Wieża ciśnień w Bydgoszczy

Wieża ciśnień w Bydgoszczy

nr rej. 198/A z 15 stycznia 1986
Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Filarecka 1
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	Franz Marschall
Wysokość całkowita	45 m
Kondygnacje	4
Rozpoczęcie budowy	1899
Ukończenie budowy	1900
Pierwszy właściciel	Miejskie Wodociągi w Bydgoszczy
Położenie na mapie Bydgoszczy Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wieża ciśnień w Bydgoszczy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Wieża ciśnień w Bydgoszczy
53°07′10″N 17°59′25″E/53,119444 17,990278

Wieża ciśnień w Bydgoszczy – zabytkowa wieża ciśnień należąca do kompleksu Wodociągów Miejskich w Bydgoszczy.

Położenie

Wieża ciśnień znajduje się w parku Henryka Dąbrowskiego, na krawędzi Zbocza Bydgoskiego.

Historia

W 1881 r. przystąpiono w Bydgoszczy do prac nad budową nowej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, której najistotniejszym elementem, umożliwiającym utrzymanie właściwego ciśnienia, była wieża ciśnień. Właściwe prace budowlane przeprowadzono w latach 1898-1899^[1].

W 1900 r. na całość wodociągów składało się 20 studni głębinowych w Lesie Gdańskim, z których woda tłoczona była systemem pomp o napędzie gazowym do sieci oraz wieży ciśnień. Znajdował się w niej zbiornik wodny o pojemności 1260 m³ służący do gromadzenia wody w okresie minimalnego poboru, jak również uzupełniający braki w sieci w godzinach szczytu poboru wody^[2].

Wieża została wzniesiona w latach 1899-1900 według projektu Franza Marschalla. Prace budowlane prowadziła firma „ Wilhelm Rothe und Cie”^[3]. Budowla wzniesiona w atrakcyjnym miejscu, w parku Henryka Dąbrowskiego, na skraju zbocza, ponad Starym Miastem, pełniła również funkcję miejskiego punktu widokowego. Na stożkowym dachu wykonano galerię widokową, na którą można było wejść za opłatą 10 pfenigów^[4], a za czasów polskich 10 groszy^[5].

W okresie powojennym obok wieży wybudowano przepompownię, która umożliwiała dostarczenie wody na górny taras miasta (osiedla Błonie, Szwederowo, Wzgórze Wolności, Wyżyny, Kapuściska)^[6]. W tym czasie zaniechano udostępniania wieży jako punktu widokowego, a wyłączono z eksploatacji ostatecznie w 1990 r.^[7].

W 1991 r. obiekt zaadaptowało na swoją siedzibę Stowarzyszenie Artystyczne „Wieża Ciśnień” zrzeszające artystów, historyków sztuki, krytyków i inne osoby związane z miejskim życiem kulturalnym. Wieża stała się miejscem spotkań twórców i publiczności oraz dyskusji nad granicami sztuki. Urządzono w niej także m.in. galerię sztuki^[8].

Obecnie wieża należy do spółki „Miejskie Wodociągi i Kanalizacja” w Bydgoszczy. Przedsiębiorstwo wyremontowało i zaadaptowało wieżę na muzeum historii bydgoskich wodociągów. Zabytek stał się jednym z kilku punktów nowej ścieżki edukacyjnej prowadzącej od stacji pomp w Lesie Gdańskim^[9]. W wieży ciśnień zobaczyć można m.in. drewniane rury wodociągowe, żetony na wodę, elementy wyposażenia dawnych łazienek i toalet, archiwalne zdjęcia i dokumenty. Do dyspozycji zwiedzających są również multimedialne infokioski, z cyfrowo zapisanymi informacjami o wodzie i wodociągach. Cały obiekt jest efektownie iluminowany^[10]. Jeden z poziomów wieży przeznaczony został na wystawy.

Galeria obserwacyjna położona na szczycie wieży znajduje się około 60 m wyżej od Starego Miasta. Otwarcie muzeum nastąpiło 30 października 2012.

Architektura

Wieża posiada cechy neogotyckie. Jest wzniesiona na planie koła, z nieznacznym ryzalitem, w którym od północy umieszczono wejście. Bryła przykryta jest dachem stożkowym z latarnią. Dolna kondygnacja uskokowo przechodzi w nadwieszony bęben części zbiornikowej, zdobiony dołem i górą ażurowym fryzem oraz zwieńczony pseudokrenelażem. Elewacje oddzielone są ceglanymi fryzami, oraz tynkowanymi blendami i płycinami^[3]. Specyficzną cechą bydgoskiej wieży jest to, iż w odróżnieniu od większości budowli tego typu jej część podzbiornikowa jest węższa od średnicy części zbiornikowej^[11].

Wewnątrz zachowała się część wystroju: ściany z drewnianą boazerią, a w oknach kolorowe witraże^[12].

Inne wieże

Budowla jest najokazalszą, lecz nie jedyną wieżą ciśnień w Bydgoszczy. Pozostałe obiekty na terenie miasta to^[13][14]:

1. pierwsza kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – starsza wieża, która obsługiwała stację i ruch kolejowy w jej początkowym stadium rozwoju;
2. druga kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej;
3. kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Wschód Towarowa;
4. wodociągowa wieża ciśnień na terenie Łęgnowa – obecnej dzielnicy Bydgoszczy, prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej.

Galeria

• 

  W 2013 roku

• 

  Nocą

• 

  Fryzy i zdobienia

• 

  Galeria widokowa

• 

  Portal

• 

  Na galerii widokowej

• 

  Widok z galerii

• 

  Wnętrze - Muzeum Wodociągów i Kanalizacji

Zobacz też

• Stacja wodociągów Las Gdański w Bydgoszczy
• Park Henryka Dąbrowskiego w Bydgoszczy
• Wieża ciśnień w Ciechanowie
• Wieża ciśnień w Tarnowie

Przypisy

Bibliografia

• Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa, StefanS. Pastuszewski, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996, ISBN 83-85860-37-1 .
• Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
• Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
• Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5

Linki zewnętrzne

• Opis na portalu "Wieże ciśnień"
• Zdjęcia muzeum. bydgoszcz.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].
• Do jakich celów służyła wieża ciśnień w Bydgoszczy ?