Wielichowo
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Ratusz w Wielichowie | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie | 1429[1] | ||
| Burmistrz | Honorata Kozłowska | ||
| Powierzchnia | 1,24[2] km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||
| Strefa numeracyjna | +48 61 | ||
| Kod pocztowy | 64-050 | ||
| Tablice rejestracyjne | PGO | ||
Położenie na mapie gminy Wielichowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wielichowo") | |||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu grodziskiego _location_map.png "Mapa lokalizacyjna powiatu grodziskiego") | |||
 52°07′08″N 16°20′58″E/52,118889 16,349444 | |||
| TERC (TERYT) | 3005054 | ||
| SIMC | 0971620 | ||
Urząd miejski Rynek 1064-050 Wielichowo | |||
| Strona internetowa | |||
Wielichowo – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie grodziskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wielichowo[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego[1]. W odległości 6 km od miasta przebiega droga krajowa nr 32 (Zielona Góra–Poznań)[1].
Według danych GUS z 30 czerwca 2021, miasto liczyło 1753 mieszkańców.
Miasto biskupstwa poznańskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[4].
Położenie i transport
Wielichowo leży w dolinie środkowej Obry[1][5], w pobliżu nadrzecznych bagien[6].
Przez Wielichowo biegnie droga wojewódzka nr 312, łącząca drogę krajową 32 z Rakoniewic z drogą krajową nr 5 w Czaczu[1].
Od 1973 stacja kolejowa w Wielichowie jest końcowym punktem Śmigielskiej Kolei Dojazdowej (wcześniej linia ze Starego Bojanowa kończyła się w Rakoniewicach). Na początku XX wieku istniała jeszcze wąskotorowa linia do Ujazdu. Szachulcowy dworzec kolejowy (położony na terenie Wielichowa-Wsi) został wybudowany w 1902[1].
Historia
Nazwa wywodzi się od lasu biskupiego Vielychowo, leżącego na południe od Łubnicy[6]. Przy dworku, prawdopodobnie myśliwskim rozwinęła się wieś Welichow, wzmiankowana w 1291[6][5]. Dokumenty z 1308 wskazują, że było wówczas własnośnią biskupią[6]. Niemieckie prawa miejskie Wielichowo, wówczas jako Ciołkowice uzyskało w 1429 r.[1][6] od króla Władysława Jagiełły[5]. W 1458 miasto wystawiło na wyprawę malborską 2 zbrojnych[a]. W tym czasie w Wielichowie istniał prawdopodobnie już kościół[6]. W 1645 miasto przeszło w ręce biskupów poznańskich[1]. Cały okres swojej historii pozostawało ośrodkiem produkcji rolniczej i rzemiosła. W XIX wieku miasto rozwinęło się terytorialnie, architektonicznie, gospodarczo i ludnościowo. Około 1840 jako właściciela zapisano Mikołaja Mielżyńskiego[6]. Wielichowo liczyło wówczas 111 domów i 592 mieszkańców[6]. Pod koniec XIX wieku liczba mieszkańców wzrosła do ok. 1000[6]. Aż 249 mieszkańców Wielichowa, w którym wyraźnie przeważała ludność polska, wzięło udział w powstaniu wielkopolskim w 1919 r.[5]. Kompania wielichowska poniosła znaczne straty w trakcie walk o Kargową[5].
Gospodarka
W pobliżu Wielichowa zlokalizowana jest należąca do Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa Kopalnia Gazu Ziemnego Wielichowo. Kopalnia prowadzi eksploatację złóż Wielichowo-Ruchocice z podłączeniem odwiertów Elżbieciny, Jabłonna i Łęki. Łączne zasoby wydobywalne ze złóż Wielichowo, Ruchocice, Łęki, Elżbieciny i Jabłonna są szacowane na ponad 3,5 mld m3 gazu ziemnego zaazotowanego.
Ludzie związani z Wielichowem
W Wielichowie urodzili się wybitni lekkoatleci polscy: Zdzisław Krzyszkowiak (1929-2003), mistrz olimpijski, mistrz Europy oraz Marian Dudziak (ur. 1941) wicemistrz olimpijski i Europy. Z Wielichowa wywodzi się koszykarka 1 ligowa Kinga Banach (ur. 1997), grająca w Enea AZS Poznań, a także wielokrotna młodzieżowa reprezentantka Polski w koszykówce.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Wielichowa w 2014 roku.
Zabytki
Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisano[7]:
- historyczny układ urbanistyczny miasta z XV–XIX w. (nr rej. 689/Wlkp/A z 7.08.2008)
- kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny z lat 1762-79 (nr rej. 564/A z 30.04.1969)
- drewniany kościół cmentarny pw. Narodzenia NMP z 1793 (nr rej. 565/A z 30.04.1969)
- zespół pałacowy, na który składają się:
- zespół folwarczny (przy zespole pałacowym) z końca XIX wieku (nr rej. 2551/A z 20.07.1995): obora (chlewnia), stodoła (magazyn), stajnia robocza i magazyn, gorzelnia, stajnia wyjazdowa, rządcówka, spichrz
- dom, Rynek 3 z I poł. XIX wieku (nr rej. 568/A z 30.04.1969)
- dom, Rynek 4 z I poł. XIX wieku (nr rej. 567/A z 30.04.1969)
- dom, Rynek 14 (daw. 15) z poł. XIX wieku (nr rej. 571/A z 30.04.1969)
Uwagi
- ↑ Liczba zbrojnych zależała wówczas od wielkości miasta
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku, Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 2319, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-11-14].
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 245.
- ↑ a b c d e Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 415-416. ISBN 83-7079-589-7.
- ↑ a b c d e f g h i Wielichowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 318.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 42. [dostęp 2014-11-14].
Linki zewnętrzne
- Siedziba gminy: Wielichowo
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi | |
| Dawne cz. wsi |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Autor: user Equadus (inactive global account), Licencja: CC BY-SA 3.0
Wymowa terminu « WIELICHOWO » w języku polskim. Głos męski.
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Wielichowo, kościół par. p.w. św. Marii Magdaleny, mur., 1762-1779
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Wielichowa, 2014
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Wielichowo, kościół cmentarny p.w. Narodzenia NMP, drewn., 1793
Autor:
Mapa powiatu grodziskiego, Polska
Autor:
Mapa gminy Wielichowo, Polska
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Wielichowo, gorzelnia, w zespole folwarcznym, mur., kon. XIX
_COA.svg)
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Author
Autor: Bialo-zielony, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ratusz w Wielichowie (Wielkopolska)