Wielona
| |||
Widok miasteczka | |||
| |||
Państwo | Litwa | ||
Okręg | tauroski | ||
Rejon | jurborski | ||
Gmina | Wielona | ||
Populacja (2001) • liczba ludności | 883 | ||
Kod pocztowy | LT-74054 | ||
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||
55°04′50″N 23°16′10″E/55,080556 23,269444 | |||
Portal Litwa, Łotwa i Estonia |
Wielona (lit. Veliuona) – miasteczko na Litwie, położone nad Niemnem, w rejonie jurborskim.
W źródłach historycznych po raz pierwszy wymieniona w 1291 w Chronicon terrae Prussiae Piotra z Dusburga. Na jednym z pobliskich pagórków pochowany został wielki książę litewski Giedymin. Zakon krzyżacki zbudował tutaj fortecę ryglującą środkowy bieg Niemna. W 1412 Witold zbudował w Wielonie zamek, a w 1421 erygował parafię katolicką – kościół jest jednym z najstarszych na Litwie, został rozbudowany w latach 1636–1644 przez Albrychta Stanisława Radziwiłła.
Prawo magdeburskie nadał miastu król Polski Aleksander Jagiellończyk. Wielona była stolicą jednego z traktów Księstwa Żmudzkiego.
Dobra wielońskie od XV w. należały do królewskich dóbr stołowych i były dzierżawione przez przedstawicieli możnych rodów litewskich.
Na Sejmie w latach 1772–1775 królewszczyznę zamieniono na dobra prywatne i przekazane na własność polskiego księcia Józefa Poniatowskiego. W XIX w. właścicielami byli Zalewscy, a tuż przed I wojną światową kupił P. Wakselis.
W okresie międzywojennym we dworze była szkoła podstawowa, a po II wojnie światowej szkoła średnia. W latach 1920–1922 jej uczniem był Petras Cvirka – litewski pisarz. Obecnie we dworze jest muzeum krajoznawcze.
W Wielonie urodził się w 1852 Władysław Michał Zaleski – polski duchowny rzymskokatolicki, patriarcha Antiochii, dyplomata w służbie Stolicy Apostolskiej, podróżnik i przyrodnik, botanik.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Opis Wielony (lit.)
- Wielona w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa 1893.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Lithuania
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Autor: Wojsyl, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Gediminas tombstone in Veliuona, Lithuania. View from a hillfort. Author: Wojsyl, 2005.