Wielka Teriańska Turnia

Wielka Teriańska Turnia
Widok z Kolistej Turni
Państwo	Słowacja
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2375[1] m n.p.m.
Wybitność	46 m
Pierwsze wejście	22 lipca 1907 Ignacy Król
Położenie na mapie Tatr Wielka Teriańska Turnia
49°10′24,6″N 20°01′09,2″E/49,173500 20,019222

Wielka Teriańska Turnia (niem. Felsgartenturm, słow. Terianska veža, węg. Terianszko-torony^[2]) – wybitna turnia znajdująca się w Grani Hrubego w słowackiej części Tatr Wysokich^[3]. Jej wysokość według pomiarów lidarowych wynosi 2375 m^[1]. Dawniej podawano wysokości 2374 m^[4], 2370 m^[3], około 2355 m^[5]. Od Skrajnej Walowej Turni oddzielona jest siodłem Skrajnej Walowej Ławki, a od Skrajnej Teriańskiej Turni oddziela ją siodło Skrajnej Teriańskiej Szczerbiny^[3]. Spośród 17 nazwanych turni w Grani Hrubego jest drugą pod względem wysokości (po Zadniej Teriańskiej Turni)^[1][5] oraz wybitności (po Zadniej Garajowej Turni)^[1].

Opadająca ku północy i północnemu wschodowi (stoki Doliny Hlińskiej) ściana Wielkiej Teriańskiej Turni ma wysokość do 600 m i tworzy jedną całość ze ścianą Skrajnej Teriańskiej Turni. Od zachodu ogranicza ją żleb opadający spod Teriańskiej Przełęczy Niżniej, a od wschodu depresja Skrajnej Walowej Ławki, Żleb Grosza, trawniki Wielkiego Ogrodu i Rynna Kurtyki. Największą i najniżej opadającą formacją tej ściany jest jej północno-wschodni filar. Jego lewa część (patrząc od dołu) tworzy ograniczenie Wielkiego Ogrodu. W najwyższej części tego filara wcina się w niego Teriańskie Siodełko oddzielające go od szczytu Wielkiej Teriańskiej Turni. Z siodełka tego opada do prawej górnej części Wielkiego Ogrodu Żleb Grosza. Zaraz po północnej stronie siodełka w filarze wznosi się Teriańska Turniczka. W ścianie turni wyróżnia się jeszcze olbrzymi, płytowy taras, któremu Władysław Cywiński nadał nazwę Teriańskiej Galerii^[5].

Do Niewcyrki opada z Wielkiej Teriańskiej Turni ściana o wysokości około 200 m, ograniczona dwoma żlebami i kominami spadającymi z przełęczy po obu stronach szczytu. W środku między nimi znajduje się filar opadający ze skalnego zęba znajdującego się zaraz nad Skrajną Teriańską Szczerbiną. Od środkowej części ściany do Zadniej Walowej Ławki biegnie płytowo-trawiasty zachód^[5].

Wielka Teriańska Turnia nazywana była niekiedy Teriańską Turnią^[3]. Obie te nazwy wywodzą się od Teriańskich Stawów w Niewcyrce. Wprowadził je w 1956 r. Witold Henryk Paryski w 8. tomie przewodnika wspinaczkowego^[5].

Taternictwo

Wielka Teriańska Turnia nie jest dostępna żadnymi znakowanymi szlakami turystycznymi. Pierwszego wejścia na wierzchołek Wielkiej Teriańskiej Turni dokonał Ignacy Król, a było to 22 lipca 1907 r.^[3]. Poprowadzono na nią kilka dróg wspinaczkowych, ale obecnie dozwolone jest tylko przejście granią lub wspinaczka od strony Doliny Hlińskiej. Niewcyrka jest obszarem ochrony ścisłej TANAP-u z zakazem wstępu^[5].

Drogi wspinaczkowe

1. Południowym filarem; IV w skali tatrzańskiej, czas przejścia 2 godz.
2. Przez prawą część ściany Teriańskiej Galeri na Teriańską Przełęcz Niżnią; V+, A1, 18 godz.
3. Prawą częścią północnej ściany; V+, A0, 8-10 godz.
4. Przez Nos (środkiem północnej ściany); VI-, miejsca lodowe o nachyleniu do 80 stopni, 21 wyciągów, efektywny czas pierwszego przejścia 20 godz.
5. Lewą częścią północnej ściany; V, 5 godz.
6. Północno-wschodnim filarem; V+ w dolnej części, IV w górnej, 4 godz. 30 min
7. Przez północno-wschodnią ścianę Teriańskiej Turniczki; I, z Hrubej Buli 1 godz. 15 min
8. Północno-wschodnią ścianą, z Wielkiego Ogrodu; I, miejsce III, 2 godz., deniwelacja ok. 320 m^[5].

Droga nr 7 jest najłatwiejszym sposobem wejścia z północnej strony na Grań Hrubego, oraz najłatwiejszym sposobem zejścia z tej grani do Doliny Hlińskiej^[5].

Widok z Zaworów

Widok z południowego wschodu

Widok z Doliny Hlińskiej

Przypisy