Wiadukt Weisera

„Wiadukt Weisera” - jeden z najbardziej znanych zachowanych wiaduktów dawnej kolei, zburzony 5 czerwca 2013 w związku z budową PKM

Fragment wiaduktu

Wiadukt powstający w miejscu Mostku Weisera

Wiadukt Weisera, zwany także Mostem Weisera – wiadukt istniejący w latach 1913–2013 w Gdańsku. Nowy obiekt wybudowano w 2014, oznaczony na planach symbolem WD9^[1].

Umiejscowiony na przedłużeniu ul. Ludowej i w pobliżu ul. Mikołaja Gomółki^[2][3] na granicy dzielnic Strzyży, VII Dworu oraz Wrzeszcza Górnego.

Historia

Obiekt został wybudowany w 1913. Łączył niezalesione wówczas grunty należące do Maxa Hartmanna, właściciela fabryki, mieszkającego na Cygańskiej Górze^[4][5]. W latach 1914–1945 jeździła pod nim tzw. Kolej Kaszubska. Wiadukt był umiejscowiony między stacją Gdańsk Wrzeszcz, a przystankiem Gdańsk Brętowo.

Wycofujące się z Gdańska niemieckie wojska pod koniec marca 1945 wysadziły największe z wiaduktów (nad: ul. Grunwaldzką/ul. Wita Stwosza/ul. Polanki/ul. Słowackiego/ul. Dolne Migowo). Był to element obrony. Wysadzając te mosty Niemcy zamierzali tymczasowo zablokować przejście dla atakującej Armii Czerwonej.

W latach powojennych Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Gdańsku podjęła decyzję by istniejący, pozostały na nie zniszczonych odcinkach tor kolejowy rozebrać. Według autora książki „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza miał zostać przeznaczony na odbudowę, rozebranego przez Ludzi Radzieckich w czasie wojny, odcinka Lębork–Maszewo^[6][7], natomiast według zastępcy dyrektora ds. technicznych PKP PLK S.A. Zakładu Linii Kolejowych w Gdyni Leszka Lewińskiego^[8], aby przewieźć go do Malborka i ułożyć na pewnym odcinku linii Malbork–Kwidzyn^[9].

Na północ od wiaduktu zasadzono kilka egzemplarzy dębu czerwonego, którym obsadzono również nieodległą al. Wojska Polskiego.

Wiadukt Weisera będąc na uboczu nie został zniszczony w czasie walk i przetrwał do 2013.

Odniesienia w kulturze

Popularności temu obiektowi przysporzyła wydana w 1987 książka gdańszczanina Pawła Huellego „Weiser Dawidek”^[10]. Od tego momentu obiekt ten nazywany był wiaduktem bądź mostem Weisera.

Wiadukt przez wiele lat był miejscem spotkań dla mieszkańców Strzyży, Brętowa, Niedźwiednika, Wrzeszcza oraz innych dzielnic Gdańska.

Pożegnania

W związku z tym, że Pomorska Kolej Metropolitalna planowana była jako linia dwutorowa konieczne stało się wyburzenie wszystkich pozostałych do tej pory na szlaku dawnej tzw. kolei kokoszkowskiej obiektów inżynieryjnych zbudowanych przed I wojną światową^[11], ze względu na ich stan techniczny. Chodziło także o zachowany w stanie z czasów budowy linii Most Weisera^[12].

Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz–Stara Piła przygotowana była pod dwa tory. Wybudowano jeden ale w perspektywie miały być dwa.

14 marca 2013 pasjonat historii i mieszkaniec Strzyży Romuald Szymański^[13] zamieścił w internecie artykuł pt.: „Pomorska Kolej Metropolitalna: Stulatki do rozbiórki”, w którym autor opisał smutną konieczność wyburzenia wiaduktów i przyczółków dawnej linii kokoszkowskiej^[14][15]. Był on inspiracją do organizacji pożegnań wiaduktu.

• Nieoficjalnie obiekt został pożegnany 26 marca, organizatorami byli Mateusz Czerwiński i Piotr Trzeciak^[16][17][18].
• Oficjalne pożegnanie wiaduktu, którego organizatorem był Mikołaj Sobczak, odbyło się 27 kwietnia^{[19][20][21][22][23][24][17][25][18][26]}. Do wydarzenia dołączyły Pomorska Kolej Metropolitalna z prezesem Krzysztofem Rudzińskim^[27][28][29] oraz Rada Dzielnicy Strzyża^[30] z przewodniczącym Zarządu Dzielnicy Andrzejem Witkiewiczem^[31]. Z tej okazji PKM S.A. wydało pamiątkową kartkę na której z jednej strony było zdjęcie wiaduktu autorstwa Henryka Jursza, a z drugiej wizualizacja nowego obiektu^[23][25]. Pożegnanie z 27 kwietnia zostało wspomniane w książce H.Jursza, pt.: „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby”^[32]. Podczas pożegnania Mostu Weisera 27 kwietnia przedstawiciele PKM zapowiedzieli, że obiekt zostanie wyburzony 5 czerwca^[33][34].

Wyburzenie

Pod koniec maja 2013 rozpoczęto przygotowania do wyburzenia^[35] usuwając murki i balustradę^[36].

5 czerwca wiadukt został wyburzony w widowiskowy sposób. Destrukcję poprzedziła inscenizacja historyczna bitwy pomiędzy Sowietami i Niemcami, która w tym miejscu tak naprawdę nigdy się nie odbyła – tzw. „Bitwa o Mostek Weisera”, z udziałem trzech czołgów i około 30 żołnierzy. Wydarzenie oglądało około 3 tysięcy osób. Gośćmi honorowymi byli: marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk^[37] oraz pisarz Paweł Huelle, autor książki „Weiser Dawidek”^[38], który dał symboliczny sygnał do wyburzenia wraz ze swoimi przyjaciółmi (pierwowzorami bohaterów)^[17][39][40].

Nowy obiekt

Zgodnie z zapowiedziami Pomorskiej Kolei Metropolitalnej na miejscu wyburzonego wiaduktu powstał nowy obiekt dosyć podobny, ale dostosowany do linii dwutorowej pod sobą i jej elektryfikacji^{[25][39][41][42][43]}.

Oznaczony na planach symbolem WD9.

• 2013
  • 14 sierpnia rozpoczęła się budowa, wbijanie pali wzmacniających grunt pod konstrukcję nowego wiaduktu^[44].
  • W październiku pojawił się pomysł przeprowadzenia konkursu na nazwę odbudowywanego mostku, który został podważony przez PKM S.A. i ostatecznie od niego odstąpiono^[45].
• 2014
  • 9 kwietnia została ukończona konstrukcja obiektu.
  • 13 września pod Nowym Mostem Weisera można było przejechać się drezyną podczas Dnia Otwartego PKM odbywającego się tuż obok budowanego przystanku PKM Gdańsk Niedźwiednik^[46][47].
  • W październiku na Mostku zamontowano pierwszą część balustrady^[48].
  • 17 października przeprowadzono próbę obciążeniową wiaduktu^[49][50].
  • W listopadzie obiekt został wyasfaltowany^[51].
• 2015
  • W czerwcu z wiaduktu zdemontowano część balustrady^[52], która powróciła w lipcu tegoż roku^[53].
  • W sierpniu w okolicach Mostu pojawiły się murki z poprzedniego obiektu^[54], w tym samym miesiącu zostały one postawione wraz z fragmentem balustrady^[55]. Również w tym samym miesiącu nieopodal Mostku dzięki staraniom mieszkańca Strzyży Romualda Szymańskiego postawiono głaz narzutowy^[56][57].
• 2017
  • W kwietniu na kamieniu znajdującym się przy zachowanych murkach i fragmencie balustrady z poprzedniego Mostku pojawił się napis: „Relikty Mostu Weisera z 1913 r.”^[18][58].
  • We wrześniu na zachowanym murku, z poprzedniego Mostku, umieszczono tablicę opisującą historię Mostu Weisera z lat 1913–2013^[59][60].
• 2018
  • W lipcu w ramach cyklu „Weekend z PKM” Dziennik Bałtycki wyemitował odcinek pt.: „Pomorskie atrakcje na weekend. Historyczny spacer śladami Weisera Dawidka.”^[61].
• 2019
  • W listopadzie w okolicach Mostku powstała infrastruktura rekreacyjna. Ustawiono również ławki^[62][63].
• 2022
  • W ramach kolejnego etapu elektryfikacji linii PKM (odcinek Brętowo–Strzyża) pod obiektem ustawiono słupy trakcyjne, których ustawianie rozpoczęło się w styczniu^[64][65].
  • W ramach kolejnego etapu elektryfikacji linii PKM (odcinek Strzyża–Niedźwiednik) pod wiaduktem rozwieszono sieć trakcyjną, której rozwieszanie rozpoczęto w kwietniu^[66].
  • We wrześniu w okolicach Mostu ustawiono oznakowania ostrzegawcze^[67].
  • W nocy z 8 na 9 listopada odbył się, na odcinku Gdańsk Wrzeszcz–Gdańsk Kiełpinek, pierwszy testowy przejazd pociągu elektrycznego po trasie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej^{[68][69][70][71]}.

Podobne obiekty

Istnieją bliźniaczo podobne obiekty do Wiaduktu Weisera – istniejącego w latach 1913–2013, m.in.: w Rzepnicy koło Bytowa^[72][73], w Tardzie koło Miłomłyna^[74][75] czy w Niemczech^[76].

Zobacz też

• Historia budowy Pomorskiej Kolei Metropolitalnej
• Cmentarz Brętowski
• Głaz Borkowskiego
• Ślimak

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona PKM
• „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza
• Problem odbudowy linii kolejowej Gdańsk Wrzeszcz – Kokoszki w drugiej połowie lat 50. XX w.
• Pomorska Kolej Metropolitalna 2010–2015
• Paweł Huelle
• Mostek Weisera – 20 kwietnia 2013
• Pożegnanie mostku Weisera – 27.04.2013 r.
• Tłumy na pożegnaniu mostku Weisera
• Mostek Weisera Wikimapia
• Szlakiem przyszłej PKM Gdańsk Zaspa Kiełpinek, styczeń 2013
• Po torze, po torze, po torze, przez most
• Spacer Gdańsk Wrzeszcz – Gdańsk Morena – trasą Pomorskiej Kolei Metropolitalnej
• Poland – Gdańsk – Wrzeszcz – Wiadukt Weisera Dawidka
• Linia kolejowa z gdańskiego Wrzeszcza przez Starą Piłę, Liniewo, Bąk do Czerska
• 2013.02.04 Brętowo Niedźwiednik Strzyża (Kolej Metropolitalna)(PKM)(Gdańsk)(PL)
• Pociąg na Strzyży
• Relikty Kolei Kokoszkowskiej na trasie PKM – Mostek Weisera
• Mikołaj Sobczak o Moście Weisera, 5 czerwca 2021 roku
• Elektryfikacja Pomorskiej Kolei Metropolitalnej w Gdańsku Strzyży, 11 stycznia 2022 roku
• Relikty Mostu Weisera w Gdańsku Strzyży (1913-2013) – ul. Mikołaja Gomółki 17, 11 kwietnia 2022 roku
• Elektryfikacja Pomorskiej Kolei Metropolitalnej – Most Weisera w Gdańsku Strzyży, 22 kwietnia 2022 roku
• Most Weisera w Gdańsku Strzyży, 27 kwietnia 2022 roku
• Pomorska Kolej Metropolitalna 10 lat po ostatnim przemarszu tą trasą
• Widok XV – „Joanna”
• Koncepcja muralu na mostku Weisera