Wejście statku kosmicznego Apollo w atmosferę ziemską

WEJŚCIE APOLLO W ATMOSFERĘ
Command module S66-11003.jpg
PRZYKŁADOWE POCZĄTKOWE WARUNKI WEJŚCIA
ParametryWartości parametrów
Długość geograficzna135° Wschodnia
Szerokość geograficzna 5,11° Południowa
Wysokość120 km (403 000 ft)
Prędkość13 km/s
Kurs 059°
Kąt wejścia-3°
TRAJEKTORIE PRZY RÓŻNYCH KĄTACH WEJŚCIA
Wykres 2. Trajektorie Apollo przy trzech różnych kątach wejścia w atmosferę
TRAJEKTORIA Z ZAZNACZONYM SKRAJEM ATMOSFERY
Skip reentry trajectory.svg
TRAJEKTORIA W PŁASZCZYŹNIE POZIOMEJ
Trajektoria modułu dowodzenia Apollo w płaszczyźnie poziomej podczas przenikania atmosfery

Moduł dowodzenia był elementem statku kosmicznego, który jako jedyny uczestniczył w ostatnim etapie misji Apollo, czyli przechodził przez atmosferę ziemską i wodował na Pacyfiku lub Oceanie Atlantyckim. Podczas powrotu z misji księżycowej, przed wejściem w atmosferę ziemską moduły dowodzenia i serwisowy rozłączały się. Moduł serwisowy spalał się w atmosferze ziemskiej, a moduł dowodzenia zawierający astronautów wchodził w atmosferę ziemską z prędkością do 11,08 km/s (tę rekordową prędkość osiągnięto w trakcie misji Apollo 10)[1]. Nigdy więcej załogowe statki kosmiczne nie wnikały w atmosferę ziemską z taką prędkością[2]. Do sterowania modułem dowodzenia podczas wchodzenia w atmosferę służyły silniki systemu sterowania reakcyjnego.

Teoretyczny przebieg wejścia statku Apollo w atmosferę

Faza pierwsza

Wejście w atmosferę ziemską moduł dowodzenia CM rozpoczynał na wysokości 120 km, pełnym opadaniem przy prędkości 13 km/s.
2 sekunda – kiedy moduł dowodzenia zaczynał penetrować atmosferę przeciążenie wzrastało i przy wielkości 2 g silniki sterowania reakcyjnego kierowały CM w górę.
94 sekunda – nie oznaczało to dosłownie, że CM poruszał się w górę, lecz to, że zmniejszał nurkowanie w atmosferę, aby obniżyć przeciążenie i opór atmosfery. Ta faza trwała tak długo, aż prędkość opadania spadła do 2100 m/s i w tym momencie występował pierwszy szczyt przeciążenia.
W pierwszych trzech fazach występowały zaniki łączności (blackout) na skutek obłoku plazmy, który pojawiał się dookoła statku kosmicznego (modułu dowodzenia) Apollo. Przedziały czasowe zaników zależały od kąta wejścia w atmosferę.

Faza druga

128 sekunda – po zredukowaniu prędkości opadania do 2100 m/s komputer rozpoczynał cykl planowania. Odległość do miejsca lądowania była przewidywana przy założeniu, że moduł dowodzenia nie będzie wykonywał niekontrolowanych skoków. Włączając przewidywaną odległość były realizowane obliczenia i przelot, uwzględniające wyjście z atmosfery, obliczenia trajektorii przelotu balistycznego i ponownego wejścia w atmosferę. Opracowywana trajektoria musiała uwzględniać fakt, że moduł dowodzenia musi ciągle posiadać zapas energii potencjalnej i kinetycznej wystarczający do osiągnięcia punktu lądowania z błędem nie większym niż 48 km.

Faza trzecia

Kiedy prędkość opadania została dostatecznie obniżona stawała się możliwa realizacja planu opracowanego przez komputer.
166 sekunda – system sterowania reakcyjnego kieruje CM do wyjścia z atmosfery i przelotu balistycznego.

Faza czwarta

314 sekunda – wyjście z atmosfery i ponowne w nią wejście to stany, w których odczuwane przeciążenia spadają poniżej 0,2 g. W tym czasie nie jest realizowane żadne sterowanie z wyjątkiem utrzymania prawidłowego położenia modułu dowodzenia w przestrzeni i prawidłowego aerodynamicznego trymu. W trakcie fazy balistycznej moduł dowodzenia osiągał wysokość 80 km.

Faza piąta – wejście II

440 sekunda – statek kosmiczny ponownie wchodził w atmosferę. W tej fazie system sterowania reakcyjnego kierowany komendami komputera niwelował błędy, które nagromadziły się w poprzednich fazach.
500 sekunda – rozpoczynał się drugi i ostatni szczyt przeciążenia i temperatury. W tym przedziale czasowym na kilka minut znikała łączność radiowa (blackout). Maksymalne przeciążenie osiągało wartość 3,6 g. Moduł dowodzenia otaczał obłok plazmy.
620 sekunda – kończył się szczyt temperatury i przeciążenia, wracała łączność radiowa.
847 sekunda – na wysokości 8000 m otwierały się spadochrony hamujące.

Punkt wodowania CM dla przykładowej trajektorii z tabeli po prawej stronie znajdował się na współrzędnych:

  • Szerokość geograficzna ......17° Północna
  • Długość geograficzna.........170° Wschodnia

Przypisy

  1. Doug Jackson: Aircraft Speed Records (ang.). Aerospaceweb.org, 2001-04-22. [dostęp 2013-02-24].
  2. informacja była aktualna w dniu 31 grudnia 2012.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Command module S66-11003.jpg
Atrtystyczna wizja modułu dowodzenia statku kosmicznego Apollo wchodzącego w atmosferę ziemską, wracającego z misji księżycowej
Skip reentry trajectory.svg
Autor: Clem Tillier; Earth graphic based on NASA image of Earth seen from Apollo 17., Licencja: CC BY-SA 2.5
Atmospheric entry trajectory illustrating the basic phases of flight in a skip reentry. In this case, a single skip is used to extend the landing range of the vehicle, for example to reach a landing site on the far side of the Earth when returning from the Moon.
Apollo re-entry trajectories.jpg
Trajektorie Apollo po wejściu w atmosferę przy różnych dopuszczalnych kątach wejścia
Entry in Papua and NG.jpg
Autor: http://www.planiglobe.com/omc_set.html, Licencja: CC BY-SA 2.5
Trajektoria modułu dowodzenia podczas wejścia w atmosferę w płaszczyźnie poziomej