Wiaczesław Tichonow
 (c) Kremlin.ru, CC BY 4.0 | |
| Imię i nazwisko | Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 8 lutego 1928 |
| Data i miejsce śmierci | 4 grudnia 2009 |
| Zawód | |
| Współmałżonek | Nonna Mordiukowa |
| Odznaczenia | |
               | |
Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow (ros. Вячеслав Васильевич Тихонов; ur. 8 lutego 1928 w Pawłowskim Posadzie koło Moskwy, zm. 4 grudnia 2009[1] w Moskwie[2]) – radziecki i rosyjski aktor filmowy i teatralny.
Największą sławę przyniosła mu rola Standartenführera SS Stirlitza w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Ponadto Tichonow wystąpił m.in. w filmach nagrodzonych Oscarem – Wojna i pokój (1969) i Spaleni słońcem (1994). Został uhonorowany m.in. Orderem Lenina oraz tytułami m.in. Ludowego Artysty ZSRR (1974) i Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982).
Oprócz filmów fabularnych wystąpił także w poświęconym mu filmie dokumentalnym Профессия – киноактёр wyświetlanym w TVP pod tytułem Zawód aktor[3].
Życiorys
Młodość i początki kariery
Pochodził z rodziny robotniczej – jego ojciec Wasilij Romanowicz był mechanikiem w przędzalni, a matka Walentyna Wiaczesławowna opiekunką w domu dziecka. W wieku 13 lat rozpoczął naukę zawodu tokarza, a następnie zaczął pracować w fabryce broni. W 1944 rozpoczął naukę jako student roku zerowego na politechnice. Wbrew woli rodziców, którzy widzieli w nim inżyniera, marzył o zawodzie aktora. W 1945 próbował dostać się na studia do moskiewskiego WGIK. Nie zdał egzaminów, jednak po zakończeniu rekrutacji znalazł się w klasie prof. Borysa Bibikowa. W czasie studiów zadebiutował jako aktor – w 1948 wystąpił w filmie Siergieja Gierasimowa Młoda gwardia. Uczelnię ukończył z wyróżnieniem w 1950. Niestety przez kolejne 10 lat nie otrzymywał żadnych interesujących propozycji; grał poślednie, oparte głównie na jego męskiej urodzie, role w Moskiewskim Teatrze Studyjnym. Dopiero w 1958 Stanisław Rostocki powierzył mu rolę traktorzysty Morozowa w produkcyjniaku Dieło było w Pieńkowie. Rola ta przyniosła mu uznanie widzów. Od tego momentu rozpoczęła się jego prawdziwie aktorska kariera – otrzymywał i przyjmował propozycje ról w wielu znaczących filmach kina radzieckiego. Ukoronowaniem tego okresu kariery aktora był udział w nagrodzonej Oskarem megaprodukcji Siergieja Bondarczuka Wojna i pokój, w której zagrał Bołkońskiego. Za rolę nauczyciela Mielnikowa w kolejnym filmie Rostockiego Dożyjemy do poniedziałku otrzymał w 1970 Nagrodę Państwową ZSRR.
Siedemnaście mgnień wiosny
Największą sławę przyniosła mu jednak rola Standartenführera SS Stirlitza (Isajewa) w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Niespotykaną popularność, jaką cieszył się film w ZSRR i poza jego granicami, przyniosła aktorowi Nagrodę Państwową RFSRR w 1976 i członkostwo w KPZR.
Ostatnie lata
Rola Stirlitza stała się jednocześnie końcem kariery „zaszufladkowanego” aktora. Po emisji serialu grywał rzadko i nie były to role znaczące – kimkolwiek był na ekranie, widziano w nim radzieckiego wywiadowcę-pracownika specsłużb. Obraz ten ugruntowała rola w serialu TV z 1984 p. t. TASS upałnomoczien zajawit...
W 2002 aktor przeszedł zawał serca. Szpitalem najbliższym jego miejsca zamieszkania była klinika wojskowa, dokąd go przewieziono. Podczas spisywania danych personalnych obok imienia i nazwiska na pytanie o stopień podał Standartenführer.
Śmierć
28 listopada 2009 aktor trafił do Centralnego Szpitala Klinicznego w Moskwie. 3 grudnia przeszedł kolejny zawał i był operowany. Zmarł dzień później. Kondolencje rodzinie zmarłego złożyli Władimir Putin i Dmitrij Miedwiediew.
Został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie[4].
Życie prywatne
Pierwszą żoną Tichonowa była aktorka Nonna Mordiukowa, z którą przeżył 13 lat i miał syna Władimira (1950–1990). Po raz drugi ożenił się w 1967 z Tamarą Iwanowną, z którą miał córkę Annę (ur. 1969) i z którą przeżył 42 lata.
Filmografia
- 1948 – Młoda gwardia (Молодая гвардия) jako Wołodia Ośmuchin
- 1950 – W dni pokoju (В мирные дни)
- 1951 – Taras Szewczenko (Тарас Шевченко)
- 1952 – Maksymek (Максимка)
- 1954 – O tym nie wolno zapomnieć (Об этом забывать нельзя)
- 1955 – Gwiazdy na skrzydłach (Звёзды на крыльях)
- 1956 – Serce znów bije (Сердце бьется вновь)
- 1958 – Dwie rywalki (Дело было в Пенькове)
- 1959 – Wypadek ekstraordynarny (Ч.П. – чрезвычайное проишествие)
- 1959 – Majowe gwiazdy (Майские звёзды)
- 1959 – Pragnienie (Жажда)
- 1960 – Sprawa trzynastu (Мичман Панин)
- 1961 – Dwa życia (Две жизни)
- 1962 – Dom na rozstajach (На семи ветрах)
- 1963 – Tragedia optymistyczna (Оптимистическая трагедия)
- 1965 – Bohater naszych czasów (Герой нашего времени)
- 1966 – Beła (Бэла)
- 1967 – Wojna i pokój (Война и мир) jako Andriej Bołkoński
- 1967 – Zosja (Зося)
- 1968 – Dożyjemy do poniedziałku (Доживём до понедельника)
- 1969 – Szczęście rodzinne (Семейное счастье)
- 1970 – Karuzela (Карусель)
- 1970 – Jeden z nas (Один из нас)
- 1971 – Osoba po drugiej stronie (Человек с другой стороны)
- 1971 – Jegor Bułyczow i inni (Егор Булычов и другие)
- 1971 – Trzymaj się chmur (Держись за облака)
- 1973 – Siedemnaście mgnień wiosny (Семнадцать мгновений весны) jako wywiadowca Maksym Isajew-Stirlitz
- 1974 – Rozerwany pierścień (Фронт без флангов)
- 1975 – Oni walczyli za ojczyznę (Они сражались за Родину)
- 1976 – ...I inni urzędnicy (...И другие официальные лица)
- 1976 – Opowieść o ludzkim sercu (Повесть о человеческом сердце)
- 1977 – Biały Bim Czarne Ucho (Белый Бим Чёрное ухо)
- 1977 – Diałog (Диалог)
- 1978 – Po ulicam komod wodili (По улицам комод водили)
- 1978 – Front za linią frontu (Фронт за линией фронта)
- 1979 – Zawód – aktor filmowy (Профессия – киноактер) jako cameo
- 1981 – Urlop bezpłatny (Отпуск за свой счёт)
- 1982 – Front na tyłach wroga (Фронт в тылу врага)
- 1982 – Nizami (Низами)
- 1982 – Europejska historia (Европейская история)
- 1984 – Kryptonim „Trianon” (ТАСС уполномочен заявить...)
- 1985 – Walka o Moskwę (Битва за Москву)
- 1986 – Podejście do przyszłości (Приближение к будущему)
- 1987 – Apelacja (Апелляция)
- 1987 – Niecierpliwość duszy (Нетерпение души)
- 1987 – Jeźdźcy (Наездники)
- 1988 – Zabic drakona (Убить дракона)
- 1989 – Miłość z przywilejami/Szczegóły miejskie (Любовь с привилегиями/Городские подробности)
- 1991 – Fantazmaty zielonego pokoju (Призраки зелёной комнаты)
- 1991 – Wiwat, gardemarinowie! (Виват, гардемарины!)
- 1992 – Biesy (Бесы)
- 1992 – Kapłani i ołtarze (Жрецы и алтари)
- 1992 – Gardemariny III (Гардемарины III)
- 1993 – Niezrównana (Несравненная)
- 1993 – Benefis małomiasteczkowy (Провинциальный бенефис)
- 1993 – Kodeks hańby (Кодекс бесчестья)
- 1994 – Spaleni słońcem (Утомлённые солнцем)
- 1994 – Kodeks milczenia-2. Ślad czarnej ryby (Кодекс молчания-2: След чёрной рыбы)
- 1995 – Awantura (Авантюра)
- 1996 – Miły przyjaciel z dawno zapomnianych lat (Милый друг давно забытых лет)
- 1998 – Poczekalnia (Зал ожидания)
- 1998 – Utwór do dnia Zwycięstwa (Сочинение ко Дню Победы)
- 1998 – Berliński ekspres (Берлинский экспресс)
- 2006 – Oczami wilka (Глазами волка)
- 2006 – Andersen. Życie bez miłości (Андерсен. Жизнь без любви)
Odznaczenia
- Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982)
- Order Zasług dla Ojczyzny III klasy (2003)
- Order Zasług dla Ojczyzny IV klasy (1995)
- Order Honoru (2008)
- Order Lenina (1982)
- Order Rewolucji Październikowej (1978)
- Order „Znak Honoru”
- Medal współpracy wojskowej (2003, FSB)
- Medal „Za zasługi” (2003, SWZ)
- Ludowy Artysta ZSRR (1974)
- Zasłużony Artysta RFSRR (1962)
- Nagroda Państwowa RFSRR im. braci Wasilewskich (1976)
- Nagroda Leninowska (1980)
- Nagroda Państwowa ZSRR (1970)
- Nagroda Leninowskiego Konsomołu (1979)
- Nagroda Prezydenta Federacji Rosyjskiej (1998)
- Nagroda Państwowa Ukrainy im. Tarasa Szewczenki (1980)
Przypisy
- ↑ Zmarł Wiaczesław Tichonow – filmowy Stirlitz, Onet.pl, 4 grudnia 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-12-15].
- ↑ Умер Вячеслав Тихонов.
- ↑ Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 272–273.
- ↑ Новодевичье кладбище. Тихонов Вячеслав Васильевич (1928-2009).
Bibliografia
- Kazimierz Nowacki (red.), Z filmem radzieckim na ty, Kraków 1972, s. 66–67.
- Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 272–273.
- Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 699–710.
Linki zewnętrzne
- Wiaczesław Tichonow w bazie IMDb (ang.)
- Wiaczesław Tichonow w bazie filmweb (pol.)
- Wiaczesław Tichonow w bazie kino-teatr.ru (ros.)
Media użyte na tej stronie
Medal “Gold Star” of a “Hero of the Soсialist Labor of the Soviet Union”
Знак «Народный артист СССР». Изображение с удостоверения к знаку.
Ribbon bar for the Soviet decoration Order of Lenin. Drawn by Zscout370.
Medal State Prize Soviet Union
Ribbon bar of Order of Merit Before the Fatherland 4st
Ribbon bar of the Order of the Badge of Honour. The Soviet Union (USSR).
(c) RIA Novosti archive, image #16849 / Khalip / CC-BY-SA 3.0
“Gagarin, Tereshkova, Tikhonov and Lyubeznov”. Guests of the Central TV Studio (right to left): Yuri Gagarin, actor Vyacheslav Tikhonov, Hero of the Soviet Union Valentina Tereshkova and people's artist of the USSR Ivan Lyubeznov.
Ribbon bar of medal «For fighting commonwealth» (FSB)
Ribbon bar of Order of Honor
Medal of the winner of the award of the President of the Russian Federation
Ribbon bar of Order of Merit Before the Fatherland 3st
Badge of Honor winner of the National Prize of Ukraine named by Taras Shevchenko