Wawer (gmina)
| gmina wiejska | |
| 1867–1951[1] | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | 1919–39: warszawskie |
| Powiat | |
| Siedziba | |
| Populacja (1943) • liczba ludności |
|
Portal  Polska | |
Wawer (początkowo także jako Miłosna) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1951 w Warszawskiem. Nazwa gminy pochodzi od Wawra, lecz siedzibą władz gminy był do 1939 r. Rembertów (od 1939 r. stanowiący odrębną gminę miejską)[2], a po wojnie Anin[3].
8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające do Warszawy (od 1 kwietnia 1916) miejscowości z gminy Wawer: wieś Grochów I, folwark i wieś Grochów II (z Florentynowem i Emilianowem) wieś Kozia Górka Grochowska i folwark Grochów I (z leżącym mięszy nimi terenem wsi Kawęczyn), wieś Saska Kępa, wieś Gocławska Kępa, wieś Gocław, wieś Górki Grochowskie, folwark Kamionek, kolonia Witolin oraz południowa część łąk folwarku Gocławek[4][5][6].
W okresie międzywojennym gmina Wawer należała do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim.
1 stycznia 1925 z części obszaru gminy Wawer (Anin) powstała nowa Falenica Letnisko[7].
1 kwietnia 1930 z gminy Wawer wyłączono:
- a) miejscowość Ząbki, zakład leczniczy dla umysłowo chorych w Drewnicy oraz lasy państwowe położone na terytorium Drewnicy i Ząbek, włączając je do gminy Marki w tymże powiecie;
- b) wieś Żwir i wieś Żurawka wraz z osadą Krowa, włączając je do gminy Okuniew tamże.
Do gminy Wawer z gminy Okuniew włączono natomiast następujące miejscowości: Rembertów z poligonem artyleryjskim, Magenta, Zygmuntów, Karolówka, Grzybowa, Zielona, Mokry Ług, Groszówka i Wesoła[8].
20 października 1933 gminę Wawer podzielono na 14 gromad: Gocławek, Grzybowa, Kawenczyn, Kozia Górka, Karolówka, Miłosna, Mokry-Ług, Poligon, Pohulanka, Podkaczy Dół, Rembertów, Rembertów Nowy, Wawer, Wola Grzybowska, Zastów, Zielona i Zygmuntów-Magenta[9].
9 grudnia 1933 z gminy Wawer wyłączono następujące miejscowości, włączając je do gminy Zagóźdź w tymże powiecie[10]:
- kolonję Sadul,
- wieś Zastów,
- folwark Zastów o nazwie hipotecznej "Dobra Wilanowskie-Zastów folwark",
- tereny parcelacyjne o nazwie hipotecznej "Adamówka Wilanowska",
- tereny o nazwie hipotecznej "Działki Anin Wawerski",
- osadę Wawer Nowy położoną po południowo-wschodniej stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki,
- część osady Gocławek położoną po prawej (południowo-wschodniej) stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki
- i tereny parcelacyjne o nazwie hipotecznej Marysin Wawerski położone po prawej stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki.
1 kwietnia 1939 do gminy Wawer przyłączono:
- część znoszonej gminy Zagóźdź – gromady Las, Zbytki, Zerzeń, Zastów i Nowy Wawer;
- z gminy Letnisko Falenica – gromady Anin i Międzylesie.
Z gminy Wawer wyłączono natomiast:
- gromady Grzybowa, Zielona, Wola Grzybowska i 101 ha gromady Poligon, które weszły w skład nowo utworzonej gminy Sulejówek;
- gromadę Kozia Górka, którą przyłączono do gminy Bródno[11];
- gromady Rembertów Stary, Rembertów Nowy, Karolówka, Zygmuntów-Magenta, Mokry Ług, Kawęczyn i Poligon (oprócz obszaru 101 ha), z których utworzono miasto Rembertów[12].
Pod koniec lat 1930. wyodrębniono nową gromadę Wygoda.
Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 roku gmina Wawer składała się z 14 gromad i liczyła 23,807 mieszkańców: Anin Nowy (732 mieszkańców), Anin Stary (2130), Gocławek (3062), Las (1081), Międzylesie (2444), Miłosna Stara (1616) Podkaczydół (594), Wawer Nowy (3104), Wawer Stary (4995), Wygoda (1818), Zastów (610), Zbytki (741) i Zerzeń (774)[13].
Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną.
15 maja 1951 gminę Wawer zniesiono, po czym:
- gromady Anin Nowy, Anin Stary, Gocławek, Las, Międzylesie, Podkaczy Dół, Wawer Nowy, Wawer Stary, Wygoda, Zastów, Zbytki i Zerzeń włączono do Warszawy;
- gromada Miłosna Stara weszła w skład gminy Sulejówek;
- gromadę Pohulanka przyłączono do gminy Wiązowna[14].
Przypisy
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 43, s. 1973.
- ↑ „Rozporz. Jen.-Gub. Warszawskiego z 8. 4. 1916” w: Dz. rozporz. dla Jen.-Gub. Warszawskiego Nr 29 poz 79 z 1916, i „Rozporz. Nr 259 z 29. 1. 1917” w: Dz. rozporz. Jen.-Gub. Warszawskiego z dnia 10. 2. 1917.
- ↑ Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy. 1917 nr 129 (27 X)
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 97, poz. 901
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 64, poz. 496
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki: dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
- ↑ Dz.U. z 1933 r. nr 96, poz. 744
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 186
- ↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy, Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).