Wielka Szachownica

Wielka szachownica (ang. The Grand Chessboard) – koncepcja geopolityczna stworzona przez Zbigniewa Brzezińskiego[1], a zarazem tytuł jego książki wydanej w języku angielskim w 1997 roku i w polskim przekładzie w 1998 roku[2][3]. Autor dedykuje ją swoim studentom, by pomogła im kształtować przyszły świat[4]. Zawiera ona wiele map i jest podzielona na 7 rozdziałów, z których każdy omawia odrębny geopolitycznie, kluczowy obszar globu[5].

Źródła koncepcji

Wśród źródeł koncepcji wielkiej szachownicy wymienia się:[6]

Wielka szachownica

Obszar wielkiej szachownicy[11]:

  • Obszar Eurazji[12]
    • znajdują się na nim 2 z 3 kluczowych regionów globu[13]
    • wytwarza 60% światowego PKB[13]
    • posiada ¾ znanych światowych zasobów surowców energetycznych[13]
    • żyje tu 75% ludności świata[13]
    • stanowi wrota do Afryki i Australii[13]
  • Szachownica euroazjatycka
  1. Obszar zachodni[12]
  2. Obszar południowy[12]
  3. Obszar wschodni[12]
  4. Obszar centralny[12]

Gracze

Powierzchnia kuli ziemskiej to pole gry – szachownica. W rozgrywce uczestniczą gracze o różnym statusie[16]:

Pierwsze wydania książki Zbigniewa Brzezińskiego w różnych językach

  • Zbigniew Brzezinski, The Grand Chessboard: American Primacy And Its Geostrategic Imperatives, Basic Books, New York 1997, ISBN 978-0-465-02725-5
  • Zbigniew Brzezinski, Die einzige Weltmacht: Amerikas Strategie der Vorherrschaft, przedm. Hans-Dietrich Genscher, tłum. Angelika Beck, Beltz, Berlin 1997, ISBN 978-3-88679-303-7
  • Zbigniew Brzezinski, Le grand échiquier: L'Amérique et le reste du monde, przedm. Gérard Chaliand, tłum. Michel Bessière, Michelle Herpe-Voslinsky, Bayard, Paris 1997, ISBN 978-2-227-13519-2
  • Zbigniew Brzeziński, Wielka szachownica: główne cele polityki amerykańskiej, przedm. Kazimierz Dziewanowski, tłum. Tomasz Wyżyński, Świat Książki, Warszawa 1998, ISBN 83-7129-741-6
  • Zbigniew Brzezinski, El gran tablero mundial: La supremacía estadounidense y sus imperativos geostratégicos, tłum. Mónica Salomón González, Editorial Paidós, Barcelona 1998, ISBN 978-84-493-0624-2
  • Zbigniew Brzezinski, Velká šachovnice: k čemu Ameriku zavazuje její globální převaha, tłum. Zina Freundová, Anna Grušová, Mladá fronta, Praha 1999, ISBN 80-204-0764-2

Zobacz też

Przypisy

  1. Piotr Nowak, Sworznie wielkiej szachownicy Zbigniewa Brzezińskiego – współczesne znaczenie geopolityczne, „Przegląd Geopolityczny” (22), 2017, ISSN 2080-8836.
  2. Zbigniew Brzezinski: The Grand Chessboard: American Primacy And Its Geostrategic Imperatives. New York: Basic Books, 1997. ISBN 978-0-465-02725-5.
  3. Zbigniew Brzeziński: Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej. Kazimierz Dziewanowski (przedm.), Tomasz Wyżyński (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 1998, s. V. ISBN 83-7129-741-6.
  4. Wielka szachownica, ibidem, s. V
  5. Wielka szachownica, ibidem, s. VII-VIII
  6. Jakub Wilk, Zbigniew Brzeziński (1928-2017). In memoriam, „Nowa Geopolityka”, 2017, ISSN 2719-3357.
  7. Alfred Thayer Mahan: The Influence of Sea Power Upon History: 1660-1783. New York: Dover Publications, 1987. ISBN 0-486-25509-3.
  8. Halford John Mackinder, The Geographical Pivot of History, „The Geographical Journal” (Vol. 23, No.4, April 1904, s. 298-321).
  9. Wielka szachownica, ibidem, s. 46
  10. Saul Bernard Cohen: Geopolitics of the World System. Lanham, Maryland: Rowman and Littlefield, 2003, s. 22-23. ISBN 978-0-8476-9907-0.
  11. Wielka szachownica, ibidem, s. 36–48
  12. a b c d e Wielka szachownica, ibidem, s. 40
  13. a b c d e Wielka szachownica, ibidem, s. 37
  14. Wielka szachownica, ibidem, s. 38
  15. Wielka szachownica, ibidem, s. 41–42
  16. Wielka szachownica, ibidem, s. 48–49
  17. Wielka szachownica, ibidem, s. 3–11, 25–35
  18. a b c Wielka szachownica, ibidem, s. 50
  19. Wielka szachownica, ibidem, s. 58

Bibliografia