Wenceslas Pantaleon Kirwitzer

Wenceslas Pantaleon Kirwitzer
Ilustracja
Tablica upamiętniająca Kirwitzera na domu w Kadaňu
Data i miejsce urodzenia1588
Kadaň, Królestwo Czech
Data i miejsce śmierci22 kwietnia 1626
Makau
Wyznaniekatolicyzm
Kościółrzymskokatolicki
Inkardynacjajezuici
Prezbiterat

Wenceslas Pantaleon Kirwitzer (ur. 1588[a] w Kadaňu, zm. 22 kwietnia 1626 w Makau) – czeski astronom, jezuita i misjonarz.

Życiorys

Pochodził z protestanckiej rodziny wywodzącej się ze wsi Krbice (niem. Kürbitz, stąd Kirwitzer); jako młodzieniec przeszedł na katolicyzm[1]. Studiował w kolegium jezuickim w Ołomuńcu[1] (druga najstarsza, po praskim Uniwersytecie Karola, uczelnia w Czechach). Następnie studiował w Brnie, gdzie w 1606 roku wstąpił do zakonu jezuitów[2], skąd został wysłany do Rzymu do tamtejszego kolegium jezuickiego. W Rzymie, w 1611 był świadkiem dysput naukowych między Galileuszem, jako zwolennikiem teorii heliocentrycznej i zwolennikami geocentryzmu Ptolemeusza[1]. Po przyjęciu święceń nauczał w kilku miejscach, w tym w Grazu[2].

W Grazu wykładał matematykę w tamtejszym kolegium; z jego zachowanej korespondencji z Christopherem Grienbergerem wynika, że w latach 1614-1615 uznał on system ptolemejski za fałszywy i z wolna stał się zdeklarowanym zwolennikiem kopernikanizmu[3]. Jest wymieniany wśród zdecydowanych zwolenników tej teorii wśród misjonarzy jezuickich w Chinach[4].

W Grazu przebywał do 1617 roku[2], by w 1618 roku wyruszyć wraz z Nicolasem Trigaultem na misję na Daleki Wschód; Trigault odniósł spory sukces rekrutując grupę zdolnych i wykształconych misjonarzy, w tym czterech naukowców: Adama Schalla, Johanna Schrecka, Giacomo Rho i samego Kirwitzera, który wyróżniał się m.in. jako znajomy Galileusza i Keplera[5]. Misjonarze wypłynęli w kwietniu z Lizbony na pokładzie statku „San Carlos”[6]. W czasie podróży prowadzili liczne obserwacje astronomiczne, pomiary deklinacji magnetycznej i zbierali próbki flory, prowadząc niemalże „ruchome laboratorium”[7] oraz nauczali się nawzajem matematyki[8].

Grupa dotarła do Makau w 1620 roku[9]. Kirwitzer przebywał tam do 1622 roku, po czym prawdopodobnie został wysłany na misję do Guangdongu, skąd wrócił w październiku 1625 roku, z powodu złego stanu zdrowia. Podczas łącznie czteroletniego pobytu w Makau pełnił posługę religijną i sporządzał roczne raporty o misji do Rzymu; nie prowadził zajęć z matematyki, której w Makau nie nauczano, mimo obecności licznych specjalistów, takich jak sam Kirwitzer[10]. Kontynuował korespondencję z Grienbergerem i Keplerem, a jego praca na temat obserwacji poczynionych w czasie podróży na wschód, Observationes cometarum anni 1618 factæ in India Orientali a quibusdam S. J. mathematicis in Sinense regnum navigantibus, zyskała szerokie uznanie w Europie[10].

Zmarł w Makau w 1626 roku (niektóre źródła podają, że przeniósł się do Kioto, które nazywano wówczas Meaco i tam zmarł[2]), ale figuruje w spisie misjonarzy chińskich, więc podróż do Japonii jest raczej nieprawdopodobna[9].

Ważniejsze prace

  • 1620: Observationes cometarum anni 1618 factæ in India Orientali a quibusdam S. J. mathematicis in Sinense regnum navigantibus;
  • 1622: Literae de Martyrio p. Joannis Bapt. Machadi soc. Jesu, qui anno 1617 in Japonia passus est;
  • 1625: Annuae litterae e Sinis datae Macao 28. Nov. et 27. Oct.[2].

Uwagi

  1. ↑ Louis Pfister podaje daty urodzin i wstąpienia do zakonu, odpowiednio 1586 i 1604, zaznaczając wszakże, że pojawiają się też daty 1588 i 1606 oraz 1590 i 1608

Przypisy

  1. ↑ a b c Václav (Wenzel) Pantaleon KIRWITZER (1588 - 1626) (cz.). W: Neoficiální stránky města Kadaně a Kadaňska [on-line]. Městský úřad Kadaň, 2014. [dostęp 2014-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  2. ↑ a b c d e Kirwitzer. W: František Ladislav Rieger: Slovník naučný. T. IV. Praga: I.L. Kober, 1865, s. 666.
  3. ↑ James M. Lattis: Between Copernicus and Galileo: Christoph Clavius and the Collapse of Ptolemaic Cosmology. University of Chicago Press, 1994-12-15, s. 204-205. ISBN 978-0-226-46927-0. (ang.)
  4. ↑ Joseph Needham: Science and Civilisation in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Cambridge University Press, 1959-01-01, s. 445. ISBN 978-0-521-05801-8. (ang.)
  5. ↑ Andrew C. Ross: A Vision Betrayed:The Jesuits in Japan and China, 1542-1742. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1994, s. 163.
  6. ↑ Saraiva 2008 ↓, s. 107.
  7. ↑ Saraiva 2008 ↓, s. 58.
  8. ↑ Saraiva 2008 ↓, s. 56.
  9. ↑ a b Wenceslaw Panteleon Kirwitzer. W: Louis Pfister: Notices biographiques et bibliographiques sur les jésuites de l'ancienne mission de Chine (1552-1773) Tome I, XVIe et XVIIe siècles. Shanghaï: Impr. de la Mission catholique, 1932, s. 160-161.
  10. ↑ a b Saraiva 2008 ↓, s. 57.

Bibliografia

  • Luís Saraiva, Catherine Jami: The Jesuits, the Padroado and East Asian science (1552-1773). Singapore; Hackensack, NJ: World Scientific, 2008. ISBN 978-981-277-126-1, ISBN 981-277-126-3. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Kirwitzer plaque in Kadan.JPG
Autor: Jik jik, Licencja: CC BY-SA 3.0
Commemorative plaque of the czech astronomer and missionary W.P.Kirwitzer in Kadaň, Czech Republic.