Wasilków

Wasilków
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Kościół Przemienienia Pańskiego w Wasilkowie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

białostocki

Gmina

Wasilków

Aglomeracja

białostocka

Data założenia

XVI wiek

Prawa miejskie

10 grudnia 1566

Burmistrz

Adrian Łuckiewicz (2018)

Powierzchnia

28,15 km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


11 074[1][2]
391,9 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 85

Kod pocztowy

16-010

Tablice rejestracyjne

BIA

Położenie na mapie gminy Wasilków
Mapa konturowa gminy Wasilków, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Wasilków”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wasilków”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Wasilków”
Ziemia53°12′00″N 23°12′16″E/53,200000 23,204444
TERC (TERYT)

2002134

SIMC

0923526

Urząd miejski
ul. Białostocka 7
16-010 Wasilków
Strona internetowa
BIP

Wasilkówmiasto w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wasilków. Zaliczane do aglomeracji białostockiej.

Według danych z 1 stycznia 2018 Wasilików liczył 11 074 mieszkańców[1].

Położenie

Wasilków położony jest w centralno-wschodniej części województwa podlaskiego, w dolinie rzeki Supraśli, przy drodze krajowej nr 19[3]. Od Białegostoku oddalony jest o 3 km, od Czarnej Białostockiej o 14, a od Sokółki o 32 km.

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym wasilkowskim w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Demografia

Demografia
rokludność
połowa XVII w.500[5]
17721500[5]
1799ok. 1500[6]
18461916[7]
18601381[7]
18771500[7]
18803880[5][7]
18913335[7]
18973918[7]
18994828
19105314[8]
19213903[8]
19273903
19314801[8]
19375100[9]
19395574[9]
19395174[5]
19463948[5]
19563648[10]
20048751[5]
201210 306[11]
201411 106

Historia

ul. Dworna
ul. Rynek Kilińskiego

Badania archeologiczne wskazują, że pierwsi osadnicy na terenie Wasilkowa pojawili się już w mezolicie[5]. Pierwsze osadnictwo występowało tu w XIII-XIV wieku. Po 1509 r. obszar na zachód od rzeki Sokołdki był kolonizowany przez Mikołaja Radziwiłła, który zbudował sobie dwór nad tą rzecz­ką. Od 1512 r. na zachód od niej rozciągała się posiadłość Samuela Len­ca Samotyi (dziś Leńce). Niedługo potem miejsce u ujścia Sokołdki, w którym wcześniej znajdowały się stajnie królewskie, Radziwiłł oddał wójtowi dobrzyniewskiemu Łukaszowi Kurzenieckiemu, który w 1536 r., wyrąbał tam las pod pole „pod ostupom Vasilkovom"[12]. Miasto zostało założone na polecenie Zygmunta Augusta w 1566 roku, a 8 grudnia 1566 otrzymało prawa miejskie[3]. Starostą był Hiob Bretfus, nadworny architekt króla Zygmunta I Starego. Od tej pory mieszkańcy mieli sądzić się i rządzić według prawa magdeburskiego. Miasto otrzymało też herb, którym mogło pieczętować dokumenty oraz prawo pobierania ceł i myt[3]. Miasto powstało w miejscu wcześniej niezamieszkanym, a zasiedlili je ludzie z Goniądza, Tykocina i Białegostoku. Dwa dni później utworzono parafię[5]. W 1566 w Wasilkowie wzniesiono drewnianą cerkiew[13], a w 1567 roku zbudowano tu pierwszy kościół (również drewniany). W roku 1576 starostą został Łukasz Górnicki[5].

Miasto królewskie w 1782 roku[14].

W połowie XVII wieku miasteczko zamieszkiwało około 500 mieszkańców[5]. Przed I rozbiorem Polski w Wasilkowie mieszkało już 1500 osób, w tym ok. 100 unitów i 150 Żydów. Po III rozbiorze w 1795 roku Wasilków włączony został do Prus, a w 1807 do zaboru rosyjskiego[5].

W roku 1880 Wasilków liczył 3880 mieszkańców[5]. 5 maja 1895 roku pożar strawił pół miasta[5]. Pod koniec XIX wieku Wasilków liczył 3918 mieszkańców, z czego połowa była katolikami. Miasto powróciło do Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918. W 1921 mieszkańców było 3903. Były tu kościół katolicki, cerkiew i synagoga. W 1929 działały fabryki sukna, młyny i tartaki[15].

Synagoga przy ul. Wojtachowskiej powstała w połowie XVIII wieku. Był to budynek murowany. W 1941 Niemcy bożnicę spalili[16].

W 1939 liczba mieszkańców wynosiła 5174.

16 września 1939 Wasilków zaatakowany został przez wojska niemieckie, tydzień później wkroczyła Armia Czerwona[5]. W sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli tam getto dla ludności żydowskiej, w którym przebywało ponad 1000 osób. Getto zostało zlikwidowane 2 listopada 1942[17]. Żydzi zostali wywiezieni do obozu przejściowego w Białymstoku[17], a stamtąd do obozu zagłady w Treblince[18].

W wyniku działań wojennych Wasilków zniszczony został w około 20 procentach, a liczba mieszkańców wyniosła 3948 osób.

Demografia

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 3903 osoby, wśród których 2469 było wyznania rzymskokatolickiego, 481 prawosławnego, 3 ewangelickiego a 950 mojżeszowego. Jednocześnie 3348 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 23 białoruską, 514 żydowską, 17 rosyjską i jeden czeską. Było tu 713 budynków mieszkalnych[19].

Według danych GUS z 30 czerwca 2012, miasto liczyło 10 306 mieszkańców[11].

  • Piramida wieku mieszkańców Wasilkowa w 2014 roku[20].


Piramida wieku Wasilkow.png

Zabytki

Muzea

Infrastruktura drogowo-kolejowa

Przez Wasilków nie biegnie już droga krajowa nr 19 prowadząca od przejścia granicznego z Białorusią w Kuźnicy, przez Białystok do Rzeszowa. Droga obecnie omija miasto po oddaniu do użytku obwodnicy Wasilkowa. W mieście przy linii kolejowej nr 6 ZielonkaKuźnica Białostocka znajduje się stacja kolejowa Wasilków.

Sport

W 1946 w mieście założono obecny klub sportowy KS Wasilków, występujący w swojej historii także pod nazwami Łoś, Włókniarz, MZKS, KP (Klub Piłkarski) Wasilków.

Przypisy

  1. a b Polska w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-01-20] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  3. a b c UM Wasilków: Gmina Wasilków. Mapa turystyczna 1:60 000. Wasilków: UM Wasilków, 2008. ISBN 83-89834-37-5.
  4. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
  5. a b c d e f g h i j k l m n UM Wasilków: historia Wasilkowa. [dostęp 2009-07-24].
  6. UM Wasilków: Kalendarium Wasilkowa. [dostęp 2009-07-25].
  7. a b c d e f UM Wasilków: Kalendarium Wasilkowa. [dostęp 2009-07-25].
  8. a b c UM Wasilków: Kalendarium Wasilkowa. [dostęp 2009-07-25].
  9. a b UM Wasilków: Kalendarium Wasilkowa. [dostęp 2009-07-25].
  10. UM Wasilków: Kalendarium Wasilkowa. [dostęp 2009-07-25].
  11. a b GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).
  12. Mariusz Red Zemło, Małe miasta : przestrzenie, Stowarzyszenie Collegium Suprasliense, 2003 [dostęp 2016-10-07].
  13. Strona parafii – Historia
  14. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
  15. Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 160.
  16. Dom modlitwy w Wasilkowie (ul. Wojtachowska) | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-05].
  17. a b Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 557. ISBN 83-01-00065-1.
  18. Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 396. ISBN 978-0-253-21305-1.
  19. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 10.
  20. Wasilków w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  21. a b c Podlaski Rejestr Zabytków.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Powiat białostocki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu białostockiego, Polska
Wasilkow - Kosciol p.w. Przemienienia Panskiego.jpg
Autor: Athantor, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego — murowany, neobarokowy kościół wybudowany w latach 1880-1883 według projektu Romualda Lenczewskiego, zniszczony w czasie II wojny światowej, w 1944 odbudowany. Do 1961 roku — kościół parafialny, w latach 1961-1983 - filialny, potem ponownie parafialny
Wasilków rynek.jpg
Autor: Hubert Śmietanka, Licencja: CC BY-SA 2.5
Wasilków, , w tle Kościół parafialny pw. NMP Matki Boskiej Miłosierdzia
Widok cerkwi w Wasilkowie.JPG
Autor: Danutaa Ruminowicz, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wasilków, zespół cerkwi prawosławnej p.w. śś. Apostołów Piotra i Pawła
Wasilków (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Wasilków, Polska
Wasilków ul Dworna.jpg
Autor: Hubert Śmietanka, Licencja: CC BY-SA 2.5
Wasilków, main square, Dworna Street
Podlaskie - Wasilków - Wasilków - Jurowiecka - Wasilków stacja - ET22-967,EN57-1551.JPG
Autor: Athantor, Licencja: CC BY-SA 3.0
ET22 (ET22-967) i EN57 (EN57-1551) na stacji Wasilków.
Piramida wieku Wasilkow.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Wasilkowa, 2014