Wielkie Łunawy

Wielkie Łunawy
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	chełmiński
Gmina	Chełmno
Liczba ludności (III 2011)	205
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	86-200
Tablice rejestracyjne	CCH
SIMC	0841739
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełmno Wielkie Łunawy
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wielkie Łunawy
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Wielkie Łunawy
	Położenie na mapie powiatu chełmińskiego Wielkie Łunawy
	53°23′17″N 18°37′02″E/53,388056 18,617222

Artykuł	53°23′17″N 18°37′2″E
- błąd	38 m
WD	53°19'N, 18°41'E
- błąd	20611 m
Odległość	560 m

kościół w Wielkich Łunawach

Wielkie Łunawy (niem. Groß Lunau ^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Chełmno.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 205 mieszkańców^[1]. Jest piętnastą co do wielkości miejscowością gminy Chełmno.

Historia i zabytki

Wieś wzmiankowana w 1222 roku^[4], była w XVII wieku zasiedlana przez kolonistów holenderskich^[5]. W 1396 roku wymieniona jako własność miasta Chełmna, zobowiązana do płacenia danin. W 1438 roku miejscowość stała się własnością zakonu krzyżackiego, w komturstwie grudziądzkim. W 1459 roku przywilej na Łunawy otrzymał Jan Kalkstein ^[6] W XVI w. część wsi stała się własnością Chełmna, a część z młynem była jedną z własności królewskich w starostwie grudziądzkim. W 1604 roku pojawili się tutaj pierwsi menonici.

Na terenie wsi znajduje się kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, do 1945 roku ewangelicki, zbudowany w 1855 roku z cegły, neoromański, wyposażenie współczesne, kilka elementów barokowych z XVIII wieku. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków NID^[7] pod nr A/1689 z 7.12.2015.

We wsi znajduje się drewniany dwór z około 1820 roku, pozostałości parku z początku XIX w. i zadbany cmentarz menonicki. Oprócz tego zachowały się zabudowania dawniej używane jako młyn, kuźnia i zajazd.

II wojna światowa

Przed wsią, na skrzyżowaniu drogi do Paparzyna, znajduje się kamień z tablicą poświęconą 3 pomordowanym mieszkańcom i 2 żołnierzom z 1939 roku. Po II wojnie światowej wysiedlono stąd niemieckich protestantów^[8].

Turystyka i rekreacja

Wielkie Łunawy są często odwiedzane przez turystów z Holandii, którzy odwiedzają groby przodków pochowanych w XVIII wieku^[8]. Na okolicznym wzniesieniu wzdłuż strugi ciągnącej się na krawędzi zbocza wykonano ścieżkę dydaktyczną z ławkami i stołami. Atrakcją jest także wodospad.

Przypisy

↑ ^a ^b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1463 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2021-11-19] .
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2021-02-01] .
↑ GabrielaG. Mazur GabrielaG., Leksykon Miejscowości powiatu chełmińskiego, 2020 .
↑ Złota księga szlachty polskiej. R.2 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2021-01-31] (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2016-05-22] .
↑ ^a ^b Marek Weckwerth. Ścieżką przeszłości nad Wisłą. „Gazeta Pomorska”, s. 20, 2010-07-11.

Bibliografia

Grudziądz i okolice. Przewodnik Grudziądzkie Towarzystwo Kultury, Biblioteka Miejska w Grudziądzu, Grudziądz 1990
Pod. red. Roberta Goni i Włodzimierza Bykowskiego, Dolina Dolnej Wisły dla ciekawych - przewodnik przyrodniczo-turystyczny, Wyd. TPDW, ZPKChiN, Apeiron. Świecie, 2010. Wydanie I, ISBN 978-83-61821-08-3, ISBN 978-93-62303-05-2

Linki zewnętrzne

[GUS-1] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1463 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[3] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2021-11-19] .

[4] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR, dir.icm.edu.pl [dostęp 2021-02-01] .

[5] GabrielaG. Mazur GabrielaG., Leksykon Miejscowości powiatu chełmińskiego, 2020 .

[6] Złota księga szlachty polskiej. R.2 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2021-01-31] (pol.).

[7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 26 [dostęp 2016-05-22] .

[Gazeta_Pomorska-8] Marek Weckwerth. Ścieżką przeszłości nad Wisłą. „Gazeta Pomorska”, s. 20, 2010-07-11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Wsie	Bieńkówka Borówno Dolne Wymiary Dołki Dorposz Chełmiński Górne Wymiary Kałdus Klamry Kolenki Kolno Łęg Małe Łunawy Nowawieś Chełmińska Nowe Dobra Osnowo Ostrów Świecki Podwiesk Różnowo Starogród Dolny Starogród Uść Wielkie Łunawy
Osada leśna	Panieński Ostrów
Integralne części wsi	Ameryka Babie Błota Babska Dolny Kałdus Górny Kałdus Granica Grzępa Gutlin Las Litwa Łąki Madera Nad Gminną Drogą Nad Szosą Ostatni Rząd Piachy Piaski Szukaj Środkowy Rząd Wichylewa Wybudowanie Za Górami Za Jeziorem Żaki

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne