Wiadukt Pancera w Warszawie
 Wiadukt Pancera i rynek Mariensztacki (ok. 1890–1905) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | Warszawa |
| Wiadukt Pancera | |
| Długość | 675[1] m |
| Szerokość: • całkowita |
|
| Liczba przęseł | 7 |
| Rozpiętość przęseł | 13,8–14,9 |
| Data budowy | 1844–1846 |
| Data zburzenia | 1944 |
| Data odbudowy | nie |
| Projektant | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′49,0200″N 21°00′53,7120″E/52,246950 21,014920 | |
Wiadukt Pancera, także Nowy Zjazd[1] – nieistniejący wiadukt łączący plac Zamkowy z mostem Kierbedzia w Warszawie, zbudowany w latach 1844–1846. Został zburzony w 1944. Pozostałości wiaduktu rozebrano podczas budowy w latach 1947–1949 trasy W-Z.
Historia
Wiadukt powstał w celu ułatwienia dojazdu do mostu łyżwowego na Wiśle znajdującego się u wylotu stromej i wąskiej ul. Bednarskiej[1][2]. Miał on również stanowić przyczółek dla przyszłego mostu stałego przez Wisłę[3]. W związku z jego budową zburzono klasztor i kościół bernardynek oraz część zabudowy Mariensztatu[4].
Wiadukt został zbudowany w latach 1844–1846 według projektu Feliksa Pancera[1]. Była to konstrukcja o siedmiu łukowych sklepieniach, wykonanych z cegły, wspartych na sześciu filarach i dwóch przyczółkach. Wiadukt, nazywany także Nowy Zjazdem[1], umożliwił zjazd z placu Zamkowego do ulicy Dobrej, i dalszy dojazd do ul. Bednarskiej.
Wiadukt został wykorzystany jako dojazd do oddanego do użytku w 1864 roku mostu Aleksandryjskiego (nazywanego zwyczajowo mostem Kierbedzia)[5][6]. Ułożono na nim także tory tramwajowe. Początkowo była to linia tramwaju konnego należącego do kolei rosyjskich, która łączyła linie szerokotorowe na Pradze z linią normalnotorową Warszawsko-Wiedeńską. W 1908 tramwaje konne zostały zastąpione przez tramwaje elektryczne.
Wiadukt został częściowo wysadzony po powstaniu warszawskim. Wycofujące się wojska niemieckie niszcząc przedostatni filar spowodowały zawalenie się dwóch sąsiadujących przęseł.
Pozostałości wiaduktu rozebrano w trakcie budowy trasy W-Z w związku z budową tunelu Trasy i mostu Śląsko-Dąbrowskiego[7]. Rozbiórka rozpoczęła się w styczniu 1948 i zakończyła w lutym tego samego roku[8]. Została przeprowadzona przez Przedsiębiorstwo Budowlane „Beton-Stal”, odpowiadające za budowę zachodniego odcinka Trasy W-Z[9]. Obok rozebranego wiaduktu wytyczono ul. Nowy Zjazd[1].
Ocalałym elementem wiaduktu jest tablica wykonana z żelaza upamiętniająca jego budowę[10]. Znajduje się na niej napis w językach rosyjskim i polskim[10].
Galeria
Wiadukt Pancera przed wybudowaniem mostu Kierbedzia, umożliwiający zjazd z placu Zamkowego do ulicy Dobrej 
Ruch pieszy i konny na wiadukcie ok. 1892, widok w kierunku placu Zamkowego 
Przebudowany wiadukt Pancera jako droga dojazdowa na most, przed 1939 
Zniszczone przez Niemców przęsła wiaduktu, 1945. Po prawej pałac pod Blachą 
Nawierzchnia wiaduktu w 1945 
Tablica z wiaduktu Pancera ustawiona przy Bramie Grodzkiej Zamku Królewskiego (2007)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 554. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Karol Mórawski: Warszawa. Dzieje miasta. Warszawa: Książka i Wiedza, 2017, s. 243. ISBN 978-83-05-13657-0.
- ↑ Karol Mórawski: Warszawa. Dzieje miasta. Warszawa: Książka i Wiedza, 2017, s. 244. ISBN 978-83-05-13657-0.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 114.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 61. ISBN 978-83-268-1238-5.
- ↑ Stefan Kieniewicz: Warszawa w latach 1795–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 123.
- ↑ Henryk Janczewski: Całe życie z Warszawą. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 248. ISBN 83-06-01409-X.
- ↑ Karol Małcużyński: Szkice warszawskie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 50.
- ↑ Karol Małcużyński: Szkice warszawskie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 49–50.
- ↑ a b Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 214. ISBN 83-01-06109-X.
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Warszawa - targowisko na Mariensztacie i wiadukt Pancera.
Wiadukt Pancera w Warszawie
Wiadukt Pancera od strony Wisły na fotografii Karola Beyera
Wiadukt Pancera, obok widoczny pałac Pod Blachą
Wiadukt Pancera w Warszawie
Nowy Zjazd w Warszawie