Wazowie
 | |
| Kraj | Polska, Litwa, Szwecja |
|---|---|
| Tytuły | królowie Polski |
| Założyciel | |
| Ostatni przedstawiciel | Polska: Jan II Kazimierz |
| Rok założenia | 1523 |
| Rok rozwiązania | 1672 |
| Pochodzenie etniczne | |
| Gałęzie | polska |
Wazowie (szw. Vasaätten) – dynastia szwedzka panująca w Królestwie Szwecji w latach 1523–1654, w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1587–1668 oraz na Śląsku w księstwie opolsko-raciborskim w latach 1645–1666 i w księstwie nysko-otmuchowskim w latach 1625–1655.
Nazwa dynastii pochodzi prawdopodobnie od godła vase (pol. snopek, wiązka rózg, faszyna) znajdującego się w herbie rodu.
Historia dynastii
Dynastia Wazów została założona przez regenta Szwecji Gustawa Wazę, syna szwedzkiego możnowładcy Eryka Johanssona, straconego w 1520 na rozkaz króla duńskiego Chrystiana II. Gustaw I objął tron w 1523.
Jego wnuk – Zygmunt III Waza został wybrany w 1587 na króla Polski, w Szwecji był zwalczany ze względu na wyznanie katolickie i w 1599 pozbawiony korony na rzecz stryja – Karola IX Sudermańskiego. Jednak synowie Zygmunta Władysław IV i Jan II Kazimierz panujący w Polsce używali nadal tytułów królów Szwecji, co było jedną z przyczyn wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku.
Linia szwedzka panowała do abdykacji królowej Krystyny (córki Gustawa II Adolfa) w 1654 i wygasła wraz z jej śmiercią 9 kwietnia 1689. Linia polska skończyła się 16 grudnia 1672 na Janie II Kazimierzu (abdykował w 1668).
Herb królów Szwecji z dynastii Wazów
Herb królów Rzeczypospolitej z dynastii Wazów
Chorągiew królewska z okresu panowania dynastii Wazów (1587-1668) w Polsce
Królowie szwedzcy z dynastii Wazów (linia szwedzka)
| Herb | Portret | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Okres panowania |
|---|---|---|---|---|---|
 |  | Gustaw I Waza | 1496 | 1560 | 1521–1560 |
|  | Eryk XIV | 1533 | 1577 | 1560–1568 |
|  | Jan III | 1537 | 1592 | 1569–1592 |
|  | Zygmunt | 1566 | 1632 | 1592–1599 Szwecja 1587–1632 Polska |
|  | Karol IX Sudermański | 1550 | 1611 | 1604–1611 (regent 1599–1604) |
|  | Gustaw II Adolf | 1594 | 1632 | 1611–1632 |
|  | Krystyna | 1626 | 1689 | 1632–1654 |
Królowie polscy z dynastii Wazów (linia polska)
| Herb | Portret | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Okres panowania |
|---|---|---|---|---|---|
 | | Zygmunt III Waza | 1566 | 1632 | 1587–1632 Polska 1592–1599 Szwecja |
| .jpg) | Władysław IV | 1595 | 1648 | 1632–1648 |
|  | Jan II Kazimierz | 1609 | 1672 | 1648–1668 |
Drzewo genealogiczne polskiej gałęzi rodu Wazów
| Zygmunt III Waza ur. 20 VI 1566 zm. 30 IV 1632 | |||||||||||||||||||
| Katarzyna ur. 19 IV 1594 zm. 15 V 1594 | Władysław IV ur. 9 VI 1595 zm. 20 V 1648 | Katarzyna ur. IX 1596 zm. 2 VI 1597 | Jan Kazimierz ur. 26 XII 1607 zm. 9 I 1608 | Jan II Kazimierz ur. 22 III 1609 zm. 16 XII 1672 | Jan Albert ur. 25 V 1612 zm. 29 XII 1634 | Karol Ferdynand ur. 13 X 1613 zm. 9 V 1655 | Aleksander Karol ur. 14 XI 1614 zm. 19 XI 1634 | Anna Konstancja ur. 20 I 1616 zm. 24 V 1616 | |||||||||||
| Anna Maria ur. 23 V 1593 zm. 9 II 1600 | Krzysztof ur. 10 II 1598 zm. 10 II 1598 | Anna Katarzyna Konstancja ur. 7 VIII 1619 zm. 8 X 1651 | |||||||||||||||||
| Władysław Konstanty (Wasenau)* ur. ok. 1635 zm. 19 III 1698 | Zygmunt Kazimierz ur. 1 IV 1640 zm. 9 VIII 1647 | Maria Anna Izabela ur. 8 I 1642 zm. 7 II 1642 | Maria Anna Teresa ur. 2(?) VII 1650 zm. 1 VIII 1651 | Jan Zygmunt ur. 6 I 1652 zm. 20 II 1652 | Maria Katarzyna*(?) ur. po 1669 zm. po 12 XII 1672 | ||||||||||||||
Opracowanie na podstawie: Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, cz. II: Genealogia Domu Wazów w Polsce, s.215-245.
Królowie polscy 1506-1668 (uproszczone drzewo genealogiczne ostatnich Jagiellonów i Wazów polskich)
| Zygmunt I Stary król Polski 1506–1548 | Jagiellonowie | ||||
| żona od 1518 Bona Sforza królowa Polski 1518–1556 | |||||
| | | |||||
| | | | | | | |||
| Zygmunt II August król Polski 1548–1572 (koronowany 1529) | Anna Jagiellonka królowa Polski 1575–1596 | Katarzyna Jagiellonka królowa Szwecji 1569–1583 | |||
| narzeczony Henryk III Walezy król Polski 1573–1574 | |||||
| mąż od 1576 Stefan Batory król Polski 1576–1586 | |||||
| mąż od 1562 Jan III Waza król Szwecji 1569–1592 | Wazowie | ||||
| | | |||||
| | | |||||
| Zygmunt III Waza król Polski 1587–1632 | |||||
| żona(1) od 1592 Anna Habsburżanka królowa Polski 1592–1598 ------ | |||||
| żona(2) od 1605 Konstancja Habsburżanka królowa Polski 1605–1631 | |||||
| | | |||||
| | | | | ||||
| Władysław IV Waza król Polski 1632–1648 | Jan II Kazimierz król Polski 1648–1668 | ||||
Książęta Vasa
W 1829 roku nazwisko i tytuł księcia Vasa otrzymał od cesarza Franciszka II Gustaw von Holstein-Gottorp, syn zdetronizowanego króla Szwecji Gustawa IV Adolfa. Ostatnią, osobą która nosiła ten tytuł była Karola, królowa Saksonii.
Zobacz też
Bibliografia
- Dynastie Europy. Wrocław 1997. ISBN 83-04-04333-5.
- Józef Dobosz, Maciej Serwański, Słownik dynastii Europy, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1999, ISBN 83-7177-025-1, OCLC 44489879.
- Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Jan Tęgowski, Kraków: Wydawnictwo Awalon, 2005, ISBN 83-918497-2-4, OCLC 69468579.
Media użyte na tej stronie
Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Chorągiew królewska z okresu panowanie dysastii Wazów (1587-1668) w Polsce
Coat of Arms (stylized version) of the House of Vasa, as used after Gustav I of Sweden became king.
Autor:
- Armoiries_rois_Vasa_de_Suède.svg:
- derivative work: Fry1989 (talk) 20:04, 14 February 2011 (UTC)
Arms of the House of Vasa
King Gustav I of Sweden (1496-1560)
Autor: adapted by Kaiser Torikka from the work of Orem, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the Polish branch of the House of Vasa as elected kings of Poland (with Lithuania, Ruthenia and Livonia) and rightful hereditary kings of Sweden (with Finland, Estonia, Ingria and Karelia), between 1587-1668. (Polish-Swedish personal union).
They are the arms of Poland-Lithuania with the arms of Sweden placed in a first inescutcheon, do note a second inescutcheon with the Vasas' crest
1-4, Crowned white eagle (also Piast dynasty eagle) of the Kingdom of Poland
2-3, Pursuer knight of the Grand Duchy of Lithuania
5-8, Three Crowns of the Kingdom of Sweden (also, modern-Sweden crest or Magnus IV's crest)
6-7, Crowned golden lion of the House of Bjelbo or Folkung (also, old-Sweden crest or Magnus I's crest)
