Wartościowanie dzieła literackiego
Wartościowanie dzieła literackiego – etap analizy literackiej następujący po interpretacji; obejmuje nie tylko utwór traktowany jako całość, ogranicza się głównie do jego wybranych przekrojów, części. Wartościowanie jest swego rodzaju odpowiedzią na wartość, w której wybranej części dzieła literackiego świadczy się uznanie, podziw, etc. Jednakże na początku trzeba ową wartość wydobyć ze stanu potencjalności.
Istnieje zbiór kryteriów pozwalających zidentyfikować wartość:
- rozpoznanie kategorii oraz rozważanie i analizowanie dzieła pod tym kątem
- określenie wartości swoistych dla tego rodzaju przedmiotów
- wyróżnienie wartości naczelnych oraz ustalenie ich hierarchii
Wartościowanie powinno uwzględniać odczucia twórcy, epokę, w której tworzył i środowisko, w którym powstało dzieło literackie.
Kategorie:
- Kategorialna – dzieło jest bardziej wartościowe, im bardziej zbliża się do istoty literackiej. Trzeba posiadać większą wiedzę o dziele.
- Idiograficzna – badanie dzieła przez wskazanie na zamierzenia autora. Jest to bardzo trudne, gdyż trzeba wiedzieć, co autor miał na myśli, tworząc. Ogromną rolę odgrywa wiedza o życiu twórcy. Nie można ufać intuicji.
- Antropologiczna – im bardziej dzieło zwraca się ku człowiekowi i jego pytaniu o byt, tym większa i bogatsza jest wartość dzieła literackiego.
Bibliografia
- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego, [w:] Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992 lub [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1976.