Wieża ciśnień przy ulicy Starowiejskiej w Raciborzu

Wieża ciśnień przy ulicy Starowiejskiej
Ilustracja
Widok na wieżę
Państwo

 Polska

Miejscowość

Racibórz

Adres

ul. Starowiejska 75

Typ budynku

wieża ciśnień

Wysokość całkowita

37 m

Ukończenie budowy

1935

Położenie na mapie Raciborza
Mapa konturowa Raciborza, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień”
Ziemia50°05′36″N 18°11′56″E/50,093333 18,198889

Wieża ciśnień przy ulicy Starowiejskiej – nieużywana wieża ciśnień w Raciborzu, znajdująca się przy ulicy Starowiejskiej. Zaprojektowano ją w 1926 roku, a wybudowano w latach 1933–36 kosztem 240 tys. marek. Do użytku została oddana jeszcze w trakcie budowy, w roku 1935[1].

Charakterystyka ==

Projekt budowli opracował w 1926 roku miejski radca budowlany Wucherpfennig wraz z architektami Tschanterem i Stromskym. Budowę rozpoczęto w 1933 roku, do 1934 roku wzniesiono część konstrukcyjną, a w latach 1935–36 przeprowadzono prace wykończeniowe. Wieża została uruchomiona jeszcze przed zakończeniem budowy, w 1935 roku. Jej koszt wyniósł 240 tys. marek, a kolejne 170 tys. pochłonęła budowa trzykilometrowego rurociągu o średnicy 40 cm do zakładu wodociągów. Część potrzebnych funduszy pochodziło z dotacji rządu niemieckiego na stworzenie nowych miejsc pracy. Wieża miała zaspokoić rosnące potrzeby miasta, którym nie potrafiła sprostać wieża ciśnień przy obecnej ulicy 1 Maja[2]. Okazało się jednak, iż wytwarza zbyt wysokie ciśnienie, co powodowało awarie sieci wodociągowych i dlatego zastosowano ją tylko do zaopatrywania wyżej położonych Ocic, pozostałą zaś część miasta obsługiwała nadal stara wieża ciśnień[1]. Nazywano ją wieżą nadgraniczną (niem. Der Grenzlandturm)[3][4].

Wieża usytuowana jest na wzniesieniu leżącym 216 m n.p.m., a jej wysokość wynosi 37 m. Ściany budowli, wybudowanej na rzucie podobnym kształtem do podkowy o wymiarach 12x24 m są murowano-żelbetowe, a płaski dach oraz stropy wykonane z samego żelbetu. Posiada ona dwa żelbetowe zbiorniki na wodę o łącznej pojemności 1200 m3 (po 600 m3 każdy), uzbrojone w przewody doprowadzające o łącznej długości 46 m i średnicy 400 mm oraz przewód poborczy i przelewowy o średnicy 500 mm i łącznej długości 76 m. Wieża została również wyposażona w mieszkania dla rodzin pracowników. Z zewnątrz obłożona jest cegłą klinkierową pozyskaną z Baborowa. Na szczycie powiewała flaga III Rzeszy, a w górnej części elewacji umieszczony był wielkimi literami napis Deutschland Deutschland über alles oraz godło III Rzeszy, zdemontowane po II wojnie światowej[3]. Kubatura obiektu wynosi 9177 m3[5].

Wieży, która nie spełniała dostatecznie swoich pierwotnych celów, znaleziono nowe przeznaczenie, jako miejsca faszystowskiej propagandy. Na parterze mieściło się miejsce kultu nieznanego żołnierza. W obłożonych marmurem ścianach znajdowały się czary ogniowe i podłużne okna z niebieskimi witrażami oraz tabliczkami z nazwiskami zasłużonych bojówkarzy, m.in. Alberta Leo Schlagetera. Na niewielkim podwyższeniu umieszczono oświetlony sarkofag z napisem Sie starben für uns (tł. Zginęli za nas). Wokół rozwieszono flagi ze swastykami. W budynku, na trzech piętrach znajdował się ośrodek szkoleniowy dla 50 osób z sypialniami oraz salami wykładowymi, było także zaplecze kuchenne i socjalne[3]. W przededniu II wojny światowej wieża służyła jako punkt obserwacyjny[6].

Po wojnie polskie władze zrezygnowały z przywrócenia jej do normalnego użytku, również ze względu na zbyt wysokie ciśnienie, jakie wytwarzała[3]. Dziś znajduje się w niej jeden z zakładów produkcyjnych oraz pomieszczenia biurowe producenta słodyczy, firmy Mieszko[7]. Swego czasu swoją siedzibę miało w niej również Radio Vanessa[8].

Zobacz też

  • Wodociągi w Raciborzu

Przypisy

  1. a b Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. - wczoraj i dziś. www.zwikraciborz.pl. [dostęp 2011-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-19)]. (pol.).
  2. Grzegorz Wawoczny: Tajemnice wieży ciśnień. www.naszraciborz.pl, 2 listopada 2008. [dostęp 2011-02-08]. (pol.).
  3. a b c d Grzegorz Wawoczny: Brunatna historia wieży ciśnień. www.naszraciborz.pl, 2 maja 2010. [dostęp 2011-02-09]. (pol.).
  4. Grzegorz Wawoczny: Gospodarka wodno-ściekowa w Raciborzu. s. 39-42.
  5. Grzegorz Wawoczny: Gospodarka wodno-ściekowa w Raciborzu. s. 80.
  6. Norbert Mika: Dzieje ziemi raciborskiej. s. 154.
  7. Zakłady Przemysłu Cukierniczego Mieszko S.A. fakty i liczby. www.relacje.mieszko.pl. [dostęp 2011-02-08]. (pol.).
  8. Początki. www.vanessa.com.pl. [dostęp 2011-02-08]. (pol.).

Bibliografia

  • Grzegorz Wawoczny: Gospodarka wodno-ściekowa w Raciborzu. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW, 2010. ISBN 978-83-89802-98-9. (pol.).
  • Norbert Mika: Dzieje ziemi raciborskiej. Kraków: Avalon, 2010. ISBN 978-83-7730-003-9. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
POL Racibórz Wcm main.JPG
Wieża ciśnień przy ulicy Starowiejskiej w Raciborzu
Uproszczona mapa Raciborza.png
Uproszczona mapa Raciborza. Czarną kreską zaznaczono granice administracyjne Raciborza, szarą pogrubioną granice powiatów, szarą cienką granice gmin, kolorem pomarańczowym obszary zabudowane, kolorem zielonym obszary leśne, a kolorem niebieskim wody powierzchniowe.
Racibórz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Racibórz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.28 N
  • S: 49.90 N
  • W: 18.03 E
  • E: 18.51 E