Wełniak azjatycki

Wełniak azjatycki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Podrodzina	wełniakowe
Rodzaj	wełniak
Gatunek	wełniak azjatycki
	Nazwa systematyczna
	Bombax ceiba L.; Sp. Pl. 511 1753
Synonimy
	Bombax aculeatum L.; Bombax heptaphyllum Cav.; Bombax malabaricum DC.; Bombax thorelii Gagnep.; Bombax tussacii Urb.; Gossampinus malabarica Merr.; Gossampinus rubra Buch.-Ham.; Gossampinus thorelii Bakh.; Melaleuca grandiflora Blanco; Salmalia malabarica Schott & Endl.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Kwiaty i liście

Wełniak azjatycki (Bombax ceiba) – drzewo z rodziny wełniakowatych, pochodzące z południowych Indii i Cejlonu.

Morfologia

Pokrój: Drzewo osiągające do 40 m wysokości. Pień pokryty grubymi cierniami. Często potężne korzenie szkarpowe. W uprawie zazwyczaj w formie krzewiastej.
Liście: Dłoniaste, długoogonkowe z 5-7 listkami, środkowy o długości do 30 cm. Zrzucane w czasie suszy.
Kwiaty: Duże (o średnicy do 15 cm), jaskrawoczerwone, pojedyncze lub po kilka. Zapylane zarówno przez ptaki, jak i nietoperze^[6].
Owoce: Podłużne torebki do 17 cm, wypełnione białym puchem. Nasiona około 8 mm

Zastosowanie

Drzewo wykorzystywane do produkcji kapoku, dostarcza niemal połowy światowej produkcji tego surowca, jednak jego jakość jest nieco gorsza niż kapoku dostarczanego przez puchowca pięciopręcikowego;
W Tajlandii pręcików używa się do barwienia potraw na czerwono;
Kora, korzenie, żywica mają właściwości lecznicze^[7].
Drewno wykorzystywane jako budulec do konstrukcji podwodnych. Nad wodą jest nietrwałe. W Indiach przede wszystkim do produkcji zapałek^[8].
Owoce wykorzystywane w kuchni indyjskiej^[9]. Spożywa się również kwiaty^[8].

Znaczenie w hinduizmie

W Indiach kwiaty wełniaka wykorzystywane są w rytuałach hinduistycznych.
Z kwiatów otrzymuje się również barwnik używany podczas wiosennego święta holi.
Pień tego drzewa stanowi trzon konstrukcji ogniska holi-dahan. W niektórych regionach Indii prowadzi to do zniszczenia tysięcy drzew^[7].

Dla okresu obchodów holi, miesiąc wcześniej do centrum wioski indyjskiej przesadza się jedno takie drzewko. Zostaje przystrojone w atrybuty bogini Holi Mata i jej brata, oraz obłożone wysuszonym nawozem krowim, sianem i kawałkami drewna. Wieczorem w dniu święta stos się podpala (bogini dokonać miała ceremonii samospalenia sati), obserwując w jakim kierunku drzewo się przewróci. Wtedy płomienie są gaszone i drzewo przesadza się w pierwotne jego miejsce^[10].

z drzewa śal (Salmalia malabarica) wykonuje się rytualny pal reprezentujący boga hinduizmu bengalskiego o imieniu Dharmathakur^[11].
Małżeństwo zmarłego z drzewem (młodego mężczyzny lub dziewczyny) zachodzi z wełniakiem azjatyckim^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-24] (ang.).
↑ Plant List (ang.). [dostęp 2011-06-12].
↑ Plant List (ang.). 2001–. [dostęp 2018-08-30].
↑ Bombax ceiba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Bombax ceiba | Botany Photo of the Day, botanyphoto.botanicalgarden.ubc.ca [dostęp 2017-11-27] (ang.).
↑ ^a ^b http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/6288/1/IJTK%208(4)%20638-644.pdf
↑ ^a ^b A brief introduction to Bombax ceiba Linn
↑ Bombax ceiba – Silk Cotton Tree, www.flowersofindia.net [dostęp 2017-11-27] .
↑ Mateusz Wierciński, 2. Culture and Society, Wokół znaczenia rytuałów ćarak pudźi i przechodzenia przez ogień w Indiach, s. 364
↑ Mateusz Wierciński, 2. Culture and Society, Wokół znaczenia rytuałów ćarak pudźi i przechodzenia przez ogień w Indiach, s. 368
↑ Mateusz Wierciński. Mitologem drzewa w Indiach i jego obrzędowa egzemplifikacja w dzisiejszym Radźastanie. „Acta Asiatica Varsoviensia”. Warszawa. No 5/1991. s. 97.

Bibliografia

Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

Linki zewnętrzne

Opis botaniczny gatunku

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-24] (ang.).

[plantlist-3] Plant List (ang.). [dostęp 2011-06-12].

[autonazwa3-4] Plant List (ang.). 2001–. [dostęp 2018-08-30].

[iucn-5] Bombax ceiba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[6] Bombax ceiba | Botany Photo of the Day, botanyphoto.botanicalgarden.ubc.ca [dostęp 2017-11-27] (ang.).

[autonazwa1-7] ttp://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/6288/1/IJTK%208(4)%20638-644.pdf

[autonazwa2-8] A brief introduction to Bombax ceiba Linn

[9] Bombax ceiba – Silk Cotton Tree, www.flowersofindia.net [dostęp 2017-11-27] .

[10] Mateusz Wierciński, 2. Culture and Society, Wokół znaczenia rytuałów ćarak pudźi i przechodzenia przez ogień w Indiach, s. 364

[11] Mateusz Wierciński, 2. Culture and Society, Wokół znaczenia rytuałów ćarak pudźi i przechodzenia przez ogień w Indiach, s. 368

[12] Mateusz Wierciński. Mitologem drzewa w Indiach i jego obrzędowa egzemplifikacja w dzisiejszym Radźastanie. „Acta Asiatica Varsoviensia”. Warszawa. No 5/1991. s. 97.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne