Wergina

Wergina Βεργίνα
Wejście do Grobowców Królewskich w Wielkim Kurhanie
Państwo	Grecja
Administracja zdecentralizowana	Macedonia-Tracja
Region	Region Macedonia Środkowa
Jednostka regionalna	Imatia
Gmina	Weria
Populacja (2011) • liczba ludności	1242
Położenie na mapie Grecji (c) Lencer, CC BY-SA 3.0 Wergina
40°29′14″N 22°18′56″E/40,487222 22,315556

Stanowisko archeologiczne w Ajgaj (współczesna nazwa Wergina)[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Grecja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, III
Numer ref.	780
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1996 na 20. sesji
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Wergina (gr. Βεργίνα, mac., bułg. Кутлеш) – wieś i stanowisko archeologiczne w północno-wschodniej Grecji, na północ od Olimpu, w pobliżu miasta Weria.

W 1996 roku stanowisko archeologiczne zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[1].

Leży w administracji zdecentralizowanej Macedonia-Tracja, w regionie Macedonia Środkowa, w jednostce regionalnej Imatia. Jest historyczną siedzibą gminy Weria. W 2011 roku miejscowość liczyła 1242 mieszkańców^[2].

Zachowały się tu ruiny starożytnego Ajgaj – najstarszej stolicy starożytnej Macedonii. Po przeniesieniu stolicy do Pelli, Ajgaj służyło jako nekropolia – grzebano tu królów Macedonii (spoczęło tu m.in. ciało Filipa II, który został zamordowany właśnie w Ajgaj). Do naszych czasów zachował się tu m.in. kompleks grobowców komorowych, nazwanych Grobowcami Królewskimi, Pałac Królewski oraz tzw. Grobowiec Macedoński, w istocie złożony z pięciu mniejszych grobowców. Na otaczającej stanowisko równinie odkryto też kurhany z epoki żelaza (X–VII wiek p.n.e.) oraz ruiny amfiteatru, w którym zginął Filip II. Wykopaliska z terenu Werginy zaliczają się do najbogatszych od czasu odkrycia Myken. Wciąż trwają prace wykopaliskowe, od połowy 2018 roku tereny archeologiczne pałacu są sporadycznie udostępniane do zwiedzania, z pełnym otwarciem przewidzianym na rok 2022^[3]. Po katastrofach geologicznych i pomimo wcześniejszych wielkich konstrukcji zabezpieczających, od I wieku n.e. miasto przestało być zamieszkiwane.

Grobowce Królewskie

Kompleks obejmuje cztery grobowce, umiejscowione pod tzw. Wielkim Kurhanem o wysokości 13 m i średnicy 110 m:

• Grobowiec I, zwany też Grobowcem Persefony – całkowicie obrabowany w starożytności. Zachowały się w nim jednak liczne i o wysokich walorach artystycznych malowidła ścienne, zapewne cykl scen związanych z porwaniem Persefony przez Hadesa. Jest to jedyny, w całości zachowany cykl malowideł ze starożytnej Grecji.

Słońce z Werginy – znak na grobowcu Filipa II, dziś godło greckiej części regionu Macedonia

• Grobowiec II – największy z grobowców (rozmiary przybliżone: 9,5m x 5m x 4,5m), miejsce pochówku Filipa II. Był starannie zamaskowany, toteż nie obrabowano go. Do najcenniejszych zabytków znalezionych przez archeologów wewnątrz tego grobowca należały:
  • marmurowy sarkofag z larnaksem ze złota, kryjącym szczątki zmarłego,
  • złoty wieniec z żołędzi i liści dębowych (wykonany z ok. 70 dag 24-karatowego złota, spoczywający pierwotnie na urnie króla),
  • złoty goryt scytyjski (najprawdopodobniej trofeum wojenne),
  • pektorał ze złota,
  • żelazna zbroja ze złotymi taśmami na brzegach, o wyglądzie zbliżonym do zbroi, w jakiej w wielu miejscach świata hellenistycznego, przedstawiany jest na mozaikach także syn Filipa, Aleksander
  • żelazny hełm z czubem, zdobnymi zapięciami pod brodą i głową Ateny na środku czoła,
  • statuetki z kości słoniowej przedstawiające m.in. Aleksandra Wielkiego i samego Filipa II,
  • mniejszy, złoty larnaks, niegdyś złożony w przedsionku komory grobowej Filipa II, kryjący szczątki kobiety w wieku 30-34 lat^[4] także zdobione złotą koroną. Na sarkofagu, jak i na urnie, widniał znak gwiazdy, nazwany Słońcem z Werginy – symbol królewskiego rodu, dziś godło greckiej Macedonii. Prócz niego wielokrotnie powtórzony motyw kwietnej rozety, zbliżony do odkrywanego w badanym właśnie największym ze znanych macedońskich grobów, w Amfipolis, także uważany za symbol Argeadów. Sam grobowiec zdobiony jest fryzem przedstawiającym Filipa, Aleksandra i ich świtę podczas polowania na lwa, dzika i jelenia.
• Grobowiec III – ostrożnie łączony z postacią Aleksandra IV, syna Aleksandra Wielkiego, zamordowanego w dzieciństwie - nazywany z tego powodu również Grobowcem Księcia. Wśród znalezionych tu artefaktów na szczególną uwagę zasługuje płaskorzeźba z kości słoniowej z wizerunkiem Dionizosa z Panem i Ariadną.
• Grobowiec IV – obrabowany w starożytności.

Pałac Królewski

Położone około 1 km od Werginy, w rejonie wsi Palatitsa (nazwę tę można przetłumaczyć z greckiego, jako "Pałacówka"), ruiny pałacu pochodzą najprawdopodobniej z III wieku p.n.e. Była to letnia rezydencja macedońskiego króla Antygona II Gonatasa. W czasach swojej świetności pałac był dwupoziomowym budynkiem o powierzchni 9250 m², wymiary głównych zabudowań to 104,5m x 88,5m. Do naszych czasów zachowały się głównie fundamenty oraz fragmenty kolumn i kapiteli w miejscu dawnych propylei oraz podłogi z mozaikami.

Zobacz też

• Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO w Grecji

Przypisy

Bibliografia

• Ellingham Mark, Dubin Marc, Jansz Natania, Fisher John, Grecja. Półwysep, seria: "Praktyczny przewodnik", Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2000, s. 451-453.
• Faridis Konnos, Vergina, Wydawnictwo Rekos Ltd., Thessaloniki-Oreokastro 2006, s. 14, 32-33, 36-37, 47, 64 (wydanie polskie w tłum. Barbary Marii Hantel-Galatou), ​ISBN 960-358-236-0​.
• Rusin Wiesława, Grecja, seria: „Praktyczny Przewodnik”, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2007, s. 199-201, ​ISBN 978-83-7304-753-2​.

Linki zewnętrzne

• film prod. greckiej telewizji publicznej ERT, szczegółowo prezentujący odkrycia z Werginy, w tym malowidła i przedmioty z grobów, język narracji gr., udostępniany także przez internetowe archiwum publiczne ERT, okresowo nieczynne.