Wawrzyniec Teisseyre
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk geologicznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status | członek krajowy czynny |
| Uczelnia | Uniwersytet Jagielloński |
| Odznaczenia | |
 | |
Wawrzyniec Teisseyre, właśc. Karol Wawrzyniec de Teisseyre (ur. 10 sierpnia 1860 w Krakowie, zm. 2 kwietnia 1939 we Lwowie) – polski geolog, tektonik, kartograf[1].
Życiorys
Syn Henryka i Julii Teisseyrów, ojciec Stanisława, Henryka i Andrzeja Teisseyrów. Naukę rozpoczął w Krakowie, następnie w latach 1871–1874 kontynuował w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[2], potem w C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu, gdzie zdał maturę w 1878 (w jednej klasie z nim uczyli się m.in. hr. Michał Baworowski, Jewhen Ołesnycki[3]). W latach 1878–1883 studiował geologię i paleontologię na uniwersytecie w Wiedniu, gdzie uzyskał absolutorium[4]. Studiował także w Akademii Górniczej w Leoben. Po uzyskaniu absolutorium najął się jako wolontariusz w Instytucie Geologicznym w Wiedniu. W roku 1885 otrzymał stopień doktora z geologii i paleontologii na uniwersytecie w Wiedniu. Następnie został asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim przy Katedrze Geologii i Paleontologii. Był członkiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Wykonywał prace geologiczne na terenie Podola[5]. Podjął uzupełniające studia w Szwajcarii, Niemczech i Francji. Dnia 31 lipca 1891 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego paleontologii na Uniwersytecie Lwowskim i został na nim zatrudniony jako docent prywatny. W 1907 roku również uzyskał habilitację z geologii. W latach 1891–1895 pracował jako suplent[6] szkoły realnej najpierw we Lwowie, a potem w Krakowie[5]. W latach 80. XIX wieku odbył podróż naukową do środkowej Rosji, gdzie badał nowo odkryte złoża węgla. W 1909 roku został profesorem nadzwyczajnym. W latach 1919–1923 zajmował stanowisko wicedyrektora w Państwowym Instytucie Geologicznym. W 1925 roku został profesorem zwyczajnym geologii i paleontologii na Politechnice Lwowskiej[5]. W 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.
Zasługi prof. Teisseyre’a dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego zostały nagrodzone 12 kwietnia 1933 członkostwem honorowym Stowarzyszenia Polskich Geologów Naftowych. W dniu 27 września 1935 na wniosek senatu Politechniki we Lwowie prezydent Ignacy Mościcki nadał mu tytuł profesora honorowego tejże Politechniki na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej. W latach 1928–1939 zasiadał w Komitecie Rzeczoznawców półpaństwowej firmy Pionier, której celem były prace poszukiwawcze złóż surowców bitumicznych w Karpatach i na Podkarpaciu.
Pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Działalność naukowa
Do głównych osiągnięć W. Teisseyre’a jako pracownika Komisji Naftowej należały prace prowadzone w latach 1896–1910 nad rozpoznaniem i udostępnieniem największych znanych ówcześnie europejskich złóż ropy naftowej w Rumunii. Za działalność w Komisji Naftowej dla rozwoju rumuńskiego kopalnictwa naftowego w 1910 roku zostaje odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Korony Rumuńskiej. Opublikował jednocześnie prace z zakresu paleontologii, tektoniki, kartografii oraz budowy geologicznej złóż naftowych. W części źródeł wymieniany jest jako współodkrywca złóż ropy naftowej w Rumunii[1],[7].
Oprócz tego w 1893 rozpoznał przebieg i charakter wielkiej strefy rozłamowej oddzielającej platformę wschodnioeuropejską od zachodnioeuropejskiej na odcinku Morze Czarne – Bałtyk. Po potwierdzeniu na początku XX wieku przez Tornquista, otrzymała nazwę strefy Teisseyre’a-Tornquista (w literaturze zachodniej często zapisywana odwrotnie lub z pominięciem polskiego odkrywcy). Jest uznawana za jeden z najważniejszych elementów tektonicznych Europy.
Po powrocie do kraju kontynuował badania Karpat i wydał serię publikacji na temat ich struktury geologicznej.
Publikacje
- 1887 – O budowie geologicznej okolicy Tarnopola i Zbaraża, O płaskorzeźbie Podola i jej historii geologicznej.
- 1891 – O blastoidach i cystoidach i ich znaczeniu naukowym.
- 1893 – Grzbiet Gołogórsko-Krzemieniecki jako zjawisko ortotektoniczne.
- 1894 – Ogólne stosunki kryształowe i genetyczne Wyżyny Wschodnio-Galicyjskiej.
- 1895 – O charakterze fauny kopalnej, miodobarów.
- 1895 – Sprawozdanie z badań geologicznych przedsiębranych z ramienia wydziału krajowego w okolicy Rohatynia, Przemyśla i Bólski-Mikołajowa.
- 1907 – O związku w budowie tektonicznej Karpat i ich przedmurza.
- 1912 – Atlas geologiczny Galicji.
- 1930 – Homologie podolsko-karpackie w zastosowaniu do badań geofizycznych na Przedgórzu[8].
Przypisy
- ↑ a b Grażyna Niemczynow, Jan Burchart, Mały słownik geologiczny, wyd. II, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966, s. 221.
- ↑ Józef Białynia Chołodecki, Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazyum im. Franciszka Józefa I. we Lwowie 1858–1908, Lwów 1909, s. 367.
- ↑ Sprawozdanie C. K. Gimnazjum Tarnopolskiego za rok szkolny 1878. Lwów: 1878, s. 58.
- ↑ Nieznany, Życiorysy Wawrzyńca Teisseyre.
- ↑ a b c Joanna Adamska, Karol Wawrzyniec Teisseyre, 15 stycznia 2016.
- ↑ Suplent to w Galicji zastępca etatowego nauczyciela w szkołach średnich.
- ↑ B. Teisseyre, Wspomnienie o profesorze Henryku Teisseyre z okazji 50-lecia polskiej eksploracji geologicznej Sudetów, „Acta Univ. Wratisl.” (67), 1998, s. 5–17.
- ↑ Wawrzyniec Teisseyre: Homologie podolsko-karpackie w zastosowaniu do badań geofizycznych na przedgórzu. Warszawa, Borysław, Lwów: 1930.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Wawrzyniec Teisseyre (1860-1939) - polski geolog, profesor Politechniki Lwowskiej
Autor: Igor Monchuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grobowiec rodziny Teisseyrów na cmentarzy Łyczakowskim we Lwowie
Baretka: Order Korony Rumunii (model 1881) – Oficer – Królestwo Rumunii.