Wielki Meczet i szpital w Divriği

Wielki Meczet i szpital Divriği
Divriği Ulu Cami ve Darüşşifa^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Turcja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, IV
Numer ref.	358
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1985 na 9. sesji
Położenie na mapie Turcji Wielki Meczet i szpital
39°22′16,50″N 38°07′18,30″E/39,371250 38,121750
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Wielki Meczet^[1] i szpital Divriği (tur. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifa) – to najbardziej charakterystyczny punkt orientacyjny miasta Divriği. Meczet i kompleks szpitalny zostały założone w latach 1228–29 przez emira Ahmeda Szaha. Meczet miał pojedynczą salę modlitw i był przekryty dwiema kopułami. Architektura meczetu charakteryzuje się wymyślną techniką konstrukcji sklepień i pomysłową dekoracją rzeźbiarską – zwłaszcza na trzech portalach, w kontraście do surowych ścian wewnętrznych. To arcydzieło sztuki islamu zostało w 1985 wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Wielki meczet i szpital Divriği stanowią najstarszy kompleks architektoniczny i zarazem najbardziej od strony detalu opracowany średniowieczny zabytek Anatolii^[3].

Historia i architektura

Miasto Divriği zostało po 1071 zdobyte przez Turków Seldżuckich. W 1118 zostało przekazane we władanie Mengücek Beyowi, którego ród rządził w zasadzie prowincją nieprzerwanie aż do najazdu mongolskiego w 1277^[4].

Meczet w Divriği stanowi przykład architektury seldżuckich meczetów Anatolii. Nie ma on dziedzińca, kolumnad ani odkrytej misy do ablucji. Przyległy szpital nadaje całemu założeniu wyjątkowy charakter^[4].

Prostokątny kompleks budynków zajmujący południowo-zachodnie zbocze wzgórza, na którym wznosi się zamek Divriği został założony w latach 1228–29 przez emira Ahmeda Shaha z rodu Mengüceków, natomiast szpital dla umysłowo chorych (marestan) ufundowała jego małżonka, Malikaturan Malik. Te dwie dopełniające się budowle wzniósł ten sam architekt Khurramshad z Ahlat^[4].

Portal prowadzący do szpitala

Pojedyncza sala modlitw wielkiego meczetu składa się z pięciu naw, z których każda dzieli się na pięć przęseł. Salę przekrywa kamienne sklepienie nad którym wznoszą się dwie nierównej wysokości kopułami, z których jedna znajduje się nad misą do ablucji a druga nad mihrabem^[4].

Nawa centralna jest szersza od pozostałych. Na południowej ścianie znajduje się kibla oraz największy i najbardziej udekorowany minbar w Anatolii, wyrzeźbiony w kamieniu, elegancki ale bardziej powściągliwy niż którykolwiek z portali. Bogato dekorowany jest również mahoniowy minbar zbudowany w 1241 przez Ahmada z Tyflisu. Ma on 20 inskrypcji wplecionych w dekorację rzeźbiarską^[3].

Z zewnątrz kompleks Divriği przedstawia fascynujący kontrast między niskimi, ślepymi murami prostokątnego założenia a trzema ogromnymi portalami, które zapewniają dostęp do szpitala od zachodu i do meczetu od północy i zachodu. Te trzy wysokie wnękowe portale, z ich wybujałą dekoracją, zarówno kwiatową i geometryczną były przedmiotem najbardziej paradoksalnych porównań z zabytkami khmerskimi i gotyckimi. W przypadku sklepień w meczecie i w szpitalu architekt prawdopodobnie czerpał inspiracje z architektonicznych motywów ówczesnej Armenii i Gruzji, przetwarzając je w pomysłowy sposób. Istnieje też czwarte, ostatnie wejście od strony wschodniej, którego początki prawdopodobnie sięgają 1241^[4].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna. divrigim.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-05)]. (ang.)