Wesoła (Warszawa)
| Dzielnica Warszawy | |||||
 Wesoła, rondo Emanuela Bułhaka na skrzyżowaniu ul. 1 Praskiego Pułku i ul. Niemcewicza | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Miasto | |||||
| Prawa miejskie | 1969–2002 | ||||
| W granicach Warszawy | 2002 | ||||
| SIMC | 0921728[1] | ||||
| Burmistrz | Marian Mahor | ||||
| Powierzchnia | 22,94 (1.01.2021)[2] km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 1130 (1.01.2021)[2] os./km² | ||||
| Strefa numeracyjna | 22 | ||||
| Kod pocztowy | 05-075, 05-077 | ||||
| Tablice rejestracyjne | WX...YA-YZ (bez B, D, I, O), WX...XA | ||||
Plan Wesołej | |||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Polska | |||||
.jpg)
_2.jpg)
Wesoła – dzielnica Warszawy położona w prawobrzeżnej części miasta.
Wesoła w latach 1969–2002 była samodzielnym miastem[3]. Została przyłączona do Warszawy w 2002.
Granice Wesołej
- od północy z Zielonką
- od południa z gminą Wiązowna
- od zachodu z dzielnicami Rembertów i Wawer
- od wschodu z Sulejówkiem.
Osiedla Wesołej
Wola Grzybowska
Początkowo folwark i osada należąca do gminy Okuniew. Legenda o pochodzeniu nazwy głosi, iż jej właścicielem był starosta warszawski – Grzybowski. Co najmniej od początku XX wieku własność księcia Emanuela Bułhaka. Według spisu z 1931 r. na terenie Woli Grzybowskiej były 52 domy. W czasach II wojny światowej poważnie zniszczona, odbudowana, w 1968 r. włączona do miasta Wesoła.
Wesoła-Centrum
Tereny obecnego osiedla Wesoła-Centrum należały ok. 500 lat temu do dóbr wsi Długa, a w XVII w. – do gminy Okuniew. Początki osadnictwa są związane z budową Kolei Terespolskiej. W Wesołej powstała wówczas platforma przeładunkowa dla wojska rosyjskiego, która z czasem stała się przystankiem kolejowym. Wokół niego powstawały domy urzędników, kolejarzy, tramwajarzy, a także letnisko. W 1918 r. osiedle przybrało nazwę Wesoła. Dalszy rozwój wiązał się ściśle z Warszawą. Według danych z 1931 r. w Wesołej było 70 budynków mieszkalnych. Pod koniec lat trzydziestych nastąpił burzliwy rozwój budownictwa willowego, czemu sprzyjał klimat i walory krajobrazowe osiedla.
Groszówka
Nazwa Groszówka pochodzi od niskiej ceny ziemi – 20 kopiejek (popularnie 1 grosz) za łokieć gruntu. Piaszczyste gęsto zalesione pagórki utrudniały rozwój osadnictwa na tym terenie, ale dzięki temu współcześnie większość ulic przypomina leśne aleje, a całość – park.
Grzybowa i Zielona
Grzybowa w XVII w. była niewielką osadą, której rozwój warunkował trakt z Grochowa do Stanisławowa, przy którym stała karczma o nazwie Zielona. W spisach z 1827 r. Grzybowa miała zaledwie trzy domy i dwunastu mieszkańców. Natomiast wokół karczmy zaczynała rozwijać się osada Zielona.
W 1895 r. Zielona była wsią w powiecie warszawskim, w gminie Okuniew, o powierzchni 245 mórg z 68 mieszkańcami. W 1795 r. Austriacy wystawili tu komorę celną. Był to murowany, klasycystyczny budynek, zburzony przez Niemców w 1944 r. Grzybowa i Zielona od lat 30. z biednych osad przekształciły się w pokaźne osady letniskowe, wchodzące w skład gminy Wawer. Dzisiaj są to osiedla położone wśród lasów między dwiema wydmami parabolicznymi. Na jednej z nich znajduje się „Kamień Piłsudskiego”, upamiętniający ćwiczenia polowe Polskiej Organizacji Wojskowej 29 kwietnia 1917, w których uczestniczył brygadier Józef Piłsudski.
Stara Miłosna
Stara Miłosna jest najstarszym osiedlem Wesołej, której udokumentowana historia sięga XIV w. Była to wieś szlachecka. Najstarszy zapis nazwy ma postać Milosina, późniejsze: Miłośnia, Miłośna, aż po znaną ze współczesności Miłosnę (także: Miłosną[4]). Przez Miłosnę wiódł trakt, którym przeganiano stada bydła, a także wożono zaopatrzenie dla Warszawy. Przy trasie istniały liczne karczmy oraz domy pocztowe (zajazdy). W I połowie XIX w. właścicielem dużej części ziem Miłosny był książę Ksawery Drucki Lubecki, ówczesny minister skarbu, który miał tu pałacyk letni, zniszczony w trakcie bitwy o Olszynkę Grochowską.
Następnie dobra Miłosny przeszły w ręce Rychłowskich, a na przełomie XIX i XX w. uległy parcelacji. W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego z 1885 czytamy: na dobra Miłosny składały się folwarki: Miłosna, Borków, Kaczydół i Żurawka, nomenklatury: Pohulanka, Janówek i Zakręt oraz osada Zakręt. Ponadto Miłosna posiada stacyą drogi żelaznej warszawsko-terespolskiej, a w odległości 17 wiorst od Warszawy jest była stacya pocztowa przy drodze bitej[5].
Podczas I wojny światowej w 1915 r. wojska niemieckie przejęły rosyjską linię obrony, przebiegającą przez pasmo wydm Starej Miłosny, tworząc linię obronną zwaną Brückenkopf Warschau (Przedmoście Warszawy). W latach międzywojennych Stara Miłosna staje się prosperującą miejscowością letniskową z uzdrowiskiem borowinowym dla dzieci Nasza Chata i lotniskiem szybowcowym. Duże zniszczenia spowodowała II wojna światowa. W latach 1952–1957 miejscowość była siedzibą gminy Wesoła (tzw. dzielnicy powiatu).
Od końca lat 80. nastąpiła intensywna rozbudowa osiedla i przyrost mieszkańców. Powstała zabudowa wielorodzinna oraz jednorodzinna (przed przemianami ustrojowymi nazwa osiedla miała brzmieć Osiedle 50-lecia PRL). Obecnie kolejne domy jednorodzinne zaczynają naruszać granice Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Od momentu wcielenia Wesołej do Warszawy (2002) postępuje budowa infrastruktury (drogi, kanalizacja), a także sukcesywnie rozwija się transport publiczny. Na osiedlu działa Stowarzyszenie Sąsiedzkie Stara Miłosna, biorące udział m.in. w wyborach samorządowych.
Plac Wojska Polskiego
Do I wojny światowej przy starej drodze stanisławowskiej istniał duży kompleks koszar dla potrzeb wojsk rosyjskich, w czasach II Rzeczypospolitej przekształcony w zaplecze poligonowe. W maju 1939 przeniesiono z Torunia 2 Dywizjon Pomiarów Artylerii, dla którego wybudowano sztab, budynek orkiestry i WAK-u, a także trzy budynki mieszkalne. W czerwcu 1946 do koszar przeniesiono Szkołę Oficerów Informacji w związku z czym obiekt został objęty ścisłą tajemnicą. Od 1957 w koszarach stacjonował 1 Pułk Piechoty 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Na terenie jednostki wybudowano wiele bloków, szkołę podstawową, amfiteatr, ogród działkowy „Zachęta”, pawilon handlowy, Klub „Kościuszkowiec”.
Rada dzielnicy
| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[6] | Kadencja 2006–2010[7] | Kadencja 2010–2014[8] | Kadencja 2014–2018[9] | Kadencja 2018–2023[10] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 3 (SLD-UP) | – | – | – | – |
| Razem Polsce | 1 | – | – | – | – |
| Wesoła Razem | 3 | 2 | – | – | – |
| Wesoła 2002/2006/2010/2014 | 6 | 1 | 2 | 3 | – |
| Wesoła -Samorządna Dzielnica | 2 | – | – | – | – |
| Prawo i Sprawiedliwość | – | 3 | 3 | 7 | 5 |
| Platforma Obywatelska | – | 5 | 6 | 9 | 8 |
| Stowarzyszenie Sąsiedzkie Stara Miłosna „Sąsiedzi dla Miłosnej” | – | 3 | – | 2 | – |
| Stara Miłosna | – | 1 | – | – | – |
| Stowarzyszenie Sąsiedzkie Razem | – | – | 3 | – | – |
| Nasz Dom – Stara Miłosna | – | – | 1 | – | – |
| Tak Wesoła | – | – | – | – | 4 |
| Sąsiedzi dla Wesołej | – | – | – | – | 4 |
Historia wojenna i powojenna
Podczas II wojny światowej Wesoła była ośrodkiem działalności konspiracyjnej. Organizatorem walki podziemnej i założycielem Piątej Kompanii Armii Krajowej Rejonu (pułku) „Dęby” w Wesołej był por. Stefan Berent – pseudonim „Steb”. Piąta kompania składała się z trzech plutonów, z których pierwszy obejmował teren Wesołej, Groszówki, Grzybowej, Zielonej oraz Szkopówkę, drugi działał na obszarze Woli Grzybowskiej, Sulejówka i Żurawki, natomiast trzeci – obejmował Starą Miłosnę, Żwir i Zakręt. W 1944 Piąta Kompania liczyła ok. 100 żołnierzy.
W lipcu 1944 w związku z przygotowywaniem Niemców do obrony wysiedlono ludność i zaminowano teren. Wiele osób trafiło do Rembertowa, a także do obozu w Pruszkowie. Przez 6 tygodni przebiegał tu odcinek frontu niemiecko-sowieckiego.
Ze względu na duże zniszczenia w Warszawie, po wojnie przesiedlono na teren Wesołej ponad tysiąc mieszkańców stolicy.
W 1952 utworzono gminę Wesoła, wchodzącą w skład powiatu warszawskiego. Tworzyły ją wyłączone z dotychczasowej gminy Sulejówek gromady: Miłosna Stara, Szkopówka, Wesoła i Zielona Grzybowska, oraz gromada Pohulanka z gminy Wiązowna[11].
W 1957 Wesoła weszła w skład nowo powstałego powiatu otwockiego. 1 stycznia 1969 z obszaru osiedla Wesoła utworzone zostało miasto Wesoła w województwie warszawskim[3]. W 1971 r. liczyło ono 8367 mieszkańców i obejmowało obszar 23 km².
1 stycznia 1999 w związku z reformą administracyjną znalazła się w powiecie mińskim w województwie mazowieckim a 1 stycznia 2002 została przeniesiona do powiatu warszawskiego w tymże województwie.
27 października 2002 większość mieszkańców Wesołej w referendum zdecydowała o wejściu miasta w skład Warszawy. Wesoła stała się wtedy jedną z 18 dzielnic stolicy. W głosowaniu brało udział ok. 25% mieszkańców Wesołej, z czego ponad 70% zagłosowało za przyłączeniem Wesołej do Warszawy.
Po przyłączeniu Wesołej do Warszawy podjęto precedensową decyzję o pozostawieniu bez zmian ponad 260 (z ok. 300 ogółem) dublujących się nazw ulic i placów[12]. Wcześniej w takich przypadkach nazwy na włączanych terenach zmieniano, jeżeli powtarzały one nazwy już istniejące w Warszawie. W Wesołej funkcjonują one równolegle z takimi samymi nazwami w innych częściach stolicy, a rozróżnianie podwójnych lokalizacji w tej dzielnicy odbywa się poprzez kod pocztowy i częste posługiwanie się w adresach nazwą „Warszawa-Wesoła”[12].
Zabytki
- Kościół parafialny Opatrzności Bożej – kościół rzymskokatolicki ufundowany w latach 30. XX wieku przez właściciela okolicznych dóbr Emanuela Bułhaka. W latach 70. XX wieku wnętrze kościoła zostało przebudowane i ozdobione polichromiami i drogą krzyżową autorstwa Jerzego Nowosielskiego[13].
- Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego w Starej Miłośnie – świątynia zbudowana z drewna w stylu zakopiańskim. Wybudowana po I wojnie światowej w Rokitnie pod Błoniem. W 1948 budynek został przeniesiony na obecne miejsce. W 2006 r. wnętrze kościoła uległo zniszczeniu przez pożar. Podczas remontu zostało odtworzone.
Przypisy
- ↑ Wyszukiwarka TERYT, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12].
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2021. [dostęp 2020-08-27].
- ↑ a b Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 1968 r. w sprawie utworzenia i połączenia niektórych miast w województwach warszawskim i katowickim Dz.U. z 1968 r. nr 48, poz. 343
- ↑ Andrzej Markowski (red.): Wielki Słownik Poprawnej Polszczyzny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 545. ISBN 83-01-14198-0.
- ↑ Miłosna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 440.
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Wesoła. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-19].
- ↑ Radni dzielnicowi wybrani. Oficjalne wyniki – Bielany, Mokotów, Praga Południe, Wawer, Wilanów, Włochy, Śródmieście. tvnwarszawa.tvn24.pl. [dostęp 2015-10-19].
- ↑ Wybory samorządowe 2018, wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-23].
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic, siedzib i nazw niektórych gmin w powiecie warszawskim (Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180).
- ↑ a b Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.
- ↑ Zofia Łukomska-Chojecka: Jerzy Nowosielski w Wesołej. Przewodnik po kościele i kaplicy parafii pw. Opatrzności Bożej w Warszawie-Wesołej. Warszawa: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wesoła m.st. Warszawy, 2019, s. 4, 7. ISBN 978-83-953741-0-4.
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona urzędu dzielnicy Wesoła
- Miłosna (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 440.
- Zielona 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 596.
- Grzybowo 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 895.
- Wola (146) Grzybowa al. Grzybowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 783.
| Obszary MSI |
|
|---|---|
| Części miasta wg TERYT |
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica MSI na ul. Wiejskiej w Starej Miłośnie w dzielnicy Wesoła w Warszawie
Kościół Opatrzności Bożej w Warszawie (Wesoła).
Herb dzielnicy Wesoła w Warszawie
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Podział Wesołej na rejony wg MSI (Miejski System Informacji)
Flag of Wesoła district
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Przystanek kolejowy Warszawa Wesoła
To jest fotografia obszaru chronionego w ramach programu Natura 2000 o identyfikatorze
Autor: Sylwester Kominek, Licencja: CC BY-SA 4.0
skrzyżowanie ul. 1-go Praskiego Puku i Niemcewicza, rondo Emanuela Bułhaka, na pierwszym planie widoczny urząd dzielnicy Wesoła dalej widoczne centrum dzielnicy Wesoła m.st. Warszawy,