Wiązów

Wiązów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz we Wiązowie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

strzeliński

Gmina

Wiązów

Prawa miejskie

1252

Burmistrz

Jerzy Krochmalny

Powierzchnia

9,16[1] km²

Wysokość

141 – 161 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności
• gęstość


2293[1]
250[1] os./km²

Strefa numeracyjna

+48 71

Kod pocztowy

57-100 oraz 57-120

Tablice rejestracyjne

DST

Położenie na mapie gminy Wiązów
Mapa konturowa gminy Wiązów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wiązów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wiązów”
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego
Mapa konturowa powiatu strzelińskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Wiązów”
Ziemia50°48′55″N 17°12′13″E/50,815278 17,203611
TERC (TERYT)

0217054

SIMC

0987437

Urząd miejski
pl. Wolności 37
57-120 Wiązów
Strona internetowa

Wiązów (łac. Vansovia, niem. Wansen) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, nad Oławą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wiązów.

Nazwa

Znaczenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne i istnieją dwie teorie na ten temat. Pierwsza wywodzi ją od polskiej nazwy oznaczającej drzewo „wiąz[2], a druga od zwierzęcia „wąż[3]. Obie przytacza śląski pisarz Konstanty Damrot w swojej pracy o śląskim nazewnictwie z 1896 roku wydanej w Bytomiu we fragmentach – „von wiąz – Ulme (...) auch von wąż – die Schlange (...)[3].

Podaje on także trzy nazwy: dwie polskie „Wiąz”, „Więzów” oraz niemiecką „Wansen”. Cytuje również szereg nazw zanotowanych w średniowiecznych, łacińskich dokumentach: 1155 Venzovici oraz Wenzouici, 1227 Wanzow, 1483 Wanzaw[3]. Miejscowość wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1285 roku wydanym przez kancelarię biskupa wrocławskiego Tomasza gdzie zanotowano ją w zlatynizowanej, staropolskiej formie – „Wansow[4] W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Wansena[5].

Podobne pochodzenie nazwy podaje również Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości Wanzow podając jej znaczenie „Ulmen oder Rusterort” – „miejscowość wiązu, brzostu[2]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwą łacińską Vansovia oraz nazwą zgermanizowaną Wansen[6].

Historia

W trakcie archeologicznych badań ratowniczych na rynku w Wiązowie natrafiono na ślady niewielkiego cmentarzyska z wczesnego okresu kultury lateńskiej[7]. Pierwsze wzmianki o Wiązowie pochodzą z roku 1155, była to wtedy wieś należąca do kapituły wrocławskiej[8]. Prawa miejskie w nowej lokacji[9] otrzymał w roku 1252 z nadania księcia Henryka III Białego[8]. W 1337 r. książę śląski Bolko podarował królowi czeskiemu Janowi miasto Wiązów w powiecie oławskim, a w akcie darowizny wspomniano zamieszkujących tam Żydów. W roku 1353 pojawia się informacja o pobycie w mieście niejakiej Racheli. Miasto było położone na lokalnym szlaku handlowym ze Strzelina do Brzegu, od roku 1352 było pod panowaniem czeskim, a od 1742 pod pruskim[8]. W 1910 r. Wiązów otrzymał połączenie kolejowe z Brzegiem. W 1933, a więc w roku dojścia do władzy Adolfa Hitlera, społeczność żydowska miasta liczyła 9 osób i podlegała gminie synagogalnej w Oławie[10].

14 lutego 1945 r. zajęty przez wojska 52 armii I Frontu Ukraińskiego[11] i przyłączony do Polski. Zniszczony w ok. 30%. Jego dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.

Według danych z 31 grudnia 2013 miasto liczyło 2327 mieszkańców[12]. W roku 1997 została uruchomiona nowoczesna oczyszczalnia ścieków zrealizowana na podstawie najnowocześniejszych opracowań Politechniki Wrocławskiej.

Położenie

Główną rzeką miasta jest Oława. Inne, mniejsze cieki wodne to Babica, Łękawka i Młynówka – wszystkie uchodzące do Oławy na terenie miasta.

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0
Młyn wodny na odnodze rzeki Oława należący niegdyś do dór biskupich.

Zabytki

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0
Rynek w Wiązowie

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:

  • miasto
  • Kościół pw. św. Mikołaja, z XIII w., przebudowany w XV w., XVIII w., i w l. 1914–1917
  • wieża ratusza, z lat 1574–1585
  • budynki prepozytury dóbr biskupich, ul. Biskupicka 3 i 3a, z pierwszej połowy XVIII w.:
    • dom zarządcy
    • budynek mieszkalno-gospodarczy.

inne zabytki:

  • ratusz z 1840 r.
  • kościół ewangelicki z lat 1845–1847, po 1945 r. zrujnowany i wyburzony.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2013[12]

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób%osób%osób%
populacja23271001 21652,21 11147,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
254133121

Piramida wieku mieszkańców Wiązowa w 2014 roku[14].

Piramida wieku Wiazow.png

Transport

(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0
Wiązów (stacja kolejowa)

Główną drogą kołową jest przebiegająca przez miasto droga krajowa nr 39. Przebiega tędy również nieczynna obecnie linia kolejowa nr 304 ze stacją kolejową Wiązów.

Wiązów w kulturze

Niektóre sceny seriali Warto kochać (2005–2006) oraz Rajskie klimaty (2009) były realizowane we Wiązowie.

Religia

Przypisy

  1. a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  2. a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 9, OCLC 456751858 (niem.).
  3. a b c Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 180.
  4. Colmar Grünhagen 1870 ↓, s. 219.
  5. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 182. ISBN 978-83-910595-2-4.
  6. Knie 1830 ↓, s. 1056.
  7. Przemysław Dulęba, Groby kultury lateńskiej z Wiązowa na Dolnym Śląsku, „Archeologia Polski”, 2021 (6), s. 93-117, ISSN 0003-8180.
  8. a b c Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, s. 389. ISBN 83-213-4366-X.
  9. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 98
  10. Historia społeczności – Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2017-11-22].
  11. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 803
  12. a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. Stan w dniu 31 XII
  13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 150. [dostęp 2012-10-02].
  14. Wiązów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Bibliografia

  • Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, ISBN 83-213-4366-X, OCLC 69480077.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
POL województwo dolnośląskie COA.svg
Herb województwa dolnośląskiego (od 2009)
Wiązów (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map.
Piramida wieku Wiazow.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Wiązowa, 2014
Town hall in Wiązów (Poland, February 2011).jpg
Autor: (GRAD), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ratusz we Wiązowie, woj. Dolnośląskie.