Wiek sprawny

Wiek sprawny (także lata sprawne) – wiek, w którym w średniowiecznym polskim prawie zwyczajowym osiągano pełną zdolność do czynności prawnych. Zdaniem historyków wiek ten osiągano z chwilą ukończenia dwunastego (dla dziewcząt) lub piętnastego (dla chłopców) roku życia[1].

Osoba w tym wieku mogła samodzielnie zawrzeć ważny związek małżeński, dopełnić małżeństwo zawarte wcześniej bądź odstąpić od niego, testować i uczestniczyć w obrocie handlowym. Młody następca tronu mógł z chwilą osiągnięcia wieku sprawnego objąć samodzielne rządy lub kontrolę nad nadanym mu terytorium. W przypadku, kiedy prawowity władca umierał zostawiając dziedzica przed osiągnięciem wieku sprawnego, rządy w zastępstwie najczęściej obejmował najwyższy dostojnik kościelny. W wielu przypadkach powoływano nad małoletnim lub małoletnimi konsens polegający na ustanowieniu tzw. opiekuna, którym zazwyczaj zostawał członek rodu panującego. W polskiej tradycji średniowiecznej przyszły następca tronu przed osiągnięciem dwunastego roku życia miał przydzielonego opiekuna-wychowawcę.

Według prawa kanonicznego za wiek sprawny do zawarcia małżeństwa uważano 12 rok życia. W Koronie od drugiej połowy XVI wieku za wiek sprawny uważano 15 rok życia dla chłopców i 12 lat dla dziewcząt.

Nazwa pochodzi od sprawności w posługiwaniu się bronią, a genezę ma w określeniu wieku dojrzałości do samodzielnego uczestnictwa w wojnie.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Prawo rzymskie uznawało, że mężczyzna osiągał dojrzałość (łac. pubertas) po ukończeniu 14 lat zaś kobieta – lat 12. (Instytucje Justyniana 1, 22).

Bibliografia