Werner Schwab

Werner Schwab (ur. 4 lutego 1958, zm. 1 stycznia 1994 w Grazu) – austriacki dramatopisarz i artysta.

Życiorys

Urodził się w ubogiej rodzinie. Religijna matka, pracująca jako sprzątaczka w zamożnych domach, wychowywała go samotnie. Od 1974 roku uczęszczał w Grazu do Szkoły Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbeschule), gdzie między innymi poznał Ingeborg Orthofer, swą przyszłą żonę. Od 1978 do 1982 roku był studentem rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W 1981 wyprowadził się z żoną na wieś we wschodniej Styrii, gdzie zajmował się zarówno gospodarstwem rolnym jak dramatopisarstwem. Po ośmiu latach porzucił rodzinę i przeprowadził się do Grazu, by skupić się na twórczości.

Szwab był nałogowym alkoholikiem, o którym mówiono, że pisze swe sztuki jedynie późno w nocy, słuchając głośnej muzyki (zwłaszcza grupy Einstürzende Neubauten, z członkami której zaprzyjaźnił się). Jego ciało znaleziono w 1994 w Nowy Rok, zmarł z powodu przedawkowania alkoholu.

Twórczość

Na początku studiów na Akademii Sztuk Pięknych napisał dwa dramaty: brack komma ein i schlagen da zwai, inspirowane eksperymentami językowymi Oswalda Weinera i Konrada Bayera. W 1989 jest jednym z założycieli grupy artystycznej Intro Graz Spection, w ramach której wystawia swój pierwszy performance, Das Lebendige ist das Leblose der Musik.

Rok później, w 1990 r. miała miejsce w Wiedeńskim Theater im Künstlerhaus pierwsza premiera jego dramatu, Prezydentek. Do swej śmierci, która miała miejsce zaledwie 4 lata później, zdołał stworzyć jeszcze dalszych 14 sztuk. Za jego życia wystawiono 8 dramatów, dzięki czemu jego kariera była jedną z najkrótszych, najbardziej spektakularnych i kontrowersyjnych we współczesnym teatrze niemieckojęzycznym.

W 1991 r. miesięcznik Theater heute nagrodził go tytułem Nowego Dramatyka Roku (Nachwuchsdramatiker des Jahres), a w 1992 – tytułem Dramatopisarza Roku (Dramatiker des Jahres). Premiera Zagłady ludu (Monachium 1991) dała Schwabowi w 1992 r. Nagrodę Dramatyczną Mülheim (Mülheimer Dramatikerpreis).

Dzieło Schwaba jest bliskie grotesce. Częste jest użycie wulgaryzmów, odniesień do seksualności oraz przełamywanie tabu. Schwab odnowił tradycję niemieckiego ekspresjonizmu[1], jego sztuki pełne są surrealnych obrazów przemocy i degradacji, mocno osadzone w rodzimej, austriackiej tradycji czarnej komedii. Schwab pojmował teatr jako sztukę antyburżuazyjną[2].

Używał w swej twórczości tekstowych kolaży i intertekstualności[3]. Jego dramat Szaleństwo Troilusa i teatr Kresydy jest pastiszem szekspirowskiego Troilusa i Kresydy w groteskowym stylu[4].

Inną charakterystyczną cechą jego tekstów jest wykorzystanie możliwości języka niemieckiego do tworzenia neologizmów. Są one w związku z tym niezwykle trudne w przekładzie.

Dwa zbiory tekstów dramatycznych wyszły za życia Wernera Schwaba: Dramaty fekaliczne (Fäkaliendramen) w 1991, zawierające:

  • Prezydentki
  • Nadwaga, nieważne: bezkształt
  • Zagłada ludu
  • Moja Psia Twarz

oraz Komedie królewskie (Königskomödien) w 1992, zawierające:

  • Offene Gruben und offene Fenster
  • Wysoki Schwab: Żywe jest nieżywym i muzyką
  • Der Himmel mein Lieb meine sterbende Beute
  • Wreszcie martwy. Wreszcie brakuje powietrza.

Po śmierci autora wydano zbiór Dramaty III (Dramen III), zawierający:

  • Szaleństwo Troilusa i teatr Kresydy
  • Faust: moja klatka piersiowa, mój hełm
  • Pornogeographie. Sieben Gerüchte
  • Eskalation ordinär
  • Antyklimaks.

Nagrody i wyróżnienia

  • 1991 Nachwuchsdramatiker des Jahres
  • 1992 Mülheimer Dramatikerpreis
  • 1992 Dramatiker des Jahres

Przypisy

  1. ↑ Jolly, Geneviève L’obscénité et la scène: le théâtre de Werner Schwab.
  2. ↑ Gisela Holfter, Marieke Krajenbrink, Edward Moxon-Browne Beziehungen und Identitäten: Österreich, Irland und die Schweiz, s. 232.
  3. ↑ Wagner, Meike (2008) Performing the Matrix.
  4. ↑ A. J. Hoenselaars (2004) Shakespeare and the language of translation, s. 157.

Bibliografia

Sztuki

  • brack komma ein; 1978, niewystawiana.
  • stück; schlagen da zwei; 1978, niewystawiana.
  • Das Lebendige ist das Leblose der Musik; prapremiera: „Bronx”, Graz 1989.
  • Prezydentki (Die Präsidentinnen); prapremiera: Künstlerhaus Wien, 1990; polska prapremiera: Teatr STU, Kraków 1991, reż. Grzegorz Wiśniewski.
  • Nadwaga, nieważne: bezkształt (Übergewicht, unwichtig: Unform. Ein europäisches Abendmahl); prapremiera: Schauspielhaus Wien, 1991.
  • Zagłada ludu (Volksvernichtung oder Meine Leber ist sinnlos); prapremiera: Münchner Kammerspiele, 1991; polska prapremiera: Moja wątroba jest bez sensu albo zagłada ludu, Teatr Współczesny w Szczecinie, 1997, reż. Anna Augustynowicz.
  • Moja Psia Twarz (Mein Hundemund); prapremiera: Schauspielhaus Wien, 1992.
  • Offene Gruben und offene Fenster. Ein Fall von Ersprechen; prapremiera: Donaufestival Krems, 1992.
  • Mezalians, czyli rżniemy się pysznie (Mesalliance aber wir ficken uns prächtig); prapremiera: Schauspielhaus Graz (w ramach festiwalu Steirischer Herbst), 1992.
  • Der Himmel mein Lieb meine sterbende Beute; prapremiera: Staatstheater Stuttgart, 1992.
  • Pornogeographie. Sieben Gerüchte; prapremiera: Schauspielhaus Graz (w ramach festiwalu Steirischer Herbst), 1993.
  • Wreszcie martwy. Wreszcie brakuje powietrza (Endlich tot, endlich keine Luft mehr); prapremiera: Saarländisches Staatstheater, 1994.
  • Faust: moja klatka piersiowa, mój hełm (Faust :: Mein Brustkorb :: Mein Helm); prapremiera: Hans Otto Theater Potsdam, 1994; polski przekład: Jerzy Kałążny.
  • Czarujący korowód według Korowodu czarującego pana Arthura Schnitzlera (DER REIZENDE REIGEN nach dem Reigen des REIZENDEN HERRN ARTHUR SCHNITZLER); prapremiera: Schauspielhaus Zürich, 1995; polska prapremiera: Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, 2002, reż. Bogdan Hussakowski.
  • Eskalation ordinär. Ein Schwitzkastenschwank in sieben Affekten. prapremiera: Deutsches Schauspielhaus Hamburg, 1995.
  • Szaleństwo Troilusa i teatr Kresydy (Troilluswahn und Cressidatheater); prapremiera: Schauspielhaus Graz, 1995; czytanie sceniczne: Teatr Polski we Wrocławiu, 2012, dramaturgia: Aśka Grochulska.
  • Antyklimaks (Antiklimax); prapremiera: Kampnagel, Hamburg 1994; polska prapremiera: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 2000, reż. zbiorowa pod kier. Joanny Chojki.
  • Wysoki Schwab: Żywe jest nieżywym i muzyką (Hochschwab: Das Lebendige ist das Leblose und die Musik); prapremiera: Schauspielhaus Wien, 1996; polski przekład: Jerzy Kałążny.

Proza

  • Joe Mc Vie alias Josef Thierschädl; 1988 (pierwsze wydanie 2007).
  • Abfall, Bergland, Cäsar. Eine Menschensammlung; 1990 (pierwsze wydanie 1992).

Podstawowe wydania książkowe

  • Fäkaliendramen; Droschl, Graz 1991, ISBN 3-85420-221-0.
  • Werner Schwab, Königskomödien, wyd. Erstausg, Graz: Droschl, 1992, ISBN 3-85420-289-X, OCLC 27641096.
  • Dramen III; Droschl, Graz 1994, ISBN 3-85420-391-8.
  • Zagłada ludu albo moja wątroba jest bez sensu. Radykalna komedia, poświęcona mnie samemu, autorowi, wielkowymiarowemu kłamcy; przełożył Jacek Stanisław Buras; w: Dialog, 1994 nr 6, strony 67-91.
  • Prezydentki. Korowód. Antyklimaks; przełożyła Monika Muskała; Księgarnia Akademicka, Kraków 1999.
  • Moja Psia Twarz; Panga Pank, Kraków 2009, ISBN 978-83-926562-7-2; zawiera teksty: Prezydentki, Korowód, Antyklimaks (tłum. Monika Muskała), Moja Psia Twarz i Wreszcie martwy. Wreszcie brak powietrza (tłum. Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera).
  • Szaleństwo Troilusa i teatr Kresydy, przełożyli Małgorzata Sugiera i Mateusz Borowski; w: Córki Leara i inne parafrazy; Panga Pank, Kraków 2011, ISBN 978-83-62711-01-7.

Źródła

  • Ulm Sanford, Gerlinde, Afterword to Schwab, An Anthology of Plays (Ariadne, 1999)

Linki zewnętrzne