Wieża ciśnień w Bydgoszczy

Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Symbol zabytku nr rej. 198/A z 15 stycznia 1986
Ilustracja
Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Adres

ul. Filarecka 1

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Franz Marschall

Wysokość całkowita

45 m

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

1899

Ukończenie budowy

1900

Pierwszy właściciel

Miejskie Wodociągi w Bydgoszczy

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wieża ciśnień w Bydgoszczy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°07′10″N 17°59′25″E/53,119444 17,990278

Wieża ciśnień w Bydgoszczy – zabytkowa wieża ciśnień należąca do kompleksu Wodociągów Miejskich w Bydgoszczy.

Położenie

Wieża ciśnień znajduje się w parku Henryka Dąbrowskiego, na krawędzi Zbocza Bydgoskiego.

Historia

W 1881 r. przystąpiono w Bydgoszczy do prac nad budową nowej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, której najistotniejszym elementem, umożliwiającym utrzymanie właściwego ciśnienia, była wieża ciśnień. Właściwe prace budowlane przeprowadzono w latach 1898-1899[1].

W 1900 r. na całość wodociągów składało się 20 studni głębinowych w Lesie Gdańskim, z których woda tłoczona była systemem pomp o napędzie gazowym do sieci oraz wieży ciśnień. Znajdował się w niej zbiornik wodny o pojemności 1260 m³ służący do gromadzenia wody w okresie minimalnego poboru, jak również uzupełniający braki w sieci w godzinach szczytu poboru wody[2].

Wieża została wzniesiona w latach 1899-1900 według projektu Franza Marschalla. Prace budowlane prowadziła firma „ Wilhelm Rothe und Cie”[3]. Budowla wzniesiona w atrakcyjnym miejscu, w parku Henryka Dąbrowskiego, na skraju zbocza, ponad Starym Miastem, pełniła również funkcję miejskiego punktu widokowego. Na stożkowym dachu wykonano galerię widokową, na którą można było wejść za opłatą 10 pfenigów[4], a za czasów polskich 10 groszy[5].

W okresie powojennym obok wieży wybudowano przepompownię, która umożliwiała dostarczenie wody na górny taras miasta (osiedla Błonie, Szwederowo, Wzgórze Wolności, Wyżyny, Kapuściska)[6]. W tym czasie zaniechano udostępniania wieży jako punktu widokowego, a wyłączono z eksploatacji ostatecznie w 1990 r.[7].

W 1991 r. obiekt zaadaptowało na swoją siedzibę Stowarzyszenie Artystyczne „Wieża Ciśnień” zrzeszające artystów, historyków sztuki, krytyków i inne osoby związane z miejskim życiem kulturalnym. Wieża stała się miejscem spotkań twórców i publiczności oraz dyskusji nad granicami sztuki. Urządzono w niej także m.in. galerię sztuki[8].

Obecnie wieża należy do spółki „Miejskie Wodociągi i Kanalizacja” w Bydgoszczy. Przedsiębiorstwo wyremontowało i zaadaptowało wieżę na muzeum historii bydgoskich wodociągów. Zabytek stał się jednym z kilku punktów nowej ścieżki edukacyjnej prowadzącej od stacji pomp w Lesie Gdańskim[9]. W wieży ciśnień zobaczyć można m.in. drewniane rury wodociągowe, żetony na wodę, elementy wyposażenia dawnych łazienek i toalet, archiwalne zdjęcia i dokumenty. Do dyspozycji zwiedzających są również multimedialne infokioski, z cyfrowo zapisanymi informacjami o wodzie i wodociągach. Cały obiekt jest efektownie iluminowany[10]. Jeden z poziomów wieży przeznaczony został na wystawy.

Galeria obserwacyjna położona na szczycie wieży znajduje się około 60 m wyżej od Starego Miasta. Otwarcie muzeum nastąpiło 30 października 2012.

Architektura

Wieża posiada cechy neogotyckie. Jest wzniesiona na planie koła, z nieznacznym ryzalitem, w którym od północy umieszczono wejście. Bryła przykryta jest dachem stożkowym z latarnią. Dolna kondygnacja uskokowo przechodzi w nadwieszony bęben części zbiornikowej, zdobiony dołem i górą ażurowym fryzem oraz zwieńczony pseudokrenelażem. Elewacje oddzielone są ceglanymi fryzami, oraz tynkowanymi blendami i płycinami[3]. Specyficzną cechą bydgoskiej wieży jest to, iż w odróżnieniu od większości budowli tego typu jej część podzbiornikowa jest węższa od średnicy części zbiornikowej[11].

Wewnątrz zachowała się część wystroju: ściany z drewnianą boazerią, a w oknach kolorowe witraże[12].

Inne wieże

Budowla jest najokazalszą, lecz nie jedyną wieżą ciśnień w Bydgoszczy. Pozostałe obiekty na terenie miasta to[13][14]:

  1. pierwsza kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – starsza wieża, która obsługiwała stację i ruch kolejowy w jej początkowym stadium rozwoju;
  2. druga kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej;
  3. kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Wschód Towarowa;
  4. wodociągowa wieża ciśnień na terenie Łęgnowa – obecnej dzielnicy Bydgoszczy, prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej.

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
  2. Rapicki Krzysztof: Wodociągi, studnie publiczne, fontanny. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
  3. a b Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
  4. Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  5. po reformie walutowej w 1924 r.
  6. Drzewiecki Stanisław, Legun Jerzy, Rybarska Gabriela: Wodociągi i kanalizacja miasta Bydgoszczy 1900-1996: [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
  7. Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
  8. https://web.archive.org/web/20091102062205/http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/in_ga_wieza_cisnien_bydgoszcz dostęp 27-03-2010
  9. http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090203/BYDGOSZCZ01/492823551 dostęp 27-03-2010
  10. „Zobacz imponującą iluminację nowego muzeum” https://web.archive.org/web/20121019024947/http://bydgoszcz.gazeta.pl/szwederowo/1,112632,12668050,Zobacz_imponujaca_iluminacje_nowego_muzeum__ZDJECIA_.html [dostęp 17.10.2012]
  11. 16 obiektów na nowym turystycznym szlaku Bydgoszczy. Wieża Ciśnień
  12. Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5
  13. http://www.wieze.geotor.pl/wieze_cisn/bydgoszcz_1_wod/bydgoszcz_1_wod.htm dostęp 27-03-2010
  14. Maciej Kulesza „Co jest w środku kolejowych wież ciśnień?” http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/1,128852,12761981,Co_jest_w_srodku_kolejowych_wiez_cisnien_.html [dostęp 02.11.2012]

Bibliografia

  • Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa, Stefan Pastuszewski, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996, ISBN 83-85860-37-1.
  • Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
  • Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bydgoszcz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Bydgoszczy, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Bdg widokzwcisnien operaNova 2 10-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Opery Nova, zbud. w latach 1973-2006 w Bydgoszczy, ul. Ferdynanda Focha 5 - widok z wieży ciśnień
Bdg wiezacisnien noc 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wieża ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej, zbud. w 1900 roku, w gestii Miejskich Wodociągów i Kanalizacji, mieści Muzeum Wodociągów, galerię sztuki, a na szczycie galerię widokową
Muzeum Wodociągów w ciśn Bydg 03-2013 a.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Muzeum Wodociągów w Bydgoszczy
Wieża Ciśnień portal.jpg
Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Bdg wiezacisnien 3 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wieża ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej, zbud. w 1900 roku, mieści Muzeum Wodociągów i Kanalizacji, a na szczycie galerię widokową
Bdg wiezacisnien 4 10-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wieża ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej, zbud. w 1900 roku, mieści Muzeum Wodociągów i Kanalizacji, a na szczycie galerię widokową
Bdg wiezacisnien 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wieża ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej, zbud. w 1900 roku, mieści Muzeum Wodociągów i Kanalizacji, a na szczycie galerię widokową
Bdg wiezacisnien 4 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wieża ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej, zbud. w 1900 roku, mieści Muzeum Wodociągów i Kanalizacji, a na szczycie galerię widokową
Bdg widokzwieżyciśn lun b 05-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Galeria widokowa na wieży ciśnień w Bydgoszczy przy ul. Filareckiej