Wielki Kaukaz
Wielki Kaukaz (azer.: Böyük Qafqaz; gruz.: კავკასიონის ქედი, trl.: Kavkasionis K'edi, trb.: Kawkasionis Kedi; ros.: Большой Кавказ, Bolszoj Kawkaz) – część łańcucha górskiego Kaukazu w Eurazji, rozciągający się na długości ok. 1200 km między morzami: Czarnym i Azowskim na zachodzie a Kaspijskim na wschodzie, na terytorium Rosji, Gruzji i Azerbejdżanu. Najwyższym szczytem jest Elbrus, który wznosi się na wysokość 5642 m n.p.m. Znajduje się tu Park Narodowy „Przyelbrusie”[1], Kabardyjsko-Bałkarski Rezerwat Wysokogórski[2], Park Narodowy „Alania”, a także Rezerwat Północnoosetyjski[3]. We wschodniej części Wielkiego Kaukazu znajduje się Park Narodowy „Samurskij”[4] i Rezerwat przyrody „Erzi”[5], a w zachodniej Teberdyński Park Narodowy[6].
Geologia
Wielki Kaukaz jest wąskim antyklinorium. Jego środkowa część zbudowana jest z silnie sfałdowanych prekambryjskich gnejsów, łupków krystalicznych, amfibolitów, kwarcytów i marmurów, a także sylurskich ofiolitów (reliktów płyty oceanicznej). W dewonie zostały one pocięte dajkami diorytów, porfirów i sjenitów. Na północy do tych skał przylega pas wychodni skał okruchowych i węglanowych, sfałdowanych w orogenezie waryscyjskiej i zmetamorfizowanych, z przewarstwieniami wulkanitów kambryjsko-dolnokarbońskich. Na skałach tych leży górnokarbońska molasa z pokładami węgla kamiennego oraz pstre piaskowce i iłowce dolnego permu. W południowej części antyklinorium znajdują się skały okruchowe z paleogenu, przewarstwione wulkanitami. Znajdują się tutaj wulkany Kazbek i Elbrus. Główne fałdowania Wielkiego Kaukazu odbyły się w fazie rodańskiej orogenezy alpejskiej.
Wybrane szczyty
- Elbrus, 5642 m, 43°21′18″N 42°26′21″E/43,355000 42,439167, najwyższy szczyt Europy
- Dychtau, 5205 m, 43°03′N 43°08′E/43,050000 43,133333
- Szchara, 5201 m, 43°00′36″N 43°10′12″E/43,010000 43,170000
- Kosztantau, 5151 m, 43°03′N 43°13′E/43,050000 43,216667
- Dżanga/Dżangitau, 5051 m, 43°01′08″N 43°03′24″E/43,018889 43,056667
- Kazbek, 5047 m, 42°41′51″N 44°31′08″E/42,697500 44,518889
- Puszkinis Piki/pik Puszkina, 5033 m, 43°00′51″N 43°04′12″E/43,014167 43,070000
- Katyntau, 4979 m, 43°01′50″N 43°02′08″E/43,030556 43,035556
- Szota Rustawelis Mcwerwali/pik Szota Rustaweli, 4859 m, 43°01′33″N 43°02′37″E/43,025833 43,043611
- Tetnuldi, 4858 m, 43°01′52″N 42°59′35″E/43,031111 42,993056
- Uszba, 4710 m, 43°07′30″N 42°39′32″E/43,125000 42,658889
- Ailama/Ajłama, 4525 m, 42°57′29″N 43°10′43″E/42,958056 43,178611
- Tebulos Mta/Tebułosmta, 4493 m, 42°38′24″N 45°19′12″E/42,640000 45,320000
- Bazardüzü, 4466 m, 41°16′12″N 47°47′24″E/41,270000 47,790000
- Diklos Mta/Dikłosmta, 4285 m, 42°33′00″N 45°48′00″E/42,550000 45,800000
- Babadağ, 3629 m, 41°03′00″N 48°17′24″E/41,050000 48,290000
Przypisy
- ↑ ФГБУ «Национальный парк «Приэльбрусье», xn--80ab2abvfcfr1gj.xn--p1ai [dostęp 2021-07-26].
- ↑ Главная, Кабардино-Балкарский высокогорный государственный природный заповедник [dostęp 2021-11-29] (ros.).
- ↑ Заповедник | [dostęp 2021-12-09] (ros.).
- ↑ Национальный парк «Самурский» — Государственный природный заповедник "Дагестанский" [dostęp 2021-08-08] (ros.).
- ↑ Горные ландшафты — ФГУ Государственный природный заповедник “Эрзи”, web.archive.org, 25 marca 2017 [dostęp 2022-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-25].
- ↑ Главная страница, Тебердинский заповедник [dostęp 2021-08-25] (ros.).
Literatura
- Włodzimierz Mizerski, Geologia regionalna kontynentów, Warszawa 2004, ISBN 83-01-14339-8