Wawer

Wawer
Dzielnica Warszawy
Ilustracja
Wawerskie Centrum Kultury i Urząd Dzielnicy Wawer przy ul. Żegańskiej
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

W granicach Warszawy

1951[1]

SIMC

0988840

Zarządzający

Norbert Szczepański

Powierzchnia

79,7(1.01.2021)[2] km²

Populacja 
• liczba ludności


79 078 (1.01.2021)[2]

• gęstość

992 (1.01.2021)[2] os./km²

Tablice rejestracyjne

WT

Plan Wawra
Plan Wawra
Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Polska

Wawerdzielnica Warszawy położona w prawobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[3].

Jest największą pod względem powierzchni i jednocześnie najrzadziej zaludnioną dzielnicą Warszawy[2].

Położenie

Wawer graniczy:

Historia

Karczma (austeria) wawerska

Nazwa Wawer pochodzi od nazwy karczmy Wawer (obecnie Zajazd Napoleoński[4][5]), przy której wyrosła kolonia o tej samej nazwie[6][7]. Najstarsza wzmianka o karczmie pochodzi z 1727 roku, kolonia Wawer powstała w 1838 roku (oraz Czaplowizna i Sadule), pierwsi osadnicy pojawili się w niej w 1839 roku. Podczas powstania listopadowego rozegrały się tutaj na początku 1831 roku pierwsza i druga bitwa wawerska[8].

W nocy z 26 na 27 grudnia 1939 Niemcy dokonali zbrodni w Wawrze.

W 1951 roku Wawer został przyłączony do Warszawy[1].

Zmiany terytorialne i administracyjne

Od 1866 r. cały teren obecnego Wawra stanowił jedną z dwudziestu gmin ówczesnego powiatu warszawskiego. Do gminy Wawer należały wówczas m.in. Wawer, Wygoda, Glinki, Czaplowizna, Zastów, Kaczy Dół (dziś Międzylesie), Stara Miłosna, Kawęczyn, Grochów, Gocław, Gocławek, Saska Kępa i Witolin[9].

W 1916 roku podczas I wojny światowej po wyjściu Rosjan z Warszawy niemiecki gubernator Hans von Beseler wydał „Rozporządzenie dotyczące rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy”. Zostały wtedy m.in. przeniesione z Wawra do Warszawy folwark i wieś Grochów I-szy, folwark i wieś Grochów II-gi z Florentynowem i Emilianowem, wieś Kozia Górka, teren wsi Kawenczyn, wieś Saska Kępa, Gocławska Kępa, folwark Kamionek, wieś Gocław i południowa część łąk folwarku Gocławek, wieś Górki Grochowskie i kolonia Witolin[10][11][12].

W 1924 roku utworzono gminę Letnisko – Falenica, do której z gminy wiejskiej Wawer został przeniesiony Anin, a np. z gminy wiejskiej Zagóźdź m.in. Kaczy Dół (obecnie Międzylesie)[13][8]. W 1939 roku Anin znalazł się ponownie w gminie Wawer[8], jak również Międzylesie[14]. Ponadto ze zniesionej wtedy gminy Zagóźdź przeniesiono do Wawra gromady Las, Zbytki, Zerzeń, Zastów i Nowy Wawer (pozostałe do Letnisko Falenica), z kolei z Wawra do Bródna gromadę Kozia Górka[14]. Z części gromad należących dotąd do gmin wiejskich Wawer i Okuniew utworzono gminę wiejską Sulejówek[14], z części Wawra gminę miejską Rembertów[15].

W 1951 roku gmina Wawer została zniesiona, a prawie cały jej obszar wraz z częścią dotychczasowej gminy Falenica Letnisko zostały przyłączone do miasta stołecznego Warszawy jako dzielnica Wawer z siedzibą w Falenicy[16]. Pominięto jedynie gromady Miłosna Stara (włączoną do gminy Sulejówek) oraz Pohulanka (włączoną do gminy Wiązowna). Z Falenicy Letnisko przyłączono wtedy do Wawra m.in. gromady Radość, Miedzeszyn, Wólka Zerzeńska, Zagóźdź[17].

W 1960 roku Wawer włączono do dzielnicy Praga-Południe. W 1994 roku Wawer pojawił się na mapie Warszawy ponownie, jako gmina (Warszawa – Wawer[18])[8], obok. m.in. gminy Centrum z Pragą-Południe[18]. W 2002 roku gmina Wawer została przekształcona w dzielnicę[19][8].

Podział dzielnicy

obszary Miejskiego Systemu Informacji[20]jednostki pomocnicze Warszawy niższego rzędu[21]części miasta państwowego rejestru nazw geograficznych[22]
AleksandrówAleksandrów Pierwszy
AninAnin
Nowy Anin
FalenicaBłota
Falenica
Las
Marysin WawerskiMarysin Wawerski PołudnieMarysin Wawerski
Pocisk
Stary Wawer
Marysin Wawerski PółnocCzaplowizna
Glinki
MiedzeszynElżbietówek
Karolew
Miedzeszyn
Orzechówek
MiędzylesieKolonia Zerzeń
Międzylesie
Szelągowizna
Wiśniowa Góra
NadwiśleJulianów
Kuligów
Miedzeszyn-Wieś
Nadwiśle
Skrzypki
Wólka Zerzeńska
Zatrzebie
RadośćKolonia Borków
Kolonia Zagóźdź
Nowy Miedzeszyn
Radość
Zagóźdź
Zbójna Góra
SadulSadul
Stary Anin
WawerKolonia Zastów
Nowy Wawer
Osiedle Błękitna
Osiedle Wichrowa
ZerzeńBorków
Zastów
Zbytki
Zerzeń

Rada Dzielnicy

UgrupowanieKadencja 2002-2006[23]Kadencja 2006-2010[24]Kadencja 2010-2014[25]Kadencja 2014-2018[26]Kadencja 2018-2023[27]
Sojusz Lewicy Demokratycznej1 (SLD-UP)
Platforma Obywatelska5712910 (Koalicja Obywatelska)
Liga Polskich Rodzin3
Wspólnota Wawerska2
Forum Samorządowe Mieszkańców4
Prawo i Sprawiedliwość89687
Wawerska Inicjatywa Samorządowa3342
Stowarzyszenie Społeczne Wawer122
Forum Wawra3
Bezpartyjni Samorządowcy1
Razem dla Wawra3

Transport

Ulice i mosty

Głównymi ciągami komunikacyjnymi dzielnicy są ulice: Wał Miedzeszyński, Płowiecka, Bronisława Czecha, Trakt Lubelski, Korkowa i Patriotów. Transport drogowy przez Wisłę odbywa się przez most Siekierkowski i Most Anny Jagiellonki (Południowy).

Kolej

W dzielnicy znajduje się siedem przystanków kolejowych, kolejno w kierunku południowym: Warszawa Gocławek, Warszawa Wawer, Warszawa Anin, Warszawa Międzylesie, Warszawa Radość, Warszawa Miedzeszyn i Warszawa Falenica. Przystanki te leżą w strefie obowiązywania wspólnego biletu miejskiego ZTM-KM-WKD.

Przypisy

  1. a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 941. ISBN 83-01-08836-2.
  2. a b c d Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2021. [dostęp 2020-08-27].
  3. Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817).
  4. Zajazd Napoleoński – Historia. Zajazd Napoleoński. [dostęp 2013-11-07].
  5. Andrzej Umgelter. Bitwy wawerskie. „Stolica. Informator Kulturalny Stolicy (IKS)”. 12, s. 14,20, 1986-03-23. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. ISSN 0039-1689. 
  6. J Kozolubski. Wędrówka po Warszawie listopadowej: 25. Karczma wawerska. „Kronika Warszawy: miesięcznik ilustrowany poświęcony działalności samorządu oraz poszczególnym dziedzinom życia miasta i jego historii”. R. 6, nr 8-9, s. 24–25, 1930 (sierpień-wrzesień). Warszawa: Magistrat Miasta Stołecznego Warszawy. 
  7. Henryk Wierzchowski. Zajazd pod Napoleonem – historyczna karczma w Wawrze. „Kronika Warszawy”. 2/46, s. 81–96, 1981. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (PWN). ISSN 0137-3099. 
  8. a b c d e Ważne daty z dziejów Wawra. W: Wawer i jego osiedla. Czerniawski Jan (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydział Kultury dla Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy, 2007, s. 436–438. ISBN 978-83-921690-3-1.
  9. Andrzej Sołtan. Dziedzictwo kulturowe Wawra. „Kronika Warszawy”. 2008 (2 (137)), s. 5–6, 2008. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. ISSN 0137-309. [dostęp 2013-11-15]. 
  10. Materjały do historji i rozwoju inwestycji na przedmieściach m.st. Warszawy w latach 1918–1928. Warszawa: Zarząd Miasta Stołecznego Warszawy, 1929, s. 6. [dostęp 2013-11-22].
  11. Andrzej Gawryszewski, Ludność Warszawy w XX wieku, wyd. 2, Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk (PAN) im. Stanisława Leszczyńskiego, 2009 (Monografie, 10), s. 29–30, ISBN 978-83-61590-96-5 [dostęp 2013-11-22].
  12. Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego. 1917 nr 61 (20 I), s. 170–171 [dostęp 2014-09-05]. (nowy, skorygowany plan i wykaz miejscowości).
  13. Dz.U. z 1924 r. nr 97, poz. 901.
  14. a b c Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 186.
  15. Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188.
  16. Jan Berger: Dawny Wawer (1866-1951). Rys historyczno-statystyczny. W: Wawer i jego osiedla. Czerniawski Jan (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydział Kultury dla Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy, 2007, s. 45-78 (77). ISBN 978-83-921690-3-1.
  17. Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199.
  18. a b Dz.U. z 1994 r. nr 48, poz. 195.
  19. Dz.U. z 2002 r. nr 41, poz. 361.
  20. Dzielnica Wawer. Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, 2014-12-06. [dostęp 2016-10-22].
  21. Rady Osiedlowe. [w:] Dzielnica Wawer [on-line]. Urząd Dzielnicy Wawer. [dostęp 2013-11-06].
  22. Normalna czcionka – nazwy o statusie „urzędowa”, pochylona czcionka – nazwy o statusie „niestandaryzowana”
    Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022
  23. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  24. Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  25. Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Wawer. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-18].
  26. Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-18].
  27. Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-23].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Wawer.svg
Autor: Artemis Andromeda, Licencja: CC BY-SA 4.0
The flag of Wawer, district of Warsaw
PL Warsaw wawer location.svg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wawer district in Warsaw
Wawerskie Centrum Kultury i Urząd Dzielnicy Warszawa-Wawer.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wawerskie Centrum Kultury i Urząd Dzielnicy Warszawa-Wawer przy ul. Żegańskiej
PL Warsaw WAWER MSI podział.svg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Podział Wawra na rejony wg MSI (Miejski System Informacji)
Austeria Karczma Wawerska Zajazd Napoleoński Wawer 04.jpg
(c) Dariusz Kowalczyk, CC BY-SA 4.0
Dawna Karczma Wawerska (Austeria Wawerska) z 1 poł. XIX w, obecnie Zajazd Napoleoński. Styl klasycystyczny, nr rejestru 645, z dnia 01.07.1965.
Warszawa, Wawer, ul. Płowiecka 83