Wielkie Równiny

Wielkie Równiny
Wielka Równina Prerii
Ilustracja
Położenie Wielkich Równin w Ameryce Północnej
Państwo

 Kanada
 Stany Zjednoczone

Powierzchnia

2 800 000 km²

Położenie na mapie Ameryki Północnej
Mapa konturowa Ameryki Północnej, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Wielkie Równiny”
Ziemia37°00′00″N 97°00′00″W/37,000000 -97,000000

Wielkie Równiny, także Wielka Równina Prerii (ang. Great Plains) – rozległa kraina geograficzna, a zarazem krąg kulturowy na obszarze Kanady i USA, u podnóża Kordylierów. Obszar ten, zbudowany z mezozoicznych i trzeciorzędowych wapieni i piaskowców, charakteryzuje się płaskim ukształtowaniem terenu i niemal wyłącznie trawiastą roślinnością (poza lasami łęgowymi w dolinach rzecznych), tzw. prerią. Obszar ten leży w kilku strefach klimatycznych. Silny wpływ na jego klimat ma bliskość Kordylierów.

Indianie Wielkich Równin

jasnozielony = preria z krótką trawą
zielony = preria z trawą mieszaną
ciemnozielony = preria z długą trawą

Zasiedlenie Wielkich Równin przez Indian wiąże się z pojawieniem się koni. Pierwsze hiszpańskie wierzchowce pochodziły z kradzieży bądź nielegalnego handlu, jaki Hiszpanie prowadzili z Indianami Pueblo. Ci jednak, w trosce o niewielkie trawiaste obszary, niezbędne do wypasu owiec, wymieniali konie na inne dobra z plemionami ze wschodu i północy, które – wypierane przez białych – zaczęły od końca XVII wieku zasiedlać prerie. Na przykład Szejeni byli rolnikami uprawiającymi kukurydzę, fasolę i dynie, mieszkającymi w wioskach nad brzegami rzek w dzisiejszej Minnesocie. Około roku 1700 zostali wyparci przez Lakotów i osiedli w obecnej Dakocie Południowej, gdzie nadal uprawiali ziemię, a na bizony polowali na piechotę[1].

Konny myśliwy mógł jednego dnia zabić tyle bizonów, że jego rodzinie starczyło mięsa i skór na wiele miesięcy. Nagle puste na ogół Wielkie Równiny zaludniło około 30 plemion. Jedni, jak np. Paunisi, używali koni głównie do transportu, na bizony polując dwa razy w roku, ale inni, jak Szejeni i Wrony, porzucili swe pola i stałe wioski, stając się wojującymi nomadami. Wódz Wron Plenty Coups tak mówił o swoim wierzchowcu:

Mój koń walczy wraz ze mną; gdy niesie mnie do bitwy musi znać moje serce, a ja muszę znać jego; w przeciwnym razie nigdy nie będziemy braćmi. Mówiono mi, że biały człowiek, który jest niemal bogiem, ale jednocześnie wielkim głupcem, nie wierzy, że koń ma duszę. To nie może być prawda. Wiele razy widziałem duszę mego konia w jego oczach.

Frank B. Linderman, Plenty Coups Autobiography[2]

Przypisy

  1. ↑ Ward 1996 ↓, s. 28.
  2. ↑ Ward 1996 ↓, s. 29.

Bibliografia

  • Bruce Grant: Concise Encyclopedia of the American Indian. New York: Wings Books, 2000. ISBN 0-517-69310-0.
  • Harry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia: History, Culture and People. New York: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-513897-5.
  • Herman J. Viola: Exploring the West. Washington D.C.: Smithsonian Books, 1988. ISBN 0-89599-021-0.
  • Geoffrey C. Ward: The West: An Illustrated History. Boston: Little, Brown & Co., 1996. ISBN 0-316-92236-6.

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
North America laea relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of North America.
  • Projection: Lambert azimuthal equal-area projection.
  • Area of interest:
  • N: 90.0° N
  • S: 5.0° N
  • W: -140.0° E
  • E: -60.0° E
  • Projection center:
  • NS: 47.5° N
  • WE: -100.0° E
  • GMT projection: -JA-100/47.5/20.0c
  • GMT region: -R-138.3726888474925/-3.941007863604182/2.441656573833029/50.63933645705661r
  • GMT region for grdcut: -R-220.0/-4.0/20.0/90.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
A satellite image illustrating the Great Plains.jpg
Autor: William L. Farr, Licencja: CC BY-SA 4.0
A satellite image illustrating the generalized distribution of the Great Plains. The exact boundaries may vary among context or disciplines (e.g. ecology, geology, geopolitical definitions).
US Great Plains Map.svg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0

Biogeographical map of the Great Plains.


  Short-grass prairie—(High Plains)

  Mid-grass prairie

  Tall-grass prairie


Transparency is enabled so that state borders can still be discerned.
  • Data from a display at Brigham Young University's Bean museum.