Wieńczysław Gliński

Wieńczysław Gliński

Data i miejsce urodzenia	10 maja 1921[a] Astrachań
Data i miejsce śmierci	8 lipca 2008 Warszawa
Zawód	aktor, pedagog
Lata aktywności	1943–2008
Odznaczenia

Grób Wieńczysława Glińskiego na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Wieńczysław Gliński (ur. 10 maja 1921^[a] w Astrachaniu, zm. 8 lipca 2008 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, artysta kabaretowy, pedagog.

Życiorys

Był synem aktora Edwarda Szupelaka-Glińskiego. Na scenie zadebiutował w wieku 12 lat, grając Jasia w inscenizacji bajki braci Grimm Jaś i Małgosia. Brał udział w wileńskich Dziadach Schillera.

W czasie II wojny światowej, będąc studentem podziemnego PIST-u, pracował dorywczo jako szklarz, szatniarz i recepcjonista hotelowy. Został zaprzysiężony jako żołnierz Armii Krajowej. Pod pseudonimem „Antek” służył w grupie nr 6 kontrwywiadu Okręgu Warszawskiego przy Komendzie Głównej ZWZ AK, która zajmowała się rozpracowywaniem osób podejrzanych i ostrzeganiem sprzyjających podziemiu osób trzecich przed donosami. Aresztowany w czasie łapanki i wywieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku, a następnie do Sachsenhausen.

Początkowo występował w Teatrze Miniatur „Syrena” (1945) w Łodzi, następnie w teatrach warszawskich: Polskim (1946–1958), dokąd sprowadził go Arnold Szyfman, Komedii (1958–1960), ponownie Polskim (1960–1963 i 1966–1983) oraz Narodowym (1963–1966 i 1983–1990).

Największą sympatię widzów i uznanie krytyki zdobył interpretacjami roli fredrowskich Ludmira w „Panu Jowialskim”, Gucia w „Ślubach panieńskich”, Alfreda w „Mężu i żonie” i innych.

W 1955 zadebiutował na ekranie rolą tytułową w filmie Sprawa pilota Maresza w reż. Leonarda Buczkowskiego. Za rolę kapitana Grabińskiego w filmie Orzeł, tego samego reżysera razem z Bronisławem Pawlikiem i Aleksandrem Sewrukiem otrzymali zespołowo srebrny medal na pierwszym Festiwalu Filmowym w Moskwie. W Kanale Andrzeja Wajdy zagrał dowódcę powstańczego oddziału, porucznika Zadrę. Za główną rolę w filmie Echo Stanisława Różewicza w 1964 otrzymał pierwszą nagrodę za najlepszą rolę męską na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach (za najlepszą rolę żeńską równorzędną nagrodę otrzymała Jeanne Moreau).

Od 1945 współpracował z Teatrem Polskiego Radia. Jego charakterystyczny głos zjednał mu rzesze słuchaczy. Wystąpił m.in. w Opowieści Josepha Conrada, Zrzędności i przekorze Aleksandra Fredry, Ferdydurke Witolda Gombrowicza i Potopie Henryka Sienkiewicza. Był wykładowcą na Wydziale Estradowym PWST w Warszawie.

W 1959 przyznano mu tytuł Najpopularniejszego Aktora Polskiego Filmu (Czytelnicy „Kuriera Polskiego”). W plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszego aktora telewizyjnego w 1962 został laureatem Złotej Maski, a pięciokrotnie Srebrnej Maski (1961, 1963, 1964, 1965, 1967).

Znany był także z udziału w warszawskich kabaretach.

W 1981 opowiedział się przeciw bojkotowi radia i telewizji ogłoszonemu przez aktorów protestujących przeciwko stanowi wojennemu.

Był członkiem Związku Artystów Scen Polskich (przewodniczącym Oddziału Warszawskiego), ZBoWiD oraz Towarzystwa Przyjaciół Warszawy.

Wieńczysław Gliński zmarł 8 lipca 2008. Pogrzeb aktora odbył się 15 lipca, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B35-2-3)^[1].

Filmografia (wybór)

Aktor

• Sprawa pilota Maresza (1955) – kapitan Piotr Maresz
• Kanał (1956) – porucznik „Zadra”, dowódca kompanii
• Kapelusz pana Anatola (1957) – Jerzy, szef Maniuśki
• Spotkania (1957) – pisarz Wacław Kisielecki (cz. 3)
• Orzeł (1958) – kapitan Grabiński
• Zadzwońcie do mojej żony (1958) – Zbigniew Stępowski, mąż Ireny
• Wyrok (1961) – redaktor Henryk Opara
• Jutro premiera (1962) – reżyser Ryszard Kuryłło
• Ostatni kurs (1963) – porucznik Szymański
• Rozwodów nie będzie (1963) – świadek na ślubie Aliny i Tomka
• Echo (1964) – Henryk Głuchowski
• Lekarstwo na miłość (1965) – Janusz, szef szajki
• Gdzie jest trzeci król (1966) – profesor Gawroński
• Marysia i Napoleon (1966) – Paweł Łączyński, brat Walewskiej
• Mocne uderzenie (1966) – reżyser telewizyjny Lelewicz, przyjaciel Kuby
• Dziadek do orzechów (1967) – radca sądu najwyższego Drosselmajer, ojciec chrzestny Maryni, także E.T.A. Hoffmann
• Stawka większa niż życie (serial telewizyjny) (1968) – generał Harris (odc. 18 – Poszukiwany Gruppenführer Wolf)
• Szerokiej drogi, kochanie (1971) – doktor Grzegorz Jaroń
• Bezkresne łąki (1976) – Henryk
• Romans Teresy Hennert (1978) – porucznik Julian Gondziłł
• Życie na gorąco (serial telewizyjny) (1978) – dziennikarz Carlo Lucetti (odc. 8. Rzym)
• Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (serial telewizyjny) (1979) – sir James (odc. 1 – Pułkownik cesarza)
• Ojciec królowej (1979) – markiz de Vitry, ambasador Francji
• Królowa Bona (serial telewizyjny) (1980) – Andrzej Zebrzydowski, biskup krakowski
• Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (1982) – Andrzej Zebrzydowski, biskup krakowski
• Godność (1984) – dyrektor „Metalpolu”
• Kim jest ten człowiek (1984) – pułkownik Kuziemski
• Czas nadziei (1986) – dotychczasowy dyrektor „Metalpolu”
• Romeo i Julia z Saskiej Kępy (1988) – doktor
• Rzeczpospolitej dni pierwsze (1988) – Stanisław Grabski
• Miasteczko (serial telewizyjny) (2001) – ksiądz Sławomir, rezydent w parafii w Zagórzynie
• Wszyscy święci (2002) – ksiądz Roman, były dowódca Marii
• Glina (serial telewizyjny) (2008) – Roman Garlicki, były mąż Sobczyńskiej
• Jeszcze nie wieczór (2008) – jako on sam

Polski dubbing

• Oliver Twist (2005)
• Rob Roy (1995) – Markiz Montrose
• Tajemnica szyfru Marabuta (1978)
• Koń, który mówi (serial) (ok. 1965) – właściciel Mister Eda
• Zakochany kundel (1955) – Tramp

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1963)
• Krzyż Oświęcimski
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1984)
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1976)
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
• Odznaka „Zasłużony dla Teatru Polskiego w Warszawie”
• Honorowa Odznaka Komitetu do spraw Radia i Telewizji
• Srebrny Medal na I Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie (wspólnie z Bronisławem Pawlikiem i Aleksandrem Sewrukiem) za rolę Kapitana Grabińskiego w filmie Orzeł w reż. Leonarda Buczkowskiego (1959)^[2]
• „Złota Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów (1962)
• Nagroda na XIV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach za rolę Henryka w filmie Echo w reż. Stanisława Różewicza (1964)
• „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów – pięciokrotnie (1961, 1963, 1964, 1965, 1967)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej w Teatrze Polskiego Radia (1982)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej (1987);
• Nagroda Specjalna Ministra Obrony Narodowej w dziedzinie teatru i filmu za całokształt twórczości teatralnej, filmowej i estradowej, szczególnie związanej z tradycjami Wojska Polskiego (1988)
• Nagroda na III Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry” w Sopocie za rolę drugoplanową w słuchowisku Jezus we wsi (2003)
• Honorowy Wielki Splendor – nagroda Teatru Polskiego Radia za wybitne osiągnięcia aktorskie i twórczy wkład w rozwój radia artystycznego (2004)^[3]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Edycja 2, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 329

Linki zewnętrzne

• Wieńczysław Gliński w bazie IMDb (ang.)
• Wieńczysław Gliński w bazie Filmweb
• Wieńczysław Gliński w bazie filmpolski.pl
• Wieńczysław Gliński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Wieńczysław Gliński w wirtualnym albumie w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Wieńczysław Gliński w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Wieńczysław Gliński na zdjęciach w bibliotece Polona