Wielka Rada Białoruska

Posiedzenie WRB i CBRW

Wielka Rada Białoruska (biał. Вялікая беларуская рада, Wialikaja biełaruskaja rada) – powstała 27 października 1917 roku w Mińsku reprezentacja większości demokratycznych partii i ugrupowań białoruskich.

Powołanie WBR

W połowie 1917 roku na Białorusi z powodu kryzysu politycznego i społeczno-ekonomicznego coraz większą popularność wśród ugrupowań politycznych zdobywały hasła klasowe. Odbiło się to także na największej w tym czasie organizacji białoruskiej – Białoruskiej Socjalistycznej Hromady – której część członków we wrześniu 1917 roku włączyła się w działalność bolszewicką, odchodząc od haseł narodowych. Aby zahamować zmianę kierunku politycznego BSH, kierownictwo organizacji zwołało na październik 1917 roku zjazd, gdzie do zarządu wybrano polityków o umiarkowanych poglądach. Przewodniczącym został Jazep Dyła, zaś jego zastępcami Alaksandr Pruszynski i Arkadź Smolicz. Liczono, że to posunięcie umożliwi BSH zbliżenie się z ugrupowaniami niesocjalistycznymi. Na zjeździe powołano Centralną Radę Białoruskich Organizacji i Partii, przemianowaną dzień po powstaniu (podczas drugie sesji 15/28–24 października/6 listopada 1917 roku^[1]) na Wielką Radę Białoruską, która tymczasowo miała sprawować najwyższą władzę na Białorusi^[2].

Działalność

Celem WRB było uzyskanie autonomii dla Białorusi w składzie rosyjskiej demokratycznej republiki federacyjnej. Po osiągnięciu celu WBR miała zostać przekształcona w przyszły rząd, dlatego planowała włączyć do swoich struktur przedstawicieli rad miast, powiatów i gmin oraz mniejszości narodowych^[1]. W dniach 16–24 października 1917 roku do składu WBK zostali przyjęci przedstawiciele ugrupowań wojskowych i środowiskowych^[2]. WRB dążyła także do utworzenia uniwersytetu białoruskiego.

Dwa dni po wybuchu rewolucji październikowej – 27 października/9 listopada 1917 roku – WRB w porozumieniu z Centralną Białoruską Radą Wojskową i BSG wystosowała Odezwę do narodu białoruskiego, w której określiła powstanie bolszewickie jako przejaw anarchii i nawoływała ludność do koncentrowania się wokół niej. Aby obronić niepodzielność kraju, WRB i CBRW podjęły kroki utworzenia wojskowych formacji białoruskich. Po zwycięstwie rewolucji bolszewickiej WRB wraz z Białoruskim Komitetem Obwodowym zainicjowała I Zjazd Wszechbiałoruski^[1].

Struktury WBR

W ramach WBK powołano 24-osobowy komitet wykonawczy, w skład którego weszli:

Z radą współpracowało dziewięciu generalnych komisarzy, m.in.:

• Hienadź Bahdanowicz – komisarz do spraw uchodźców
• Jazep Dyła – komisarz w Moskwie
• Iwan Kraskouski – komisarz w Kijowie
• Uładzisłau Stałyhwa – komisarz finansów, przemysłu i handlu
• Bronisław Taraszkiewicz – komisarz oświaty
• Jazep Waronka – komisarz sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
• Zmicier Żyłunowicz – komisarz pracy i gospodarki itd.

Komisarze wraz z komitetem tworzyli Małą Radę (tzw. "Rada 33-ch")^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Łatyszonek O., Mironowicz E., Historia Białorusi od połowy XVIII do końca XX wieku, Białostok [2002?]. ​ISBN 83-910058-3-6​.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах, Т. 2, Беліцк–Гімн, red. Б. І. Сачанка i in., Мінск 1994. ​ISBN 5-85700-142-0​. ​ISBN 5-85700-073-4​.