Wasyl Kowalski

Wasyl Kowalski
Василь Ковальський,

Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1826 Brody
Data i miejsce śmierci	18 marca 1911 Wiedeń
poseł na Sejm Krajowy Galicji kadencja II, III, IV
Okres	od 18 lutego 1867 do 21 października 1882
poseł do Rady Państwa kadencja V, VI, VII
Okres	od 4 listopada 1873 do 23 stycznia 1891
Odznaczenia

Wasyl Kowalski na litografii Theodora Mayerhofera

Wasyl Kowalski (ukr. Василь Ковальський, pol. Bazyli Kowalski, ur. 13 stycznia 1826 w Brodach, zm. 18 marca 1911 w Wiedniu) – ukraiński prawnik, polityk i działacz społeczny, jeden z liderów ugrupowania starorusinów.

Życiorys

Ukończył szkołę powszechną w Brodach. Następnie uczył się w gimnazjum w Brzeżanach i Stanisławowie, gdzie uzyskał maturę^[1]. Studiował na Wydziale Filozoficznym na uniw. we Lwowie, następnie teologię w seminariach i na uniw. w Wiedniu (1846-1848) i we Lwowie (1849-1850)^[1]. W latach 1851-1854 odbył i ukończył studia prawnicze na uniw. w Wiedniu^[1].

Po skończeniu studiów pracował jako urzędnik w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdzie był tłumaczem i współredaktorem ruskiego tekstu Dziennika Ustaw (Reichsgesetzblatt) - "Вісника законів державних"^[1]. Jednocześnie odbywał praktykę w prokuraturze i sądzie okręgowym w Wiedniu. Od 1858 był radcą sądu okręgowego w Przemyślu, następnie Sądu Okręgowego (1867-1872) i Sądu Krajowego (1872-1880) we Lwowie^[1]. W latach 1880-1881 referent a potem radca (1882-1906) Sądu Najwyższego (Obersten Gerichtshof) w Wiedniu^[1]. W 1906 przeszedł w stan spoczynku^[1]. Przełożył na język ukraiński austriacki kodeks handlowy i karny^[2].

Zaangażowany politycznie. Był jednym z czołowych działaczy stronnictwa świętojurskiego a potem ruchu starorusinów, zwolennik opcji panruskiej (moskalofilskiej). Podczas Wiosny Ludów uczestniki Zjazdu Słowiańskiego w Pradze (1848) i Soboru Ruskich Uczenych (1848)^[2]. Od 1851 był członkiem Instytutu Stauropigijnego, w latach 1871-1883 - jego seniorem^[2]. Członek założyciel Russkiej Rady, Hałycko-Ruskiej Matycy oraz Narodnego Domu, któremu przewodniczył w latach 1876-1883^[2]. Członek Towarzystwa im. Mychajła Kaczkowskiego.

Był także autorem podręczników szkolnych: "Буквар для дітей" („Elementarz dla dzieci”) i, "Руська читанка" ("Ruska czytanka") a także powieści: "Повісті молодого Русина" („Opowieść młodego Rusina”), "Дорога до щастя" („Droga do szczęścia”) i "П'яниця" („Pijak”). Pisał także teksty do operetek.

Poseł Sejmu Krajowego Galicji II kadencji (18 lutego 1867 - 21 maja 1870), III kadencji (20 sierpnia 1870 - 26 kwietnia 1876), IV kadencji (8 sierpnia 1877 - 21 października 1882). Do Sejmu był wybierany z kurii IV (gmin wiejskich) w II kadencji w okręgu wyborczym nr 15 (Przemyśl-Niżankowice) zaś w III i IV z okręgu nr 36 (Mikołajów-Żurawno)^[3]. W sejmie należał do Klubu Ruskiego^[2]. Poseł do austriackiej Rady Państwa V kadencji (4 listopada 1873 - 22 maja 1879), VI kadencji (7 października 1879 - 23 kwietnia 1885) wybierany w kurii IV (gmin wiejskich) z okręgu wyborczego nr 15 (Stryj-Skole-Żydaczów-Mikołajów-Żurawno-Drohobycz-Medenice-Podbuż) oraz VII kadencji (22 września 1885 - 23 stycznia 1891) gdzie został wybrany w kurii IV (gmin wiejskich) w okręgu wyborczym nr 18 (Żołkiew-Mosty Wielkie-Kulików-Sokal-Bełz-Rawa-Uhnów-Niemierów)^[4]. W kadencji V członek Klubu Ruskiego (Ruthenenklub), w kadencji VI początkowo niezrzeszony następnie od 14 grudnia 1882 w Klubie Centrum - członek zarządu - a w kadencji VII od 1885 prezes z ramienia starorusinów. Kazimierz Chłędowski tak go opisał najwytrawniejszym z ruskiego stronnictwa był Kowalski, który już z tego powodu musiał się trochę hamować, że był radcą sądowym. Pan Bazyli był jakimś funkcjonariuszem także w "Narodnym Domu", domu wystawionym na ruskie zgromadzenia itd., i miał tam wolne mieszkanie. Raz poszedłem do niego z jakimś interesem od namiestnika; zastałem pana Bazylego w długim szlafroku z jedwabnej, krzyczącej, rosyjskiej materii, a ikony wisiały po rogach pokoju rosyjskim zwyczajem. Kowalski został później radcą w najwyższym trybunale w Wiedniu dzisiaj już starzec, mieszka w Wiedniu i mało miesza się do polityki^[5].

Zmarł w Wiedniu i 20 marca został tam pochowany na Cmentarzu Centralnym^[6].

Odznaczenia i wyróżnienia

Od 1883 radca dworu. Odznaczony w listopadzie 1894 Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa^[7] a następnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa^[2].

Rodzina

Urodził się w biednej rodzinie. Był synem woźnego magistratu w Brodach - Damiana Kowalskiego. Ożenił się dwukrotnie: 1) w 1851 z Juliją z Kuziemskich, z którą miał 2 córki i 3 synów 2) w 1870 z Heleną z Herasimowiczów z którą miał 4 synów i 1 córkę^[1].

Przypisy

Literatura

• Iгор Чорновол, 199 депутатів Галицького сейму, Львів 2010, c. 138-139