białe do fotografii amatorskiej i zawodowej. W latach 60. fabryka pokrywała w 75% krajowe zapotrzebowanie na błony i filmy[2].
W 1969 r. podpisany został z angielską firmą Ilford Ltd kontrakt na zakup technologii i urządzeń do produkcji medycznych błon rentgenowskich do obróbki ręcznej i maszynowej w cyklu 3,5 min oraz wysokoczułych filmów i błon czarno-białych do fotografii amatorskiej i zawodowej. W oparciu o licencyjne know-how wybudowano nowoczesną linię produkcyjną, na którą składała się nowa instalacja wyrobu emulsji, nowy agregat oblewniczo-suszarniczy o szybkości oblewu do 30 mb/min (ponad czterokrotnie szybsza od poprzedniej) i zmodernizowany wydział konfekcjonowania.
Uruchomienie produkcji na nowej linii produkcyjnej nastąpiło w I kwartale 1979. Zdolność produkcyjna tej linii dwukrotnie przewyższała zapotrzebowanie krajowe na błony rentgenowskie, a WZF „Foton” były do roku 1990 praktycznie jedynym dostawcą medycznych błon rentgenowskich dla polskiej służby zdrowia. Po zmianach ustrojowych w Polsce w latach 90. fabryka ograniczyła produkcję, a po roku 2000 budynki fabryki zmieniły przeznaczenie.
W 2002 roku działalność handlową spółki WZF „Foton” SA przejęła spółka „Foton Trading” Sp. z o.o., z siedzibą przy ul. Wolskiej 84/86 w Warszawie[3]. Budynki stały opustoszałe, ze starych zachował się modernistyczny budynek oddziału fotograficznego, który z powodu skażenia fenolem stał opustoszały[4]. Budynek z lat 70. XX wieku użytkowała Wyższa Szkoła Ekonomiczna, która w 2016 roku zawiesiła działalność. Zdewastowany budynek prawdopodobnie w 2019 roku został sprzedany[5]. W lutym 2016 roku zostały wyburzone pozostałe budynki, a na ich miejscu powstało nowe osiedle City Link[6][7]. Podczas wykopów pod nowe budynki w 2016 roku okolica została skażona toksycznym benzenem[8].
Mural
Na ścianie budynku przy ulicy Targowej 15 na warszawskiej Pradze od lat 70. XX wieku została namalowana reklama błon fotograficznych Warszawskiego Zakładu Fotochemicznego "Foton. W czerwcu 2019 roku został on zamalowany za zgodą warszawskiego konserwatora zabytków, pomimo sprzeciwu urzędu miasta. W wyniku starań między innymi Stowarzyszenia dla Pragi w 2020 roku mural został przywrócony. Nie udało się odzyskać oryginału, ale został namalowany od nowa z zachowaniem oryginalnej formy[9].
Galeria
Fabryka Obić i Papierów Kolorowych Józefa Franaszka przy ul. Wolskiej 41/45 w okresie międzywojennym 
Reklama błon „Fotonu” na ul. Żelaznej przy skrzyżowaniu z al. gen. Świerczewskiego (obecnie al. „Solidarności”) 
Pudełko z filmem Fotopan FF produkcji „Fotonu” 
Reklama Warszawskich Zakładów Fotochemicznych FOTON 
Tablice na budynku dawnego „Fotonu” przy ul. Wolskiej 45 upamiętniające pionierów polskiego przemysłu fotochemicznego oraz istnienie WZF „Foton”
Przypisy
- ↑ Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 29 grudnia 1949 r. o utworzeniu przedsiębiorstw państwowych pod nazwą: „Wytwórnia Filmów Dokumentalnych”, „Łódzkie Zakłady Kinotechniczne”, „Warszawskie Zakłady Fotochemiczne”, „Bydgoskie Zakłady Fotochemiczne”, „Centrala Zaopatrzenia Materiałowego Filmu Polskiego”, „Wytwórnia Filmów Fabularnych” i „Centrala Rozpowszechniania Filmów” (M.P. z 1950 r. nr 10, poz. 97).
- ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 173.
- ↑ Foton: zapomniany relikt PRL, 11 listopada 2014 [dostęp 2020-06-16] (pol.).
- ↑ Zmarnowany potencjał?, PolitykaWarszawska.pl [dostęp 2020-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-07-28] (ang.).
- ↑ Piotr Wróblewski, Wolska 43. Opuszczony budynek straszy na Woli. Dawniej wyższa szkoła, dziś melina. Czy znajdzie nowego właściciela?, Warszawa Nasze Miasto, 17 lipca 2019 [dostęp 2020-06-16] (pol.).
- ↑ Wspomnienie o Fotonie. 'Niecodzienna i dramatyczna historia', tustolica.pl, 24 maja 2016 [dostęp 2020-06-16] (pol.).
- ↑ City Link - Czyste - Warszawa - warto zobaczyć w iwaw, www.iwaw.pl [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Wola. Na całym osiedlu czuć było toksyczny benzen. Budowa metra też zagrozi ludziom?, warszawa.wyborcza.pl, 26 września 2016 [dostęp 2020-06-16].
- ↑ "Foton" wrócił na swoje miejsce. Będą walczyć o "Jubilera", TVN Warszawa [dostęp 2020-06-16].
Bibliografia
- Historia fotografii polskiej. [dostęp 2010-03-16].
- Fabryka obić i papierów kolorowych J. Franaszek S.A.. Stowarzyszenie Nasz Norblin, 2008. [dostęp 2010-03-16].
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Pudełko film Fotopanu FF/120 z roku 1978
Ulica Żelazna przy skrzyżowaniu z al. gen. Świerczewskiego (obecnie al. "Solidarności") w Warszawie
Autor: Ł.Rostek, Licencja: CC BY-SA 2.5
Siedziba ALMAMER Wyższej Szkoły Ekonomicznej z siedzibą w Warszawie
Fabryka Obić i Papierów Kolorowych Józefa Franaszka przy ul. Wolskiej 41/45 w Warszawie w okresie międzywojennym
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca polskich pionierów przemysłu fotograficznego: Piotra Lebiedzińskiego, Jerzego i Kazimierza Franaszków, Mariana Dziatkiewicza, Mikołaja Ilińskiego, Jerzego Rembiszewskiego, Witolda Romera i Władysława Markockiego na budynku dawnych zakładów Foton przy ul. Wolskiej 43 w Warszawie oraz tablica upamiętniająca istnienie Zakładów Fototechnicznych Foton.
