Wavelo

Wavelo

publiczny system wypożyczania rowerów
Stacja systemu Wavelo przy Rondzie Grzegórzeckim
Państwo	Polska
Lokalizacja	Kraków
Operator	BikeU
Lata funkcjonowania	2008–2019
Infrastruktura
Liczba stacji	169
Tabor
Liczba pojazdów	1500[1]
Strona internetowa
Portal Transport

Wavelo (przed październikiem 2016 roku jako OneBike i KMK Bike) – publiczny system wypożyczania rowerów funkcjonujący w latach 2008–2019 w Krakowie. W skład systemu wchodziło 169 bezobsługowych stacji oraz 1500 rowerów, a jego operatorem był BikeU. Był to pierwszy rower publiczny w Polsce.

Historia

Stacja BikeOne na Placu Inwalidów w 2009 r.

BikeOne i KMK Bike

W lipcu 2008 miasto Kraków podpisało z warszawską firmą Sanmargar Team 3-letnią umowę na budowę i obsługę systemu samoobsługowych wypożyczalni rowerowych składającego się ze 100 rowerów i 12 stacji^[2][3]. System otrzymał nazwę BikeOne i w okresie od 17 listopada do 19 grudnia 2008 został uruchomiony na próbę^[4][5]. Był to wówczas pierwszy taki system w Polsce^[4]. Budowa systemu została dofinansowana w ramach unijnego programu Caravel Civitas^[2].

W 2009 roku system został uruchomiony 1 kwietnia i rozbudowany o 1 dodatkową stację^[6]. 21 maja uruchomiono 3 dodatkowe stacje i dodano 20 rowerów, które zostały zasponsorowane przez sieć telefonii komórkowej Plus^[7].

W czerwcu 2010 sponsorem systemu została fundacja All For Planet^[8].

14 listopada 2011, w związku z zakończeniem umowy z Sanmargerem, wszystkie rowery i stacje BikeOne zostały przekazane miastu^[9].

Stacja RoweResu przy Błoniach w 2012 r.

8 maja 2012 Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie podpisał 10-letnią umowę na obsługę systemu z nowym operatorem – firmą RoweRes, będącą operatorem systemu w Rzeszowie. Umowa przewidywała, że w ciągu 3 lat w Krakowie pojawi się 150 stacji i 1500 rowerów^[10]. Przez większość roku nie było możliwości odpięcia rowerów ze stacji^[11].

Na początku 2013 roku umowa pomiędzy ZIKiT a RoweResem została zerwana i miasto podjęło decyzję o samodzielnym prowadzeniu wypożyczalni przez miasto pod nazwą KMK Bike^[11][12]. System został przygotowany przez ZIKiT przy współpracy z firmą Astor i stowarzyszeniem Kraków Miastem Rowerów^[12]. Pierwsze 3 stacje zostały uruchomione 22 maja po kilku tygodniach testów^[12]. W połowie czerwca ogłoszono przetarg na wyposażenie kolejnych 10 stacji oraz rozpoczęto prace nad integracją z Krakowską Kartą Miejską^[13]. Dodatkowe stacje zostały uruchomione w drugiej połowie sierpnia^[14].

Terminal KMK Bike w 2015 r.

W 2014 roku system wystartował pod koniec kwietnia. Uruchomiono 29 stacji wyposażonych w 230 rowerów, sprzęt został dostarczony przez Nextbike, a operatorem został BikeU^[15][16]. Powierzenie funkcji operatora innej firmie niż ta, która dostarczyła rowery, spowodowało opóźnienie w uruchomieniu systemu^[17]. Po raz pierwszy stało się możliwe wypożyczanie rowerów z użyciem Krakowskiej Karty Miejskiej^[18]. W październiku system został rozbudowany o 4 stacje w Nowej Hucie oraz 35 rowerów^[19].

W 2015 roku w drodze przetargu wyłoniono nowego operatora – firmę SmartBikes^[20]. System wystartował 27 marca i w jego skład weszły 34 stacje i 300 rowerów^[21].

Wavelo

Na początku grudnia 2015 ogłoszono przetarg na obsługę systemu w latach 2016–2019/2023, który przewidywał, że w Krakowie docelowo znajdzie się 150 stacji i 1500 rowerów (w okresie zimowym 500)^[22][23][24]. Do postępowania koncesyjnego zgłosiło się 5 firm^[23], z których 4 złożyły ofertę^[25]. Zwyciężyła oferta konsorcjum firm BikeU i Social Bicycles^[26]. Do podpisania 8-letniej umowy doszło 14 lipca 2016^[27]. W ramach podpisanej umowy miasto zobowiązało się do płacenia operatorowi złotówki miesięcznie za każdy rower, a operator do odprowadzania 1% przychodu na rzecz miasta^[28]. 15 lipca na bazie starych stacji i rowerów uruchomiono tymczasowy system na czas wakacji składający się z 27 stacji (7 stacji w centrum zostało wyłączonych ze względu na Światowe Dni Młodzieży) i 200 rowerów^[29]. Uruchomienie tymczasowego systemu było konieczne ze względu na wydłużoną procedurę wyboru nowego operatora^[30].

Nowy system wystartował 13 października 2016 roku; dostępnych było wówczas 15 stacji i 100 rowerów^[31][32]. Wraz ze zmianą operatora zdecydowano się na zmianę nazwy. Nową nazwę – Wavelo – wybrano w plebiscycie^[33]. Ze względu na to, że nowy operator dostarczył nowe rowery, zdecydowano, że stare rowery zostaną przekazane do krakowskich szkół^[34].

Wraz z początkiem marca 2017 system został rozbudowany do 30 stacji i 300 rowerów^[35] oraz wprowadzono możliwość wypożyczania rowerów bez abonamentu^[36]. 8 kwietnia system osiągnął docelowy zasięg – czynne były 142 stacje (ze 150 planowanych) z 840 rowerami (z 1500 planowanych)^[37]. Na początku lipca uruchomiono została stacja przy sklepie Ikea, będąca 151. stacją ogółem i jednocześnie pierwszą stacją sponsorską^[38]. Następnie uruchomiono 4 dodatkowe stacje na Czyżynach^[39], a pod koniec lipca drugą stację sponsorską – stację przy Galerii Bronowice^[40]. 1 grudnia liczebność rowerów tymczasowo zmalała do 550 sztuk^[24][41]. Pod koniec roku system liczył 157 stacji^[42].

Na przełomie lutego i marca 2018 uruchomiona została stacja przy Quattro Business Park, będącą 158. stacją ogółem i trzecią stacją sponsorską^[43]. Kolejne dwie stacje sponsorskie uruchomiono w maju 2018 przy centrum handlowym Bonarka oraz biurowym Bonarka for Business^[44], a następną w czerwcu przy Centrum Biurowym Jasnogórska 1^[45].

W 2019 roku otwarto 3 nowe stacje sponsorskie: Kapelanka 42 (w styczniu)^[46], Dot Office (w marcu)^[47] i O3 Business Campus (w lipcu)^[48].

Na początku listopada 2019 roku BikeU złożyło pisemne wypowiedzenie umowy na obsługę systemu^[49], w efekcie czego 31 grudnia system przestał funkcjonować^[50]. W związku zaprzestaniem świadczenia usług przez BikeU miasto prowadziło rozmowy z firmami zainteresowanym odkupieniem rowerów Wavelo i udostępnianiem ich na swoich warunkach. Rozmowy zakończyły się fiaskiem^[51], a rowery zostały sprzedane prywatnemu przedsiębiorcy, który w połowie marca 2020 wystawił je na sprzedaż w jednym z serwisów aukcyjnych^[52].

Stacje

19 marca 2019 roku system składał się z 169 stacji (w tym jednej mobilnej)^[53].

Stacje Wavelo

Działanie systemu

Aby stać się użytkownikiem wypożyczalni należało założyć w systemie konto za pośrednictwem strony operatora lub specjalnej aplikacji mobilnej. Do wyboru były dwa abonamenty, różniące się liczbą bezpłatnych minut dziennie oraz naliczaniem minutowym i pakietem 12 godzinnym^[54][55]. W okresie zimowym obowiązywał specjalny, promocyjny cennik^[56]. Na początku 2018 roku wprowadzono również zniżki dla posiadaczy Krakowskiej Karty Rodzinnej^[57], w lipcu specjalną ofertę dla gości wybranych krakowskich hoteli^[58], a w sierpniu dla studentów wybranych uczelni^[59].

Wypożyczenie roweru realizowane było za pomocą klawiatury umieszczonej z tyłu roweru poprzez uwierzytelnienie użytkownika na podstawie posiadanego numeru klienta i PIN-u. Pozostawienie roweru w innymi miejscu niż stacja powodowało naliczenie opłaty dodatkowej w wysokości 3 złotych – przy pozostawieniu roweru wewnątrz strefy działania systemu – i 100 zł poza strefą. Przywiezienie roweru na stację powodowało naliczenie bonusu dodatniego na koncie użytkownika w wysokości 1 zł^[54][55].

Rowery

Rower z systemu Wavelo

System liczył 1500 rowerów^[1], z których minimum 500 było dostępnych również zimą^[24][41].

Rowery wyposażone były w wał napędowy zastępujący łańcuch. Dodatkowe wyposażenie to m.in. koszyk stalowy, komputer pokładowy, GPS, oświetlenie LED oraz zapięcie kłódką typu U^[60][26]. Zasilanie podzespołów odbywało się poprzez dynamo i panel słoneczny. Dzięki wyposażeniu w moduł GPS rower można było zostawić w dowolnym miejscu oraz było łatwiej zapobiegać kradzieżom^[26].

Każdy rower przechodził przegląd co 500 km^[41].

Statystyki

Podczas 35-dniowego pilotażu pod koniec 2008 roku w systemie zarejestrowało się 600 użytkowników, którzy dokonali około 1000 wypożyczeń^[61][62].

W sezonie 2009 (który trwał od 1 kwietnia do 11 grudnia) dokonano 39 658, w sezonie 2010 (który trwał od 1 kwietnia do 12 grudnia) 47 590, natomiast w sezonie 2011 (który trwał od 1 kwietnia do 13 października) 60 376 wypożyczeń. Przez 3 lata obowiązywania umowy z Sanmargerem w systemie zarejestrowało się około 6 tys. osób^[62].

We wrześniu 2013 w systemie było zarejestrowanych 9 tys. użytkowników^[63].

W sezonie 2014 w systemie było 34 tys. aktywnych kont i dokonano 300 tys. wypożyczeń, natomiast w sezonie 2015 odpowiednio 50 tys. i 300 tys.^[64][65].

Pomiędzy 23 października 2016 a 22 października 2017 (pierwszy rok funkcjonowania systemu w nowej formule) dokonano 762 tys. wypożyczeń i przejechano 2,5 mln km^[1], natomiast w pierwszym zimowym okresie funkcjonowania systemu (1 grudnia 2017 – 28 lutego 2018) rowery wypożyczone zostały ponad 40 tys. razy^[66]. W 2018 roku rowery wypożyczane były 987 tys. razy i przejechano na nich 3,6 mln km^[67], natomiast w okresie 1 grudnia 2018 – 28 lutego 2019 dokonano 41,5 tys. wypożyczeń^[47]. W połowie czerwca 2019 odnotowano 2 milionowe wypożyczenia od czasu zmiany formuły^[68].

Przypisy