Widłaczek torfowy

Widłaczek torfowy
Ilustracja
Systematyka[1]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny naczyniowe
Klasawidłaki
Rządwidłakowce
Rodzinawidłakowate
Rodzajwidłaczek
Gatunekwidłaczek torfowy
Nazwa systematyczna
Lycopodiella inundata (L.) Holub
Preslia 36: 21. 1964[2]
Synonimy
  • Lycopodium inundatum L.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Widłaczek torfowy, widłak torfowy (Lycopodiella inundata) – gatunek rośliny z rodziny widłakowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek atlantycki o zasięgu wokółbiegunowym. Zwarty obszar jego zasięgu obejmuje większą część Europy i wschodnie obszary Ameryki Północnej, w Europie Wschodniej występuje tylko na rozproszonych i izolowanych stanowiskach po Kaukaz. W Europie Północnej sięga po 67° szerokości geograficznej. Występuje także na Azorach, w Japonii i nad Bajkałem. W Polsce występuje tylko na rozproszonych stanowiskach, głównie w paśmie pojezierzy, w dolinie środkowej Warty, na Nizinie Śląskiej, Nizinie Mazowieckiej, Wysoczyźnie Siedleckiej, Polesiu Lubelskim i Roztoczu. W polskich górach występuje bardzo rzadko, jedyne jego potwierdzone stanowisko (2005 r.) znajduje się na torfowisku w Wołosatem (Bieszczady). Występuje natomiast na słowackich stokach Babiej Góry i Beskidu Żywieckiego[5].

Morfologia

Lycopodiella inundata 003.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0

Drobna roślina o pełzających pędach do 20 cm długości. Pędy te zakorzeniają się i wytwarzają 1–2 wzniesione gałązki o wysokości do 10 cm. Są gęsto ulistnione (skrętolegle). Na szczycie pędów powstają kłosy zarodnionośne bardzo podobne do pędu płonnego, tylko nasady ich listków są szersze. Zarodniki są żółte i bardzo liczne. Ulistnienie skrętoległe, liście równowąskolancetowate[6].

Biologia

Bylina, chamefit, roślina zimozielona. Rośnie na otwartych i wilgotnych torfowiskach przejściowych, na kwaśnych młakach turzycowych, na mokrych łąkach i wrzosowiskach, na piaszczystych brzegach jezior. Coraz częściej notuje się jego występowanie na stanowiskach antropogenicznych, np. w dołach potorfowych, piaskowniach itp.[6]. Najwyżej odnotowane jego stanowisko znajduje się w Alpach na wysokości 1500 m n.p.m.[5]. Liczba chromosomów 2n = 156[7]. Zarodniki dojrzewają w Polsce w sierpniu i wrześniu. Według badań angielskich botaników rozmnaża się głównie wegetatywnie. Roślina światłolubna, źle znosząca konkurencję innych roślin[5]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Rhynchosporion-albae i Ass. Rhynchosporetum albae[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 1946 roku[9][10]. Głównymi czynnikami zagrożenia jest osuszanie się jego stanowisk oraz konkurencja innych gatunków roślin. Bywa też zbierany dla celów leczniczych i ozdobnych[6].

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[11] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)[12].

Przypisy

  1. ↑ The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  2. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-29].
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
  4. ↑ Lycopodiella inundata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ a b c Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  7. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.
  10. ↑ Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
  11. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  12. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Lycopodiella inundata 003.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
The Marsh Clubmoss, Lycopodiella inundata, with sporophylls.
Marsh Clubmoss (5931094388) (cropped).jpg
Autor: Alastair Rae from London, United Kingdom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Lycopodiella inundata