Wiązowate

Wiązowate
Wiąz górski
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	wiązowate
Nazwa systematyczna
Ulmaceae Mirb. Elém. Phys. Vég. Bot.: 905. 1815, nom. cons.

Wiązowate (Ulmaceae Mirb.) – rodzina roślin zaliczana do rzędu różowców (Rosales). Obejmuje 7 rodzajów z 56 gatunkami^[2][3]. Należą tu rośliny drzewiaste występujące głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej, poza tym obecne na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej^[2]. We florze Polski występują jako rodzime tylko trzy gatunki reprezentujące rodzaj wiąz (Ulmus)^[4].

Rośliny z tej rodziny są ważnym źródłem surowca drzewnego, wykorzystywane są jako włóknodajne i ozdobne^[5].

Morfologia

Kwiatostan wiązu szypułkowego

Pokrój

Drzewa o pędach rozgałęziających się sympodialnie (pąk szczytowy jest odrzucany i wzrost kontynuowany jest przez pąk boczny)^[2]. Rośliny pozbawione są rurek mlecznych, ale często zawierają kanały lub komórki wydzielające śluz roślinny^[5].

Liście

Zrzucane przed zimą^[2]. Ułożone skrętolegle, często dwurzędowo, z przylistkami. Blaszki pojedyncze, w nasadzie często asymetryczne, z piłkowanymi brzegami, z żyłkami przewodzącymi sięgającymi końców ząbków^[5].

Kwiaty

Obupłciowe i jednopłciowe, wyrastające pojedynczo lub skupione w pęczki, wierzchotki i grona. Drobne i wiatropylne. Zwykle 5-krotne, z 5 (czasem inna liczba od 2 do 9) listkami okwiat u wyrastającymi spiralnie, czasem zrośniętymi. Pręcików taka sama liczba jak listków okwiatu. Zalążnia górna, pojedyncza, rozwijająca się z dwóch lub trzech owocolistków, z pojedynczymi zalążkami w komorach^[2][5].

Owoce

Spłaszczone, jednonasienne skrzydlaki^[2][5].

Systematyka

W tradycyjnym ujęciu rodzina była dzielona na dwie podrodziny Ulmoideae i Celtidoideae, czasem podnoszone do rangi osobnych rodzin Ulmaceae i Celtidoideae. Pierwsze różnią się m.in. suchymi owocami i liczbą chromosomów wynoszącą 28, podczas gdy u drugich owocem są pestkowce, a liczba chromosomów wynosi 20, 30 i 40^[6]. Niezależnie od ujęcia cała grupa sytuowana była albo w rzędzie pokrzywowców Urticales^[6], albo szerzej ujmowanych różowców Rosales^[2]. Zastosowanie metod molekularnych pozwoliło potwierdzić bliską relację z rodzinami tworzącymi rząd pokrzywowców (konopiowate Cannabaceae, morwowate Moraceae i pokrzywowate Urticaceae), w stosunku do których wiązowate zajmują pozycję bazalną^[2]. Powiązania i podział rodzajów między tymi rodzinami zmieniał się w zależności od danych jakimi dysponowali systematycy. Badania filogenetyczne bazujące na analizie chloroplastowego DNA oraz sekwencjonowaniu DNA, ujawniły bliższą relację Celtidoideae z konopiowatymi i współcześnie (np. w systemach APG) do konopiowatych włączana jest ta grupa rodzajów (m.in. Trema, Pteroceltis i wiązowiec Celtis)^[2]. W efekcie współcześnie do wiązowatych zalicza się zamiast kilkunastu rodzajów^[7] – 7 rodzajów z 56 gatunkami, z czego większość należy do rodzaju wiąz Ulmus^[2][3].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Podział na rodzaje^[2][3]

• Ampelocera Klotzsch
• Hemiptelea Planch. – hemipteleja
• Holoptelea Planch.
• Phyllostylon Capan. ex Benth.
• Planera J.F. Gmel.
• Ulmus L. – wiąz
• Zelkova Spach. – brzostownica

Przypisy