Wielki Syrt

Ten artykuł od 2022-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wielki Syrt (ros.: Общий Сырт, Obszczij Syrt; kaz.: Жалпы Сырт, Żałpy Syrt) – wyżyna w południowo-wschodniej Rosji europejskiej i częściowo w Kazachstanie.

Wyżyna Wielki Syrt leży w południowo-wschodniej części Niziny Wschodnioeuropejskiej. Na wschodzie opiera się o południowy Ural, na południu dolina rzeki Ural dzieli ją od Niziny Nadkaspijskiej, na wschodzie sięga doliny środkowej Wołgi (w okolicy Saratowa), od północy łączy się z wyżynami zachodniego przedgórza Uralu. Wielki Syrt rozciąga się południkowo na długości około 500 km, osiąga maksymalną wysokość 405 m n.p.m. (Miedwieżyj Łob koło Orenburga).

Wielki Syrt ma specyficzną dla tutejszego regionu formę syrtu – stanowi wypiętrzony, silnie zerodowany płaskowyż, pocięty dolinami rzek na pojedyncze wzgórza i kopulaste ostańce – szychany. Zbudowany jest z piaskowców, glin i wapieni permskich i mezozoicznych. Występują zjawiska krasowe. W północnej części występują lasy, w południowej – roślinność stepowa.

Zachodnią i środkową część Wielkiego Syrtu odwadniają dopływy Wołgi, m.in. Samara, Czagra i Wielki Irgiz, natomiast część wschodnią i południowe stoki całego płaskowyżu – dopływy Uralu, m.in. Sałmysz, Sakmara i Czagan. Wzdłuż płaskowyży przebiega dział wód między dorzeczami Wołgi i Uralu.

Bibliografia

• Wielka Encyklopedia Radziecka - hasło Общий Сырт
• Borys Dobrynin Geografia fizyczna ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956
• Teodor Naumienko (red.) Atlas świata, Służba Topograficzna Wojska Polskiego - Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962
• Mieczysław Hess, Bogumił Rychłowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w: August Zierhoffer (red.) Geografia powszechna - tom IV. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Azja. Afryka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
• Bogumił Rychłowski (red.), Roman Biesiada, Tadeusz Lenczowski, Lech Ratajski Słownik Geografii ZSRR, Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa 1974
• Teresa Zakrzewska, Grażyna Gadomska Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (część europejska). Mapa przeglądowa Europy. Skala 1:3 000 000, wydanie drugie, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, Warszawa-Wrocław 1987