Wieża. Jasny dzień

Wieża. Jasny dzień
Gatunek

dramat

Rok produkcji

2017

Data premiery

23 marca 2018

Kraj produkcji

Polska

Język

polski

Czas trwania

106 minut

Reżyseria

Jagoda Szelc

Scenariusz

Jagoda Szelc

Główne role

Anna Krotoska
Małgorzata Szczerbowska
Anna Zubrzycka
Dorota Łukasiewicz-Kwietniewska
Rafał Kwietniewski

Muzyka

Teoniki Rożynek

Zdjęcia

Przemysław Brynkiewicz

Scenografia

Natalia Giza

Kostiumy

Paulina Sieniarska

Montaż

Anna Garncarczyk

Produkcja

Marcin Malatyński

Wytwórnia

Studio Filmowe Indeks

Dystrybucja

Against Gravity

Budżet

2,3 mln zł

Wieża. Jasny dzieńpolski dramat filmowy z 2017 w reżyserii Jagody Szelc, nakręcony według autorskiego scenariusza. Tematem filmu jest starcie postaw tradycjonalistki Muli (Anna Krotoska) oraz jej siostry Kai (Małgorzata Szczerbowska), które rywalizują o prawo do wychowania Niny, biologicznej córki Kai (Laila Hennessy).

Za swój debiut reżyserski oraz scenariusz do Wieży Szelc otrzymała nagrody na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych i została uhonorowana Paszportem „Polityki”. Recenzenci filmu podkreślali wielokrotnie nawiązania do tradycji polskiego romantyzmu oraz dorobku dzieł takich europejskich twórców jak Lars von Trier i Jorgos Lantimos.

Fabuła

Z okazji pierwszej komunii świętej dziewczynki o imieniu Nina jej rodzice Mula i Michał zapraszają rodzinę do domu w Kotlinie Kłodzkiej. Niedługo dołącza do nich rodzeństwo Muli – siostra Kaja oraz brat Andrzej z żoną Anną i dziećmi. Okazuje się, że to Kaja jest biologiczną matką Niny, która po urodzeniu dziecka zniknęła na kilka lat, a wychowaniem jej córki zajęła się Mula, która dba również o chorą matkę. Zapracowana Mula ma żal do siostry, a zarazem boi się, że jej obecność może zniszczyć jej relację z Niną. Po przyjeździe gości następuje szereg irracjonalnych wydarzeń – matka sióstr wraca do zdrowia, a Nina nie chce przystępować do komunii[1].

Obsada aktorska

Źródło: Filmpolski.pl[2]

  • Anna Krotoska – Mula
  • Małgorzata Szczerbowska – Kaja, siostra Muli
  • Anna Zubrzycka – Ada, matka Muli, Kai i Andrzeja
  • Dorota Łukasiewicz-Kwietniewska – Anna, żona Andrzeja
  • Rafał Kwietniewski – Andrzej, brat Muli
  • Rafał Cieluch – Michał, mąż Muli
  • Laila Hennessy – Nina
  • Ida Kwietniewska – Dusia, córka Anny i Andrzeja
  • Igor Kwietniewski – Igor, syn Anny i Andrzeja
  • Artur Krajewski – ksiądz
  • Bogusława Sztencel – pani Wanda
  • Mohammed Almughanni – uchodźca
  • Jędrzej Wielecki – pielgrzym
  • Miłosz Karbownik – pielgrzym
  • Mikołaj Chroboczek – pielgrzym
  • Maciej Miszczak – pielgrzym
  • Monika Strzelczyk – kobieta
  • Hanna Misiak – kobieta
  • Joanna Nowicka-Zagrajek – kobieta
  • Joanna Łużny – kobieta
  • Arkadiusz Zagrajek – mężczyzna
  • Alicja Pachowicz – jasnowłosa dziewczynka

Produkcja

Za produkcję Wieży. Jasnego dnia odpowiadało Studio Filmowe Indeks, powołane przez ówczesnego rektora Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, Mariusza Grzegorzka. Stworzenie Indeksu miało pomóc przyszłym absolwentom szkoły w stworzeniu niekomercyjnego, autorskiego debiutu. Jedną ze studentek PWSFTviT, które skorzystały na powołaniu studia, była Jagoda Szelc[3]. Tworząc swój pełnometrażowy debiut, Szelc planowała, iż Wieża będzie protest songiem skierowanym przeciwko destrukcyjnym ambicjom człowieka:

W skali mikro opowiada o kryzysie rodziny, jednak w skali makro to historia o obsesji kontroli: codziennej pogoni, postrzeganiu ambicji jako wartości pozytywnej, a także przekonaniu, że miłość można posiadać na własność. Ten zespół cech to coś, co stoi w jawnej opozycji do naszej natury; jest jakimś zaprzeczeniem pierwotnej postawy „let it go”[3].

Na potrzeby prac nad filmem Szelc zamierzała przyjąć poetykę naturalistyczną, w związku z czym zrezygnowała z profesjonalnej obsady aktorskiej: „Chciałam, żeby to byli ludzie w pewnym sensie nieznani, którzy by byli bardzo wiarygodni”[4]. Dlatego też w Wieży w głównych rolach pojawili się naturszczycy Anna Krotoska i Małgorzata Szczerbowska, zachwycone metodą pracy przyjętą przez Szelc. Krotoska opowiadała, że udział w filmie to „najpiękniejsza praca, jaką do tej pory wykonałam”[5].

Zdjęcia do Wieży zrealizował Przemysław Brynkiewicz. Okres zdjęciowy rozpoczął się 23 maja 2016. Materiał kręcono w Kotlinie Kłodzkiej[2]. Łączny budżet filmu wyniósł około 2,3 miliona złotych, z czego kwotę niemal 1,5 miliona złotych pokrył Polski Instytut Sztuki Filmowej[6]. Film został ukończony w 2017 roku po montażu dokonanym przez Annę Garncarczyk[2], po czym trafił do obiegu festiwalowego. 19 września 2017 film Szelc został pokazany na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni[7]. Premiera Wieży w kinach miała miejsce 23 marca 2018[2].

Odbiór

Frekwencja kinowa

W polskich kinach odnotowano niską frekwencję widzów podczas seansów filmu Wieża. Jasny dzień. Wedle szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej film obejrzało nieco ponad 23 tysiące widzów[8].

Jagoda Szelc, reżyserka filmu (2018)

Recepcja krytyczna w Polsce

Wieża. Jasny dzień została na ogół pozytywnie przyjęta przez krytyków. Jakub Popielecki z portalu Filmweb przekonywał, że „Szelc porywa się na opowieść o kondycji ludzkiej. Horror jest tu przede wszystkim horrorem egzystencji, tragedią niewygodnego rozkroku, w jakim tkwi człowiek”[9]. Popieleckiemu nasunęły się porównania Wieży z Antychrystem Larsa von Triera oraz kinem Mariusza Grzegorzka[9]. Łukasz Maciejewski twierdził, że film Szelc „spodobałby się Marii Janion” dzięki ustawicznym nawiązaniom do polskiego romantyzmu[10], aczkolwiek wychwycił też aluzje do filmów Jorgosa Lantimosa oraz starogreckiego mitu o Medei[10]. Grzegorz Fortuna junior na łamach „Kina” rozwijał interpretację w duchu romantycznym, twierdząc, iż „Jagoda Szelc sięga do przepastnej szafy słowiańskiego folkloru” i przywraca zapomnianą postać „szeptuchy, która nie jest postacią negatywną i wrogą, ale ambiwalentną i ulotną”[11]. Fortuna dowodził ponadto, że w Wieżyapokalipsa nie wiąże się […] z buntem maszyn, wybuchem bomb jądrowych i wszechobecnym radioaktywnym pyłem, ale z powrotem do szamaństwa; do czegoś pierwotnego, tajemniczego, wypychanego ze zbiorowej świadomości”[11].

Piotr Mirski w recenzji dla „Dwutygodnika” uważał, iż film Jagody Szelc jest antytezą dzieła Krzysztofa Skoniecznego Hardkor Disko: „O ile Hardkor Disko stanowi zaledwie zlepek buńczucznych haseł, klisz i efekciarskich chwytów, to Wieża. Jasny dzień może służyć za wzór młodego, radykalnego kina artystycznego”[12]. Jarosław Kowal z portalu Film.org.pl doceniał dojrzałość debiutu Szelc i dowodził, że Wieża jest filmem na pograniczu wielu gatunków: „Szelc tworzy ponad gatunkami, na pograniczu świata rzeczywistego oraz metafizyki, ale zamiast podsycać konflikt, po prostu zauważa ich istnienie, a już na pewno nie namaszcza któregokolwiek na lepszy od drugiego”[13].

Łukasz Adamski z portalu wPolityce.pl zwrócił uwagę na problematyczną wymowę Wieży: „Nie tylko stylistycznie jest to kino przeznaczone dla wąskiego grona widzów, ale również jego wymowa jest bardzo niepokojąca”[14]. Zdaniem Adamskiego film przekonuje, że współczesnym, zeświecczonym Polakom w obliczu braku Boga pozostaje „gęsty las i oddanie pokłonu innemu bóstwu”[14]. Zdaniem Adriana Luzara z portalu Interia film Szelc cechuje się stylem „nieuporządkowanym, nieco kulawym, zderzającym zbyt gorliwy, dokumentalny realizm i sceny niczym z filmów Xaviera Dolana[15].

Recepcja krytyczna za granicą

Wieża zwróciła też uwagę zagranicznych krytyków. Sarah Ward z brytyjskiego magazynu „Screen” wytypowała film Jagody Szelc jako jeden z dziesięciu kobiecych utworów do obejrzenia w 2018[16]. Jednakże Neil Young z pisma „Hollywood Reporter” ocenił Wieżę negatywnie, twierdząc, iż choć w filmie „widać przebłyski talentu na różnych frontach”, ostatecznie jest on „pustą powtórką z utartych stylistycznych tropów”[17]. Ben Sachs z pisma „Chicago Reader” porównał debiut Szelc do innych kobiecych dzieł: Bagna (2001) Lucresi Martel oraz Cudów (2014) Alice Rohrwacher, ale zaznaczył, że u Jagody Szelc „brakuje humoru i współczucia, jakie cechują inne filmy. Perspektywa Szelc jest tak pesymistyczna i mroczna, że często można odnieść wrażenie, iż jest to film grozy, a przytłaczająco upiorna muzyka i efekty dźwiękowe potęgują to skojarzenie”[18].

Nagrody

RokFestiwal/organizatorNagrodaOdbiorcaWynik
2017Festiwal Polskich Filmów FabularnychNagroda za debiut reżyserski lub drugi filmJagoda SzelcWygrana[19]
Nagroda za scenariuszJagoda SzelcWygrana[19]
Nagroda Onetu „Odkrycie Festiwalu”Jagoda SzelcWygrana[19]
Festiwal Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza SzymkowaZłoty Szczeniak za drugoplanową kreację aktorską kobiecąMałgorzata SzczerbowskaWygrana[20]
2018Tygodnik „Polityka”Paszport „Polityki”Jagoda SzelcWygrana[21]
Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego „Off Camera”Krakowska Nagroda Filmowa w Konkursie Głównym „Wytyczanie drogi”Wygrana[22]
Festiwal Filmu Polskiego „FilmPolska” w BerlinieNagroda JuryWygrana[23]
Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” w KoszalinieNagroda za scenariuszJagoda SzelcWygrana[2]
Mammoth Lakes Film FestivalNagroda GłównaWygrana[2]
Festiwal „KinoPolska” w ParyżuWyróżnienie SpecjalneWygrana[2]
2019Polska Akademia FilmowaOrzeł za odkrycie rokuJagoda SzelcNominacja[2]
Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w ŁodziNagroda im. Andrzeja MunkaJagoda SzelcWygrana[2]

Przypisy

  1. Robert Birkholc, Wieża. Jasny dzień (2017), Edukacja Filmowa [dostęp 2022-02-27].
  2. a b c d e f g h i Wieża. Jasny dzień w bazie filmpolski.pl
  3. a b Mateusz Demski, Dawid Dróżdż, „Nie mam zamiaru już niczego udawać”. wywiad z Jagodą Szelc, Ekrany, 27 marca 2018 [dostęp 2022-02-27].
  4. Joanna Szaszewska, Jagoda Szelc: „Wieża. Jasny dzień” to moja krytyka religijności. Chrześcijaństwo nie wyrabia się na zakręcie, Gazeta.pl, 18 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  5. Joanna Szaszewska, Anna Krotoska o ''Wieży. Jasny dzień'': Powiedziałam „tak” nie czytając scenariusza. Później się przestraszyłam, Gazeta.pl, 20 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  6. Lista filmów ukończonych i dofinansowanych przez PISF wraz z wykazem kwot dofinansowania, Polski Instytut Sztuki Filmowej, 2017 [dostęp 2022-02-27].
  7. Wieża. Jasny dzień – premierowo – w Gdyni! – Newsy | Szkoła Filmowa w Łodzi, www.filmschool.lodz.pl [dostęp 2022-02-27].
  8. Milena Le Viet-Błaszczyk, Use of Social Media in Polish Film Industry Marketing, [w:] Andrzej Jaki, Bernard Ziębicki (red.), Knowledge – Economy – Society. External and Internal Determinants of Modern Business Management, Toruń: Dom Organizatora, 2020, s. 202.
  9. a b Jakub Popielecki, Co to będzie, co to będzie, Filmweb, 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  10. a b Łukasz Maciejewski, „Wieża. Jasny dzień”: Medea zombie, Onet Kultura, 20 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  11. a b Grzegorz Fortuna jr., Wieża. Jasny dzień, „Kino”, marzec 2018, s. 73–74.
  12. Piotr Mirski, Pogański świt, Dwutygodnik.com, marzec 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  13. Jarosław Kowal, Wieża. Jasny dzień. Debiut ponad gatunkami, film.org.pl, 23 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  14. a b Łukasz Adamski, „Wieża. Jasny dzień”. Wiedźma kontra umierająca religia, wPolityce.pl, 22 marca 2018 [dostęp 2022-02-27].
  15. Adrian Luzar, „Wieża. Jasny dzień” [recenzja]: Ciemno, prawie noc, Interia.pl, 19 września 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  16. Sarah Ward, Sydney Film Festival picks 10 female directors to watch in 2018, „Screen International”, 5 czerwca 2018 [dostęp 2022-02-28].
  17. Neil Young, ‘Tower. A Bright Day’ (‘Wieza. Jasny dzien’): Film Review | Berlin 2018, The Hollywood Reporter, 19 lutego 2018 [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  18. Ben Sachs, Tower. A Bright Day., Chicago Reader, 7 marca 2019 [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  19. a b c Festiwal w Gdyni. Złote Lwy dla ‘Cichej nocy’, ‘Wieża. Jasny dzień’ najlepszym debiutem. To był festiwal młodych, świetnych twórców, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-05-18] (pol.).
  20. 6. FAF 2017, Festiwal Aktorstwa Filmowego, 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
  21. Małgorzata Wieliczko, Paszporty Polityki 2017, Jagoda Szelc z nagrodą w kategorii Film | www.wroclaw.pl, „www.wroclaw.pl” [dostęp 2018-05-18] (pol.).
  22. Aleksandra Suława, „Wieża. Jasny dzień” Jagody Szelc zwycięzcą 11. edycji festiwalu Netia Off Camera, „Głos Szczeciński”, 5 maja 2018 [dostęp 2018-05-18] (pol.).
  23. Berlinale 2018: „Wieża. Jasny dzień” zachwyca zagranicznych krytyków, „Onet Kultura”, 17 lutego 2018 [dostęp 2018-05-18] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jagoda Szelc.jpg
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jagoda Szelc podczas Festiwalu Góry Literatury, 15.07.2018