Wielkie Oczy

Wielkie Oczy

wieś
Siedziba władz gminy, dawny dwór
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	lubaczowski
Gmina	Wielkie Oczy
Liczba ludności (2020)	968[1]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-627[2]
Tablice rejestracyjne	RLU
SIMC	0613263
Położenie na mapie gminy Wielkie Oczy Wielkie Oczy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wielkie Oczy
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Wielkie Oczy
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego Wielkie Oczy
50°01′29″N 23°09′48″E/50,024722 23,163333

Wielkie Oczy (ukr. Великі Очі) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Wielkie Oczy^[3][4]. Leży na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w pobliżu granicy z Ukrainą. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego; jest siedzibą gminy Wielkie Oczy.

Wielkie Oczy uzyskały lokację miejską w 1671 roku, zdegradowane w 1935 roku^[5].

Części wsi

Historia

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od istniejących tu niegdyś dwóch stawów. Początki miejscowości sięgają XIV w. Już w XVI wieku istniał w Wielkich Oczach kościół będący filią parafii w Krakowcu. Przy nim Andrzej Modrzewski w 1667 r. osadził dominikanów. W następnych latach wybudowano murowany kościół i niewielki klasztor. ^[6]

W roku 1671 Wielkie Oczy otrzymały od króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego prawa miejskie. W miasteczku rozwijał się handel i rzemiosło.

Mikołaj Bazyli Potocki, starosta kaniowski, zapisał dobra Wielkie Oczy w województwie ruskim położone synowcowi swemu ks. Kajetanowi Potockiemu, kanonikowi katedralnemu krakowskiemu^[7].

W XIX w. działały tu dwie garbarnie, dwie cegielnie i aż cztery gorzelnie. W mieście w 1842 r. urodził się Bernard Henner, właściciel zakładów fotograficznych i radny miasta Przemyśla.^[8] Pod koniec XIX w. było tu ok. 2 tys. mieszkańców – Polaków, Rusinów i Żydów. Po wojennych zniszczeniach w 1915 r. Wielkie Oczy podupadły, a w roku 1935 utraciły prawa miejskie.

W 1926 r. władze zakonu dominikanów zlikwidowały klasztor, a parafię przekazały diecezji przemyskiej. W 1986 r. na frontonie kościoła  umieszczono tablicę ku czci Polaków pomordowanych w latach 1939 - 1946, zawierającą nazwiska wielu mieszkańców Wielkich Oczu i okolicznych wsi. ^[9]

O dawnym miejskim charakterze świadczy układ urbanistyczny z kwadratowym rynkiem, otoczonym kamieniczkami i drewnianymi domami. O dawnym współistnieniu trzech religii świadczą obiekty sakralne tych wyznań.

Turystyka

• Szlak Architektury Drewnianej – Trasa nr VI (lubaczowska)

Galeria

• 

  Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
• 

  Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy
• 

  Dawna synagoga
• 

  Dom Pomocy Społecznej
• 

  Zespół szkół
• 

  Dawny klasztor dominikanów

Przypisy

Zobacz też

• Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Wielkich Oczach
• Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Wielkich Oczach
• Synagoga w Wielkich Oczach
• Cmentarz żydowski w Wielkich Oczach

Linki zewnętrzne

• Wielkie Oczy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 345 .
• Autorska strona monograficzna Krzysztofa Dawida Majusa
• Fotografie Pawła Rydzewskiego. roztocze.horyniec.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
• Parafia Wielkie Oczy. parafiawielkieoczy.iap.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-26)].