Wasił Kołarow

Wasił Kołarow

Васил Коларов

Pełne imię i nazwisko	Wasił Petrow Kołarow
Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1877 Szumen
Data śmierci	23 stycznia 1950
Premier Bułgarii
Okres	od 20 lipca 1949 do 23 stycznia 1950
Przynależność polityczna	Bułgarska Partia Komunistyczna
Poprzednik	Georgi Dimitrow
Następca	Wyłko Czerwenkow
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 11 lipca 1947 do 6 sierpnia 1949
Przynależność polityczna	Bułgarska Partia Komunistyczna
Poprzednik	Kimon Georgiew
Następca	Władimir Popłomow
Przewodniczący Tymczasowej Prezydencji
Okres	od 15 września 1946 do 9 grudnia 1947
Poprzednik	Symeon II (car)
Następca	Minczo Nejczew (przewodniczący Prezydium Zgromadzenia Narodowego)
Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego
Okres	od 15 grudnia 1945 do 8 grudnia 1947
Poprzednik	Christo Kałfow
Następca	Rajko Damjanow
Wicepremier Bułgarii
Okres	od 11 lipca 1947 do 6 sierpnia 1949
Przynależność polityczna	Bułgarska Partia Komunistyczna
Odznaczenia

Wasił Petrow Kołarow (bułg. Васил Коларов; ur. 28 lipca 1877 w Szumenie, zm. 23 stycznia 1950 w Sofii) – bułgarski działacz komunistyczny, prawnik i polityk, obok Georgi Dimitrowa i Dimityra Błagojewa, z którymi w 1919 roku założył Bułgarską Partię Komunistyczną, był liderem bułgarskiego ruchu robotniczego w XX-leciu międzywojennym, jednym z pomysłodawców krwawo stłumionego powstania wrześniowego w 1923 roku, po którym musiał wyjechać z kraju. Od początku lat 20. sekretarz generalny Międzynarodówki Komunistycznej, po 1945 roku – obok Dimitrowa – najważniejsza postać w budowaniu nowego, komunistycznego porządku w Bułgarii: po obaleniu monarchii pełnił obowiązki tymczasowego prezydenta (1946–1947), następnie był wicepremierem i ministrem spraw zagranicznych (1947–1949) w rządzie Georgi Dimitrowa, a po jego śmierci – premierem (1949–1950).

Wykształcenie i działalność polityczna w XX-leciu międzywojennym

W latach 1895–1897 uczył się w gimnazjum państwowym w Warnie, następnie pracował jako nauczyciel w Nikopolu. Wówczas też zapisał się do Bułgarskiej Robotniczej Partii Socjaldemokratycznej. Studiował prawo w Genewie i dzięki temu pod koniec lat 90. XIX wieku nawiązał cenne kontakty z socjalistami europejskimi^[1]. Po powrocie do kraju związał się z Dimityrem Błagojewem, który trzy lata później, niezadowolony z nieskuteczności BPS-D, wystąpił z partii i założył własną organizację – radykalną Socjaldemokratyczną Partię Robotników. Oprócz Błagojewa jej liderami byli młodsi od niego Kołarow oraz Georgi Dimitrow. Wszyscy trzej przyczynili się także do utworzenia w 1919 roku Bułgarskiej Partii Komunistycznej^[1][2].

W latach 1912–1913 Kołarow brał udział w wojnach bałkańskich, a po powrocie do kraju w 1913 dostał się do Zgromadzenia Narodowego. Mandat deputowanego sprawował przez pięć kolejnych kadencji, do 1923 roku^[1].

Na początku lat 20. rozwinęła się jego kariera w międzynarodowych strukturach ruchu komunistycznego. W 1921 i 1922 roku był oficjalnym przedstawicielem Bułgarskiej Partii Komunistycznej na II. i III. Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej w Moskwie, gdzie poznał m.in. Włodzimierza Lenina. Podczas drugiego spotkania został wybrany na sekretarza generalnego Międzynarodówki (pełnił tę funkcję do 1924^[3]). Od tej pory działalność w kraju łączył z licznymi podróżami po Europie: był współzałożycielem partii komunistycznych we Francji, w Niemczech, Norwegii czy Czechosłowacji^[4].

Kiedy w 1923 roku Aleksandyr Cankow po zamachu stanu wprowadził dyktaturę wojskową, komuniści zorganizowali powstanie. Kołarow, który przybył w 1923 do Bułgarii jako delegat Kominternu, odegrał decydującą rolę w porzuceniu przez komunistów taktyki neutralności wobec rządu Cankowa i organizacji wystąpienia zbrojnego^[5]. Na jego czele stanęli Kołarow i Dimitrow, zresztą wbrew woli Błagojewa, który był przeciwny wykorzystywaniu siły w walce o władzę. Powstanie zostało krwawo stłumione, a jego liderzy musieli uciekać z kraju. Początkowo przebywali w Jugosławii, następnie dostali się do Wiednia, by w końcu trafić do Moskwy. W drugiej połowie lat 20. i w latach 30. Kołarow pracował w stolicy Związku Radzieckiego, gdzie cały czas był członkiem prezydium i komitetu wykonawczego Kominternu oraz sekretarzem generalnym Międzynarodówki Chłopskiej. W tym czasie większą aktywność polityczną wykazywał pozostający dotychczas w cieniu Georgi Dimitrow^[4].

Po 1945 roku

Zajęcie w 1944 roku Bułgarii przez Armię Czerwoną spowodowało obalenie monarchii i ustanowienie zalążków republiki ludowej. Kołarow powrócił do kraju w 1945 roku i był jednym z głównych kreatorów nowego porządku. Podzielił się władzą z Dimitrowem, który był kandydatem Józefa Stalina na dyktatora. Komuniści, aby utrzymać pozory demokracji, postanowili rozpisać wybory i zaproponowali przywódcy największej partii chłopskiej Nikoli Petkowowi wspólną listę wyborczą. Jednak Petkow odmówił i wybory w listopadzie 1945 roku wygrał lewicowy Front Ojczyźniany. Dopiero plebiscyt w sprawie istnienia monarchii zorganizowany z pomocą Rosjan we wrześniu 1946 roku (w którym większość obywateli opowiedziało się za republiką) dał komunistom podstawy do przejęcia władzy^[4].

Kołarow początkowo pełnił obowiązki przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego oraz tymczasowego prezydenta; jako najważniejsza osoba w państwie reprezentował Bułgarię na po wojennej paryskiej konferencji pokojowej w 1946 roku. Po uchwaleniu nowej konstytucji w 1947 roku, która największą władzę skoncentrowała w osobie premiera, wszedł do rządu, na którego czele stanął Dimitrow. Był wicepremierem oraz ministrem spraw zagranicznych (1947–1949)^[4].

Tymczasem w obozie komunistycznym zaczęła się tworzyć opozycja wobec jednowładztwa Dimitrowa oraz brutalnych metod stosowanych – za przyzwoleniem Moskwy – w zwalczaniu przeciwników politycznych (np. w 1947 roku zamordowany został Petkow, który konsekwentnie odmawiał wejścia do rządu). Dlatego na specjalnie zwołanym plenum KC BPK (11–12 czerwca 1949 roku) Kołarow zarzucił buntownikom, w większości wysokim przedstawicielom własnej partii (w tym wicepremierowi Trajczo Kostowowi) działalność antyradziecką (m.in. wspieranie Jugosławii, która właśnie wystąpiła z bloku sowieckiego) oraz próbę otrucia premiera Dimitrowa. Pół roku później wszyscy oskarżeni zostali skazani na karę śmierci^[6].

Po niespodziewanej śmierci Dimitrowa w lipcu 1949 roku Kołarow został premierem. Pełnił swoje obowiązki przez pół roku, do 23 stycznia 1950 roku, kiedy sam zmarł.

W 1948 otrzymał Order Odrodzenia Polski I klasy^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Wasilewski, Historia Bułgarii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988, ISBN 83-04-02466-7.