Wasil Bykau

Wasil Bykau

Васіль Быкаў

Wasil Bykau w Rumunii, 1944
Imię i nazwisko	Wasil Uładzimierawicz Bykau
Data i miejsce urodzenia	19 czerwca 1924 Byczki
Data i miejsce śmierci	22 czerwca 2003 Mińsk
Narodowość	białoruska
Język	białoruski, rosyjski
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	powieść, opowiadanie, publicystyka, esej
Ważne dzieła
Trzecia rakieta Pójść i nie wrócić Ballada alpejska Sotnikow Ściana Krzyk żurawi Obelisk
Podpis Wasila Bykawa wykonany pięć dni przed śmiercią, 17 czerwca 2003 r.
Odznaczenia
Nagrody
Strona internetowa

Wasil Uładzimirawicz Bykau (biał. Васіль Уладзіміравіч Быкаў, ros. Василь Владимирович Быков, Wasil Władimirowicz Bykow; ur. 19 czerwca 1924 w Byczkach, zm. 22 czerwca 2003 w Mińsku) – białoruski pisarz, uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy współczesnej literatury białoruskiej, choć wiele jego utworów ukazywało się równolegle także w wersji rosyjskiej. Bykau był kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Przekładał na język białoruski twórczość m.in. Adama Mickiewicza oraz Karola Wojtyły.

Życiorys

Wasil Bykau urodził się w 1924 we wsi Byczki, niedaleko Witebska. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941, mając siedemnaście lat zaciągnął się jako ochotnik do Armii Czerwonej. Po wojnie pracował jako dziennikarz w czasopiśmie Grodzieńska Prawda. Zadebiutował w 1960 tomem opowiadań Krzyk żurawi. Następnie wydał szereg powieści, które szybko zdobyły rozgłos i popularność, także dzięki filmom, kręconym na ich podstawie. Jest autorem m.in. powieści Trzecia rakieta (1961), Ballada alpejska (1964), Sotnikow (1970), Obelisk (1971), Pójść i nie wrócić (1978), większość z nich ukazała się w przekładzie na język polski. W latach 1972–1978 pełnił funkcję sekretarza grodzieńskiego oddziału Związku Pisarzy Białoruskich.

Bykau aktywnie angażował się w politykę, czasem silnie sprzeciwiając się oficjalnej linii władz. W 1968 protestował np. wobec okupacji Czechosłowacji, a w 1980 – przeciwko wojnie w Afganistanie. Po upadku komunizmu brał udział w życiu politycznym niepodległej Białorusi, zakładając m.in. Białoruski Komitet Helsiński. W 1996 roku został redaktorem naczelnym miesięcznika „Mastackaja Literatura”. W latach 1990–1999 sprawował funkcję prezesa białoruskiego PEN Clubu. Po objęciu władzy przez Alaksandra Łukaszenkę ze względu na swą twórczość stał się na Białorusi persona non grata, wobec czego w 1997 udał się na emigrację, najpierw do Finlandii, a potem do Niemiec. Na Białoruś wrócił krótko przed swoją śmiercią w 2003.

Główną tematyką jego dzieł jest okres wojny niemiecko-radzieckiej (na obszarze byłego ZSRR nazywanej wielką wojną ojczyźnianą), którą opisywał, posługując się metodą realistyczną, czasem nawet bliską naturalizmowi. Postacie jego powieści, zwykle żołnierze bądź partyzanci, przedstawiani są bez patosu i monumentalizmu, typowego dla utworów pisanych zaraz po zakończeniu wojny. W 1997 ukazał się tom bardzo krytycznych wobec nowej władzy opowiadań pt. Ściana (pol. przekład ukazał się w 1999). Negatywne stanowisko Łukaszenki wobec Bykawa, który został oskarżony o „rusofobię i nacjonalizm”, było bezpośrednią przyczyną emigracji pisarza na Zachód.

Twórczość

Powieści

• Żurawi krzyk (Жураўліны крык) – 1960
• Trzecia rakieta (Трэцяя ракета) – 1962
• Pułapka (Западня) – 1962
• Alpejska ballada (Альпійская балада) – 1964
• Jedna noc (Адна ноч) – 1965
• Zmarłych nie boli (Мёртвым не больно) – 1965
• Obelisk (Абеліск) – 1971
• Przeżyć do świtu (Дажыць да світання) – 1973
• Wilcza zgraja (Воўчая зграя) – 1974
• Jego batalion (Яго батальён) – 1975
• Pójść i nie wrócić (Пайсці і не вярнуцца) – 1978
• Zły znak (Знак бяды) – 1983
• Sotnikow (Сотников) – 1987
• We mgle (У тумане) – 1989
• Mróz (Стужа) – 1991
• Ściana (Сьцяна) – 1997
• Wilcza jama (Ваўчыная яма) – 1999
• Bagno (Балота) – 2001
• Długa droga do domu (Доўгая дарога да дому) – 2003

Opowiadania

• Blindaż (Бліндаж) – 1987/2006 – zbiór opowiadań

Odznaczenia i nagrody

• Złoty Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (18 czerwca 1984)
• Order Lenina (18 czerwca 1984)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (11 marca 1985)
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy (28 czerwca 1974)
• Order Czerwonej Gwiazdy (24 maja 1945)
• Nagroda Leninowska (1986)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1974)
• Order Przyjaźni (Rosja, 26 lipca 1994)

I medale.

Bibliografia

• Cezary Goliński: „Ściana” – książka na indeksie. Gazeta Wyborcza, 2000-12-13. [dostęp 2009-12-21]. (pol.).
• http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10947 (ros.)

Linki zewnętrzne

• Jedna noc (Адна ноч) książka (pdf)
• Blindaż (Бліндаж) – książka (pdf)
• Sotnikow (Сотников) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)
• We mgle (У тумане) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)