Wielki Teleskop Południowoafrykański

Wielki Teleskop Południowoafrykański
Ilustracja
Państwo Południowa Afryka
OrganizacjaSouth African Astronomical Observatory
Wysokość n.p.m.1798 m[1]
Zakres widma320–1700 nm[1]
Rozpoczęcie budowy2000
Ukończenie budowy2005
Średnica zwierciadła11 × 9,8 m
Kopułasferyczna
Położenie na mapie Południowej Afryki
Mapa konturowa Południowej Afryki, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Wielki Teleskop Południowoafrykański”
Ziemia32°22′33,62″S 20°48′38,44″E/-32,376006 20,810678
Zwierciadło główne teleskopu SALT

Wielki Teleskop Południowoafrykański (ang. Southern African Large Telescope, SALT) – największy pojedynczy teleskop optyczny na półkuli południowej, zbudowany w Południowej Afryce we współpracy międzynarodowej (RPA, Niemcy, Polska, Nowa Zelandia, USA, Wielka Brytania).

Jego konstrukcja oparta jest na Teleskopie Hobby’ego-Eberly’ego znajdującym się w Teksasie, choć w porównaniu z pierwowzorem dokonano w nim wielu ulepszeń[2]. Teleskop posiada sześcioboczne zwierciadło, które mierzy od boku do boku 11 metrów i składa się z 91 mniejszych sześciokątnych zwierciadeł o średnicy 1,2 m. Teleskop i jego oprzyrządowanie mogą prowadzić obserwacje w zakresie długości fal od 320 do 1700 nm.

Teleskop położony jest na wysokości 1798 m n.p.m. w odległości kilkunastu km na wschód od miejscowości Sutherland, 370 km na północny wschód od Kapsztadu, na płaskowyżu Karru. Okres bezchmurny w tym rejonie wynosi 300 dni w roku.

Budowę rozpoczęto w sierpniu roku 2000, ostatni element zwierciadła zamontowano 28 kwietnia 2005 r. „Pierwsze światło” (uruchomienie podstawowego zespołu przyrządów) uzyskano 1 września 2005 r., a oficjalne otwarcie odbyło się 10 listopada 2005 r.

Przypisy

  1. ↑ a b SALT Key Design & Performance Characteristics (ang.). W: Southern African Large Telescope [on-line]. [dostęp 2019-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-21)].
  2. ↑ Southern African Large Telescope (SALT) (ang.). Rutgers University. [dostęp 2019-08-21].

Linki zewnętrzne

Porównanie wielkości i budowy zwierciadeł największych obecnych i planowanych teleskopów. Wielki Teleskop Południowoafrykański zaznaczony na pomarańczowo.

Media użyte na tej stronie

SA large telescope.jpg
The Southern African Large Telescope
Comparison optical telescope primary mirrors.svg
Autor: Cmglee; data on holes in mirrors provided by an anonymous user from IP 71.41.210.146, Licencja: CC BY-SA 3.0
Comparison of nominal sizes of primary mirrors of notable optical reflecting telescopes, and a few other objects. Dotted lines show mirrors with equivalent light-gathering ability.

The telescopes shown in this comparison are listed below, ordered in each sub-section by (effective) mirror/lens area , low to high, and then by actual/planned first light date, old to new. The "present-day" status is given as of July 2020. See also List of largest optical reflecting telescopes.

Largest refractors (for comparison):

1) Yerkes Observatory's 40-inch (1.02 m) refractor, 1893 (largest refractor consistently used for scientific observations)
2) Great Paris Exhibition Telescope, 49-inch (1.24 m), 1900 (largest refractor ever built; had practically no scientific usage)

Ground-based reflectors:

3) Hooker Telescope, 100-inch (2.5 m), 1917; world's largest telescope from 1917 to 1949
4) Multiple Mirror Telescope, 186-inch (4.72 m) effective, 1979–1998; 6.5 m, from 1998
5) LAMOST (Large Sky Area Multi-Object Fiber Spectroscopic Telescope), 4.9 m effective at best, 2009
6) Hale Telescope, 200-inch (5.1 m), 1949; world's largest telescope from 1949 to 1975
7) BTA-6, 6 m, 1975; world's largest telescope from 1975 to 1990 (when it was surpassed by the partially-completed Keck I telescope)
8) Large Zenith Telescope, 6 m, 2003; largest liquid-mirror telescope ever built; decommissioned in 2019
9) Magellan Telescopes, two 6.5‑m individual telescopes, 2000 and 2002;
10) Vera C. Rubin Observatory (formerly Large Synoptic Survey Telescope), 6.68 m effective (8.4‑m mirror, but with a big hole in the middle), planned 2022
11) Gemini Observatory, 8.1 m, 1999 and 2001
12) Subaru Telescope, 8.2 m, 1999; largest monolithic (i.e. non-segmented) mirror in an optical telescope from 1999 to 2005
13) Southern African Large Telescope, 9.2 m effective, 2005 (largest optical telescope in the southern hemisphere)
14) Hobby–Eberly Telescope, 10 m effective, 1996
15) Gran Telescopio Canarias, 10.4 m, 2007 (world's largest single-aperture optical telescope)
16) Large Binocular Telescope, 11.8 m effective (two 8.4‑m telescopes on a common mount), 2005 and 2006; each individual telescope has the largest monolithic (i.e. non-segmented) mirror in an optical telescope, while the combined effective light collecting area is the largest for any optical telescope in non-interferometric mode
17) Keck Telescopes, 14 m effective (two 10‑m individual telescopes), 1993 and 1996; similarly to VLT, the two telescopes were combined only for interferometric observations rather than to simply achieve larger light collecting area; furthermore, this mode has been discontinued
18) Very Large Telescope, 16.4 m effective (four 8.2 m individual telescopes), 1998, 1999, 2000, and 2000; total effective light collecting area would have been world's largest for any present-day optical telescope, but the instrumentation required to obtain a combined incoherent focus was not built
19) Giant Magellan Telescope, 22.0 m effective, planned 2029
20) Thirty Meter Telescope, 30 m effective, planned 2027
21) Extremely Large Telescope, 39.3 m effective, planned 2025
22) Overwhelmingly Large Telescope, 100 m, cancelled

Space telescopes:

23) Gaia, 1.45 m × 0.5 m (area equivalent to a 0.96‑m round mirror), 2013
24) Kepler, 1.4 m, 2009
25) Hubble Space Telescope, 2.4 m, 1990 (largest space optical telescope to date)
26) James Webb Space Telescope, 6.5 m effective, planned 2022

Radio telescopes for comparison:

27) Arecibo Observatory's 307‑m dish; largest fully-filled single-aperture telescope from 1963 to 2016 (the largest-aperture telescope of any kind is the very-sparsely-filled RATAN-600 radio telescope)
28) Five-hundred-meter Aperture Spherical [radio] Telescope, 500‑m dish (effective aperture of ≈300 m), 2016; world's largest fully-filled single-aperture telescope (since 2016)

Other objects for comparison:

29) Human height, 1.77 m on average
30) Tennis court, 78 × 36 ft (23.77 × 10.97 m)
31) Basketball court, 94 × 50 ft (28.7 × 15.2 m)
Salt mirror.jpg
Autor: Mark J. Roe / Janusz Kałużny, Licencja: Copyrighted free use
Mirror of the Southern African Large Telescope (SALT)