Wieże Bismarcka

Wieża Bismarcka na Wielkiej Sowie (Gmina Pieszyce), która została wyremontowana i ponownie udostępniona turystom
Wieża Bismarcka na Wielkiej Sowie
Wieża Bismarcka w Żaganiu
Iluminacja wieży Bismarcka
Wieża Bismarcka w Zielonej Górze

Wieże Bismarcka (niem. Bismarckturm) – powstałe w latach 1869–1934 (pierwsza wieża powstała na Dolnym Śląsku[1], koło wsi Ober-Johnsdorf, dziś Janówek) proste budowle w kształcie wieży lub kolumny, sławiące Ottona von Bismarcka i wyrażające niemiecką dumę narodową. Pierwsze budowle tego typu wybudowano jeszcze za życia Bismarcka, a ostatnia wieża została oddana do użytku w roku 1926 w Polanowie[2].

174 wieże i kolumny Bismarcka stoją na terenach dzisiejszych Niemiec, Francji, Czech, Polski, Rosji, Austrii, Kamerunu, Tanzanii i Chile. Kolejne 66 z tych budowli, w tym te wzniesione w dzisiejszej Danii i Papui Nowej Gwinei, już nie istnieje[3].

Z tych 240 wież powstałych na całym świecie (w społecznościach niemieckich), ok. 50 było wynikiem oficjalnego konkursu na projekt takiej budowli, ogłoszonego w 1899 roku przez niemiecki Związek Studentów. W założeniu, konkurs miał skodyfikować i możliwie zunifikować projektowanie wież, nadając im symboliczny, prosty i masywny charakter.

W roku 1899 konkurs na projekt wieży Bismarcka wygrał drezdeński architekt Wilhelm Kreis pracą pt. Zmierzch Bogów (Götterdämmerung). W jego projekcie (niezbyt jednak często kopiowanym przez innych twórców) wieża ma wielostopniową podstawę, cztery kolumny i nadbudowę w postaci misy ogniowej. Wieże tego typu nazywa się niekiedy Kolumnami Bismarcka; spośród nich w Polsce zachowano po wojnie jedną, na Wieżycy w Sobótce.

Po powstaniu ustalono też, że kilkakrotnie w ciągu roku na wieżach rozpalany będzie ogień ku czci Bismarcka. Uroczystości takie przypadały na rocznice urodzin i śmierci patrona i inne święta, np. przesilenie letnie. Zwyczaj ten przetrwał w Niemczech w stanie szczątkowym do dnia dzisiejszego. Nigdy zresztą nie udało się rozpalić ognia w tym samym czasie na wszystkich wieżach. Powodem była niemożliwość uzgodnienia wspólnego terminu, co wynikało z różnych okresów przerw w zajęciach na uniwersytetach.

Na terenie obecnej Polski zachowało się 17 z pierwotnych 40 pewnych lub prawdopodobnych wież Bismarcka (nie sposób czasami dotrzeć do dokumentów potwierdzających, że dana wieża była z założenia „wieżą Bismarcka”). Część źródeł podaje liczbę 19 zachowanych wież[4]. Niektóre wieże Bismarcka są przypisywane innym miejscom niż te, gdzie się naprawdę znajdują, np. wieża na Wielkiej Sowie według oficjalnej terminologii znajduje się w odległym o kilkanaście kilometrów Dzierżoniowie; przypisuje się też ją do Pieszyc i gmina Pieszyce doprowadziła do remontu obiektu, ponownego udostępnienia jej dla turystów i zajmuje się obsługą wieży na Wielkiej Sowie. Wieża jest czynna i pełni funkcję wieży widokowej z piękną panoramą na Sudety i okolice.

W związku z odnowieniem pomnika Bismarcka w Nakomiadach, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa wypowiedziała się przeciwko upamiętnieniu Bismarcka.

Lista wież Bismarcka w obecnej Polsce

Zobacz też

  • pomniki Bismarcka

Przypisy

  1. Wieża w Janówku. bismarcktuerme.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]..
  2. Krzysztof Sapała: Wieża Bismarcka – historia i stan obecny. przegladdziennikarski.pl, 15 stycznia 2017. [dostęp 2017-05-22].
  3. wg [1]
  4. Bismarcktürme in Polen | bismarcktuerme.de | Das Bismarckturmportal, www.bismarcktuerme.de [dostęp 2019-10-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-30].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Bismarckturm - Jańska Góra.jpg
Autor: Pudelek (Marcin Szala), Licencja: CC BY-SA 3.0
Pierwsza na świecie Wieża Bismarcka (Bismarckturm) na Jańskiej Górze
Wieza wilkanowska wisniowy.jpg
Autor: Wisniowy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wieża Bismarcka w Zielonej Górze.
Dämmerung für die Götter (Wilkinus).jpg
Autor: Peter Wittgens, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stellen wir den Bismarckturm auf den Berg; den Göttern wird es schon dämmern ...
Wieża .jpg
Autor: Piesz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wieża Bismarcka na Wielkiej Sowie (Gmina Pieszyce), która została wyremontowana i ponownie udostępniona turystom.
Zagan bismarck.jpg
Autor: Mohylek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wieża Bismarcka w Żaganiu