Weichbild

Wersja niemiecka z roku 1671, spis treści

Weichbild magdeburski (łac. Ius municipale magdeburgense) – pomocniczy spis praw, który razem z Zwierciadłem saskim kształtował całokształt życia prawnego w ramach prawa magdeburskiego, potocznie zwanego magdeburgią lub Saxonem. Prawo to mówiło o obywatelstwie miejskim, o założeniu miasta, o sądach w mieście, o radzie miejskiej, o administracji przestrzennej miasta, o długach i targach itp., dotyczyło więc tylko specyficznych stosunków prawnych panujących w mieście.

Weichbild powstał z połączenia „traktatu o ustroju sądowym” z „prawem ławniczym magdeburskim”. Zbiór ten znany był w dwóch formach, „Wulgata” – wersja podstawowa używana głównie w Niemczech oraz „Układ Konrada z Opola” używany w Polsce i na Litwie.

Weichbild na ziemiach polskich

Weichbild według „Układu Konrada z Opola” na potrzeby polskie ogłosił pierwszy drukiem w języku łacińskim kanclerz wielki koronny Jan Łaski (Commune incliti Poloniae Regni privilegium 1506). Natomiast krakowski pisarz miejski Mikołaj Jaskier (Ius municipalis Magdeburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus, 1535) wydał vulgatę, uzupełniając ją o komentarz oparty na prawie rzymskim i wplatając elementy pochodzące z wersji Konrada z Opola. Król Zygmunt Stary nadał temu przekładowi moc obowiązującą. Tłumaczenie polskie po okresie polonizacji ludności niemieckiej ukazało się drukiem w 1581 oraz 1610 roku staraniem syndyka lwowskiego Pawła Szczerbca pt. Ius municipale, to jest prawo miejskie magdeburskie. Było pierwszym wiernym przekładem wersji łacińskiej. Od XVI wieku Weichbild stał się razem z Zwierciadłem saskim podstawą lokacji miejskich i wiejskich.

Na ziemiach polskich prawo to obowiązywało w woj. krakowskim, sandomierskim, sieradzkim, kaliskim, poznańskim, podlaskim, lubelskim, bełskim, trockim, wileńskim, połockim, witebskim, smoleńskim, mścisławskim, nowogródzkim, brzeskolitewskim, kijowskim, bracławskim, podolskim i ruskim.

Prawo to zniesiono w Polsce po uchwaleniu Konstytucji 3 maja. Pod zaborem rosyjskim prawo to obowiązywało do roku 1835. ^{[potrzebny przypis]}

Zobacz też

• prawa miejskie
• zasadźca
• księga wójtowska
• przywilej targowy

Bibliografia

• Jan Łaski. Commune incliti Polonie Regni priuilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum, approbatorumque cum nonnullis iuribus tam divinis quam humanis per serenissimum principem et dominum dominum Alexandrum, Dei gratia Regem Poloniae, magnum ducem Lithwanie, Russie, Prussieque dominum et haeredem etc. Non tamen in illud priuilegium sed motu proprio regio serenitatis sue p[er] adhortationem p[ro] instructione Regnicolarum, proque regni eiusdem, ac iusticie statu feliciter dirigendis eidem priuilegio annexis et ascriptis. Johannes Haller, 27 I 1506. Cracovia
• Mikołaj Jaskier. Juris Municipalis Maideburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus ex vetustissimis exemplaribus vigilanti opera nuper latinitate datus, aummaq. Hieronymus Vietor excudebat. Cum gratia et privilegio Sacrae Regiae Maiestatis Poloniae ac Sarmatiae. Cracovia 1535.
• Mikołaj Jaskier. Promptuarium Juris Provincialis Saxonici, quod Speculum Saxonum vocatur, tum et Municipalis Maideburgensi summa diligentia recollectum. Cracovia 1535.
• Paweł Szczerbic. Speculum Saxonum albo prawo saskie i magdeburskie porządkiem abecadła z łacińskiego i niemieckich exemplarzów zebrane. Lwów. 1581.
• Paweł Szczerbic. Jus municipale, to jest prawo miejskie magdeburskie nowo z łacińskiego i niemieckiego języka z pilnością i wiernie przełożone. Lwów. 1581