Wenzel Messenhauser

Wenzel Messenhauser na litografii Johanna (Hannsa) Hanfstängla (1849)
Rozstrzelanie Messenhausera na litografii Eduarda Weixelgärtnera

Cäsar Wenzel Georg Messenhauser (ur. 4 stycznia 1813 w Prościejowie, zm. 16 listopada 1848 w Wiedniu) – austriacki oficer i pisarz pochodzenia morawskiego, uczestnik powstania w Wiedniu w październiku 1848 roku. Publikował pod pseudonimami Wenzeslaw March, Ernst March i Johannes Erin.

Życiorys

Wenzel Messenhauser był synem Simona Messenhausera i Josefy z domu Griesleitner. Jego ojciec służył jako dobosz w 10. Kompanii Fizylierów Pułku Piechoty Franciszka I, matka była sprzątaczką[1]. Miał jedną siostrę[2].

W 1819 roku wstąpił do szkoły wojskowej (Regiments-Knabenerziehungshaus) przy 1 Pułku Piechoty, w 1829 został szeregowcem, w 1830 roku kapralem. Był samoukiem; jako pisarz zwrócił na siebie uwagę traktatem Schiefe Schlachtordnung. Publikował w czasopiśmie „Humorist” Moritza Gottlieba Saphira, spisał też historię 4 Pułku Piechoty. Napisał historię starożytności w dziesięciu tomach, która jednak nie znalazła wydawcy. W 1832 awansowany na chorążego w 15 Pułku Piechoty. W 1839 w stopniu podporucznika w 4 Pułku Piechoty, w 1840 został porucznikiem, w 1845 oberleutnantem (starszym porucznikiem)[3]. Zimą 1846 jego oddział został oddelegowany do Krakowa w celu stłumienia powstania. W 1847 roku stacjonował we Lwowie[4]. Z powodu udziału w komitecie lwowskiej Gwardii Narodowej, po udzieleniu nagany i odbyciu kary trzech dni aresztu został 28 kwietnia 1848 roku zwolniony ze służby wojskowej. Poświęcił się wtedy pracy literackiej, próbował też wydawać czasopismo „Die Volkstribüne”, które nie spotkało się jednak z przychylnym przyjęciem i po czterech numerach przestało się ukazywać. Publikował na łamach „Sonntagsblätter” Frankla i „Die Gegenwart” Schumachera[5].

Podczas powstania w Wiedniu 12 października 1848 roku został wybrany na tymczasowego komendanta Gwardii Narodowej. Usiłował pośredniczyć między radykalnymi a umiarkowanymi stronnictwami powstańców. Po zdobyciu miasta przez feldmarszałka Alfreda Windisch-Grätz dobrowolnie stawił się na wezwanie komendanta miasta, mimo że mógł ratować się ucieczką, do czego go namawiano[6]. Został aresztowany, skazany na śmierć przez doraźny sąd i rozstrzelany w fosie fortecznej[7]. Nie zgodził się na zasłonięcie oczu i sam wydał rozkaz do strzału[2][6].

Jego narzeczoną była Valerie Peschkettel (zm. 1917), później zamężna za Andreasem Mikuliczem, ojcem Jana Mikulicza-Radeckiego[8]. Jego szwagier Weidling po otrzymaniu wiadomości o śmierci Messenhausera podobno oszalał[2].

Był przychylny Polakom, interesował się polską historią i literaturą. Przetłumaczył na niemiecki Konrada Wallenroda (przekład ten jednak nie zachował się)[9].

Część jego rękopisów przechowywana jest w wiedeńskiej Stadt- und Landesbibliothek i w Österreichische Nationalbibliothek[10].

Na jego cześć nazwano w Wiedniu ulicę (Wenzel-Messenhauser-Gasse). Poświęcono mu biografie[11][12] i dramaty[13][14].

Dzieła

Przypisy

  1. ↑ Karin Dirschmied, Helmuth Grössing: Messenhauser, Wenzel Cäsar. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 17. Berlin: Duncker & Humblot, 1994, s. 214.
  2. ↑ a b c Wenzel Messenhauser W: Neuer Nekrolog der Deutschen. Sechsundzwanzigster Jahrgang, 1848. Zweiter Theil. Weimar: Bernh. Friedr. Voigt, 1850 ss. 920-928
  3. ↑ Militär-Schematismus 1847 ↓, s. 109.
  4. ↑ H. Größing: Messenhauser Wenzel Georg (Cäsar). W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 6. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1975, s. 241-242. ISBN 3-7001-0128-7.
  5. ↑ Messenhauser (Wacław) W: Encyklopedyja powszechna. Tom 18. Warszawa, 1864 s. 391.
  6. ↑ a b Franz Freiherr von Sommaruga: Messenhauser. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 21. Leipzig: Duncker & Humblot, 1885, s. 491–494.
  7. ↑ Joseph Alexander Helfert: Geschichte Oesterreichs vom Ausgange des Wiener October-Aufstandes 1848. G. E. Schulze, 1869, s. 88-96.
  8. ↑ Kozuschek W: Jan Mikulicz-Radecki 1850–1905: współtwórca nowoczesnej chirurgii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003, s. 44. ISBN 83-229-2421-6.
  9. ↑ Maria Kłańska: Wenzel Messenhauser – ein Dichter und Opfer der Revolution von 1848. W: Hartmut Kircher, Maria Kłańska: Literatur und Politik in der Heine-Zeit: die 48er Revolution in Texten zwischen Vormärz und Nachmärz. Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 1998, s. 169-183. ISBN 3-412-11997-0.
  10. ↑ Murray G. Hall: Handbuch der Nachlässe und Sammlungen österreichischer Autoren. Wien: Böhlau, 1995, s. 228. ISBN 3-205-98371-8.
  11. ↑ Jacob F. Nitschner: Wenzel Messenhauser. Sein Leben, Wirken und Ende; ein biographisches Denkmal. Wien: Verlag Jasper, Hügel & Manz, 1849.
  12. ↑ Ehnl M: Wenzel Cäsar Messenhauser. Nationalgarde-Oberkommandant von Wien 1848. Wien: Ratzenhofer, 1948.
  13. ↑ Heinrich Bolze: Messenhauser. Trauerspiel. Jena: Make, 1875.
  14. ↑ Telmann F: Messenhauser. Drama in 5 Akten. Wien: Wage, 1904.

Bibliografia

  • Militär-Schematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1847. (niem.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Messenhauser.jpg
Cäsar Wenzel Messenhauser, Lithographie von Johann (Hanns) Hanfstängl (1820–1885), 1849
Die Erschießung des Cäsar Wenzel Messenhauser Weixelgärtner.jpg
Die Erschießung des Cäsar Wenzel Messenhauser