Wiązów

Wiązów

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz we Wiązowie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	strzeliński
Gmina	Wiązów
Prawa miejskie	1252
Burmistrz	Jerzy Krochmalny
Powierzchnia	9,16[1] km²
Wysokość	141 – 161 m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	2293[1] 250[1] os./km²
Strefa numeracyjna	+48 71
Kod pocztowy	57-100 oraz 57-120
Tablice rejestracyjne	DST
Położenie na mapie gminy Wiązów Wiązów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wiązów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wiązów
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego Wiązów
50°48′55″N 17°12′13″E/50,815278 17,203611
TERC (TERYT)	0217054
SIMC	0987437
Urząd miejski pl. Wolności 37 57-120 Wiązów
Strona internetowa

Wiązów (łac. Vansovia, niem. Wansen) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, nad Oławą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wiązów.

Nazwa

Znaczenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne i istnieją dwie teorie na ten temat. Pierwsza wywodzi ją od polskiej nazwy oznaczającej drzewo „wiąz”^[2], a druga od zwierzęcia „wąż”^[3]. Obie przytacza śląski pisarz Konstanty Damrot w swojej pracy o śląskim nazewnictwie z 1896 roku wydanej w Bytomiu we fragmentach – „von wiąz – Ulme (...) auch von wąż – die Schlange (...)”^[3].

Podaje on także trzy nazwy: dwie polskie „Wiąz”, „Więzów” oraz niemiecką „Wansen”. Cytuje również szereg nazw zanotowanych w średniowiecznych, łacińskich dokumentach: 1155 Venzovici oraz Wenzouici, 1227 Wanzow, 1483 Wanzaw^[3]. Miejscowość wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1285 roku wydanym przez kancelarię biskupa wrocławskiego Tomasza gdzie zanotowano ją w zlatynizowanej, staropolskiej formie – „Wansow”^[4] W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Wansena^[5].

Podobne pochodzenie nazwy podaje również Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości Wanzow podając jej znaczenie „Ulmen oder Rusterort” – „miejscowość wiązu, brzostu”^[2]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwą łacińską Vansovia oraz nazwą zgermanizowaną Wansen^[6].

Historia

W trakcie archeologicznych badań ratowniczych na rynku w Wiązowie natrafiono na ślady niewielkiego cmentarzyska z wczesnego okresu kultury lateńskiej^[7]. Pierwsze wzmianki o Wiązowie pochodzą z roku 1155, była to wtedy wieś należąca do kapituły wrocławskiej^[8]. Prawa miejskie w nowej lokacji^[9] otrzymał w roku 1252 z nadania księcia Henryka III Białego^[8]. W 1337 r. książę śląski Bolko podarował królowi czeskiemu Janowi miasto Wiązów w powiecie oławskim, a w akcie darowizny wspomniano zamieszkujących tam Żydów. W roku 1353 pojawia się informacja o pobycie w mieście niejakiej Racheli. Miasto było położone na lokalnym szlaku handlowym ze Strzelina do Brzegu, od roku 1352 było pod panowaniem czeskim, a od 1742 pod pruskim^[8]. W 1910 r. Wiązów otrzymał połączenie kolejowe z Brzegiem. W 1933, a więc w roku dojścia do władzy Adolfa Hitlera, społeczność żydowska miasta liczyła 9 osób i podlegała gminie synagogalnej w Oławie^[10].

14 lutego 1945 r. zajęty przez wojska 52 armii I Frontu Ukraińskiego^[11] i przyłączony do Polski. Zniszczony w ok. 30%. Jego dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.

Według danych z 31 grudnia 2013 miasto liczyło 2327 mieszkańców^[12]. W roku 1997 została uruchomiona nowoczesna oczyszczalnia ścieków zrealizowana na podstawie najnowocześniejszych opracowań Politechniki Wrocławskiej.

Położenie

Główną rzeką miasta jest Oława. Inne, mniejsze cieki wodne to Babica, Łękawka i Młynówka – wszystkie uchodzące do Oławy na terenie miasta.

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0

Młyn wodny na odnodze rzeki Oława należący niegdyś do dór biskupich.

Zabytki

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0

Rynek w Wiązowie

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[13]:

• miasto
• Kościół pw. św. Mikołaja, z XIII w., przebudowany w XV w., XVIII w., i w l. 1914–1917
• wieża ratusza, z lat 1574–1585
• budynki prepozytury dóbr biskupich, ul. Biskupicka 3 i 3a, z pierwszej połowy XVIII w.:
  • dom zarządcy
  • budynek mieszkalno-gospodarczy.

inne zabytki:

• ratusz z 1840 r.
• kościół ewangelicki z lat 1845–1847, po 1945 r. zrujnowany i wyburzony.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2013^[12]

Piramida wieku mieszkańców Wiązowa w 2014 roku^[14].

Transport

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0

Wiązów (stacja kolejowa)

Główną drogą kołową jest przebiegająca przez miasto droga krajowa nr 39. Przebiega tędy również nieczynna obecnie linia kolejowa nr 304 ze stacją kolejową Wiązów.

Wiązów w kulturze

Niektóre sceny seriali Warto kochać (2005–2006) oraz Rajskie klimaty (2009) były realizowane we Wiązowie.

Religia

• Kościół łaciński:
  • parafia św. Mikołaja

Przypisy

Bibliografia

• Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.
• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).

• JózefJ. Pilch JózefJ., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, ISBN 83-213-4366-X, OCLC 69480077 .

Linki zewnętrzne

• Więzów 2 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 441 .